Róg Anastazy Stanisław Kazimierz, pseud. Marian Antoniewicz, «Prawie że Redaktor», (1873–1933), działacz socjalistyczny i niepodległościowy, wydawca, przemysłowiec. Ur. 15 I w Warszawie, był jednym z pięciorga dzieci Wolfa (Włodzimierza), prywatnego buchaltera, i Tekli z Baumanów. Pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej, a spośród rodzeństwa bodaj najsilniej R. przejął tę tradycję, starszy bowiem brat, Maurycy Wolf, po ukończeniu Instytutu Technologicznego w Petersburgu tam pozostał, a jedna z sióstr – wedle przekazu Bolesława Limanowskiego – była przekonaną rusofilką.
W l. 1882–6 uczył się R. w V Gimnazjum w Warszawie, ale z powodu choroby płuc nauki nie ukończył. Przebywając na leczeniu nawiązał kontakt z II Proletariatem i jako agitator tej partii w l. 1888–91 działał wśród robotników Radomia i okolic, a potem w Warszawie. Po powstaniu w r. 1892 Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), od r. 1893 rozpoczął R. w duchu jej niepodległościowego programu agitację w żydowskich środowiskach robotniczych i rzemieślniczych w Warszawie. W znacznej mierze przyczynił się do akcesu żydowskich grup socjalistycznych w Warszawie do PPS, m. in. koła działającego w prowadzonej przez Gminę Żydowską szkole rzemieślniczej na Nalewkach. Jako łącznik tych grup i przedstawiciel żydowskich socjalistów wszedł do pierwszego Warszawskiego Komitetu Robotniczego PPS, utworzonego jeszcze przed sierpniem 1894. W t.r. został buchalterem w firmie handlowej G. Mejera. Zniechęcony obojętnością kierownictwa PPS w kwestii żydowskiej, a zwłaszcza brakiem praktycznej pomocy w prowadzeniu agitacji w języku jidisz, podjął pertraktacje z żydowską grupą socjaldemokratyczną Josifa Milla i wraz z warszawską grupą PPS, której przewodził, przyłączył się do utworzonego w styczniu 1897 federacyjnego Żydowskiego Związku Robotniczego w Polsce. Wkrótce jednak po wydaniu przez to ugrupowanie odezwy 1-majowej wzywającej żydowski proletariat do walki «wraz z innymi robotnikami Rosji», bez podkreślania konieczności wspólnej walki również z robotnikami polskimi o niepodległość – zerwał ze Związkiem i wrócił do PPS. Po rewizji, w toku której znaleziono u niego liczne nielegalne wydawnictwa PPS R. został 30 IV 1898 aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W śledztwie R. twardo zaprzeczał zarzutom, dochodzenie nie dostarczyło dostatecznych dowodów jego udziału «w przestępczej propagandzie wśród robotników i rozpowszechnianiu nielegalnych wydawnictw», a ponadto kilkumiesięczny pobyt w Cytadeli spowodował gwałtowny nawrót gruźlicy, podjęto więc decyzję o zwolnieniu go pod jawny dozór policji. Po wniesieniu przez ojca kaucji 200 rb. został 3 IX 1898 zwolniony. Wyrokiem administracyjnym z 27 XII 1899 zaliczono mu areszt na poczet kary i skazano na rok jawnego dozoru policyjnego w miejscu zamieszkania. Tymczasem R. jeszcze w listopadzie 1898 zbiegł do Galicji i w Krakowie podjął pracę urzędniczą w Związku Kółek Rolniczych. Wstąpił do sekcji Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich (ZZSP), współpracował z „Robotnikiem” i „Przedświtem”. Na żądanie władz rosyjskich, ścigających R-a listem gończym, policja krakowska w końcu 1899 r. wydaliła go oficjalnie z Austro-Węgier, faktycznie wyjechał do Lwowa, gdzie objął stanowisko dyrektora Banku Melioracyjnego. Wszedł do tamtejszej sekcji ZZSP (przekształconej w r. 1900 w sekcję Organizacji Zagranicznej PPS). Wkrótce jednak jego stosunki z PPS uległy zerwaniu, R. bowiem poparł dokonaną w czerwcu 1900 w lwowskiej sekcji OZ PPS secesję Ludwika Kulczyckiego. Miał też niemały udział w przeciągnięciu sporej części ideowej młodzieży we Lwowie na stronę powstałej z rozłamu – PPS Proletariat. Przygotowywał i kierował do Królestwa agitatorów. Kiedy Zygmunt Lang i Kazimierz Prószyński, wysłani przezeń w r. 1901 z proklamacjami, broszurami i bronią zostali aresztowani przez żandarmerię rosyjską, Ignacy Daszyński gwałtownie zaatakował «to bydlę» R-a, za wysyłanie młodzieży partyjnej «na pewną zgubę» (K. Kelles-Krauz, „Listy”).
Potem R. głównie zajął się działalnością wydawniczą. Założył we Lwowie i do r. 1909 prowadził instytucję społeczno-wydawniczą Polskie Tow. Nakładowe, w którym wydawał dzieła społecznonaukowe, w tym dla Królestwa wiele publikacji zabronionych przez rosyjską cenzurę. Drukował prace Bolesława Limanowskiego, z którym łączyła go bliska przyjaźń i którego – aż do odzyskania niepodległości – wspierał finansowo.
Z końcem r. 1909 przeniósł się ponownie do Krakowa, gdzie został dyrektorem handlowym fabryk maszyn i wagonów L. Zieleniewskiego. Po wybuchu wojny w r. 1914 włączył się do działań organizacyjnych na rzecz Legionów Polskich. Z inicjatywy Leona Wasilewskiego założył Centralne Biuro Wydawnicze Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN) w Krakowie, wszedł w skład jego dyrekcji jako kierownik handlowy. Biuro to wydawało literaturę legionową, serie zdjęć, produkowało filmy z walk, odznaki, legitymacje. Z myślą o przyszłym muzeum zlecił wykonanie portretów (zdeponowane po wojnie w Muzeum Narodowym w Krakowie). Po wystąpieniu lewicy niepodległościowej z NKN, wespół z Kazimierzem Dłuskim i L. Wasilewskim, organizował w Krakowie Ligę Niezawisłości Polski, przeprowadzał jej zjazdy ogólne i oddziałów prowincjonalnych. Po pokoju brzeskim, w imieniu Ligi wystąpił 1 III 1918 na rynku krakowskim z proklamacją wzywającą do zjednoczenia i niepodległości Polski. Był w związku z tym przesłuchiwany przez dyrektora policji w Krakowie i zagrożony sądem wojennym.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił R. na początku r. 1919 do Warszawy i wziął udział w organizowaniu Min. Aprowizacji. W r. 1919–20 prowadził w nim referat spraw plebiscytowych, następnie organizacyjny i spraw osobowych, był sędzią Wyższej Komisji Dyscyplinarnej przy tym ministerstwie, delegatem do komisji przywozu i wywozu przy Min. Handlu. Przeprowadził pertraktacje i pierwszą umowę aprowizacyjną z Wolnym m. Gdańskiem. Osobiście agitował podczas przygotowań do plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim, Spiszu i Orawie. Jako stały członek Rady Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom redagował Statut Fundacji Komitetu. W r. 1921 ustąpił z Min. Aprowizacji i wrócił do pracy w przemyśle. Był członkiem rady nadzorczej i przez wiele lat kierownikiem zarządzającym przedsiębiorstw Zjednoczonych Fabryk Portland-Cementu «Firley» S.A., a następnie członkiem zarządu «TRI» Tow. Robót Inżynierskich S.A. W l. 1924–7 działał w zarządzie Tow. Wolnej Wszechnicy Polskiej. Zmarł nagle 23 I 1933 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w grobie Pobojewskich. Odznaczony był Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta, Krzyżem Legionowym i – na wniosek komisji PPS – pośmiertnie w r. 1936 Medalem Niepodległości.
W małżeństwie (od r. 1903) z Karoliną z Pobojewskich R. dzieci nie miał.
Żona R-a Karolina, pseud.: Karusia, J. Łącka (1879–1945), działaczka socjalistyczna, była w l. 1897–9 jedną z najbliższych współpracowniczek Marii Paszkowskiej w tzw. technice partyjnej; wspomnienia o tej współpracy pt. „Hetmanica” ogłosiła w: „Życie i praca Marii Paszkowskiej” (tu rozbieżności w datach). W r. 1899 rozpoczęła studia na uniwersytecie w Zurychu, brała też udział w pracach sekcji zurychskiej ZZSP, później OZ PPS. W czerwcu 1900 przyłączyła się do secesji L. Kulczyckiego. Po powrocie do Warszawy w r. 1901 urządziła konspiracyjny lokal PPS Proletariat przy ul. Niecałej. Aresztowana 31 XII t.r. i więziona w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, zwolniona po kilku miesiącach pod ścisły nadzór policji, zbiegła do Krakowa. Od r. 1903 współpracowała z mężem w działalności społecznej i wydawniczej we Lwowie. Otaczała opieką B. Limanowskiego i innych socjalistów, chroniących się we Lwowie. Została odznaczona w r. 1933 Krzyżem Niepodległości. Po śmierci R-a, wyszła w r. 1935 za mąż za Bolesława Miklaszewskiego (zob.).
Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866–1918 s. 57; – Kancewicz J., Polska Partia Socjalistyczna w latach 1892–1896, W. 1984; Piasecki H., Żydowska Organizacja PPS 1893–1907, Wr. 1978 s. 17, 25, 32, 48; – Arch. Ruchu Robotn. W. 1977 IV; Kelles-Krauz K., Listy. 1898–1905, Wr. 1984 II; Limanowski B., Pamiętniki 1907–1919, W. 1961; Listy gończe Min. Spraw Wewn. 1903; Naczelny Komitet Narodowy i jego współpracownicy (1914–1915), Kr. [1915] s. 9; Rocznik informacyjny o spółkach akcyjnych w Polsce, W. 1929 poz. nr 407; Rocznik polskiego przemysłu i handlu, W. 1932 poz. nr 5266; – „Kur. Warsz.” 1933 nr 24, wyd. wieczorne, s. 9 (nekrolog); nr 25 wyd. wieczorne, s. 7; „Robotnik” 1933 nr 40 s. 4 (nekrolog); – AAN: VI Oddział (Arch. Lewicy Pol.) Arch. PPS 305/II–6 k. 60, Akta L. Wasilewskiego 1 s. 129; AP w W.: WGŻŻ 102 k. 31–35, 210–211, 337, 467–468, 842; Arch. USC Warszawa-Śródmieście: Akt zgonu Nr 1–21/18/33; CAW: Akta Medalu Niepodległości t. 340 (fot.); – Informacje Zarządu cmentarza Powązkowskiego w W.; – Bibliogr. dot. Karoliny Rogowej: Życie i praca Marii Paszkowskiej, W. 1929 s. 75, 82–8, oraz źródła odnoszące się do R-a; – AAN: VI Oddział (Arch. Lewicy Pol.) teczka osobowa Henryki Pobojewskiej (matki) nr 3982, Arch. PPS 305/II–6 k. 33, 305/II, 44 pdt. 1 k. 473; AGAD: Pomocnik Generał Gubernatora Warszawskiego, 96 k. 609; AP w W.: WGZZ 467, 468 passim, k. 498–504, 552; CAW: Akta Krzyża Niepodległości, t. 154 (fot.).
Alicja Pacholczykowa