Audycja Polskiego Radia z 1986 roku.  W rolę oskarżyciela w audycji wcielił się doktor Janusz Osica, a funkcji adwokata podjął się doktor habilitowany Ludwik Palidowski. "Na historycznej wokandzie" to cykl radiowych audycji poświęconych znanym i wpływowym postaciom historycznym. Goście w studio, cenieni historycy, wcielają się w oskarżyciela i obrońcę, by dokonać osądu działań wybranej postaci ze współczesnej perspektywy.

Na ilustracji:  Roman Dmowski, fot. Harris & Ewing, Wikimedia Commons, PD.

Roman Dmowski (1864–1939) – polityk, czołowy ideolog polskiego nacjonalizmu, pisarz i publicysta polityczny. Działał w Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i Lidze Polskiej. W 1892 roku osadzony w Cytadeli Warszawskiej, rok później skazany na opuszczenie Królestwa Polskiego. Działacz ruchu wszechpolskiego, w latach 1895–1901 wydawca „Przeglądu Wszechpolskiego”, współzałożyciel Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego. Przeciwnik ruchu rewolucyjnego i rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich, w latach 1907–1909 poseł do II i III rosyjskiej Dumy Państwowej. Powoli wyrastał na przywódcę polskiego ruchu narodowego. Oskarżany o ugodową politykę wobec Rosji, po wybuchu rewolucji lutowej w 1917 roku swoje działania polityczne związał z państwami zachodnimi. W 1917 roku powołał Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu, działający na rzecz odbudowy państwa polskiego w oparciu o kraje Ententy. W 1919 roku jako delegat, razem z Ignacym Janem Paderewskim, brał udział w paryskiej konferencji pokojowej, na której złożył m.in. memoriał dotyczący granic Polski. Obaj, w imieniu II Rzeczpospolitej, podpisali traktat wersalski (1920). W latach 1920–1922 był posłem na sejm, w 1923 roku sprawował funkcję ministra spraw zagranicznych. Był politycznym przeciwnikiem Józefa Piłsudskiego. Po przewrocie majowym w 1926 roku utworzył Obóz Wielkiej Polski i stanął na jego czele. Dwa lata później zainicjował powołanie Stronnictwa Narodowego. Wydał m.in. Nasz patriotyzm (1893) i Myśli nowoczesnego Polaka (1903), w których pisał o nadrzędności interesu narodowego, któremu podporządkowane muszą być inne cele grupowe czy jednostkowe. Po odzyskaniu niepodległości Polska powinna wzmacniać swój potencjał gospodarczy i kulturowy, a inne nacje powinny ulec spolonizowaniu. Z kolei w książce Rosja, Niemcy i kwestia polska (1908) opowiadał się za współpracą z Rosją, Niemcy uznawał za bardziej niebezpieczne. W Polityce polskiej i odbudowie państwa (1925) podnosił m.in. wagę młodego pokolenia w kształtowaniu państwa narodowego. Był zdeklarowanym antysemitą; teorii spiskowej dotyczącej spisku Żydów i masonów dał mocny wyraz m.in. w opublikowanej pod pseudonimem Kazimierz Wybranowski powieści Dziedzictwo (1931).