INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Andrzej (w zakonie Bronisław) Szepelak      Bronisław Szepelak, prowincjał bernardynów.

Andrzej (w zakonie Bronisław) Szepelak  

 
 
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szepelak Andrzej, w zakonie Bronisław (1887–1960), bernardyn, prowincjał, więzień polityczny.

Ur. 28 XI w Przychojcu (pow. łańcucki) w rodzinie chłopskiej, był synem Aleksandra i Marianny Sarzyńskiej.

Do szkoły powszechnej uczęszczał S. w Leżajsku; od r. 1902 uczył się w klasycznym gimnazjum w Jarosławiu. Dn. 3 IX 1906 wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych (bernardynów) w Leżajsku. Po nowicjacie złożył tam 4 IX 1907 pierwszą profesję i po ukończeniu gimnazjum zakonnego podjął w r. 1908 studia filozoficzne w studium zakonnym w klasztorze św. Kazimierza w Krakowie. Następnie od r. 1910 studiował teologię w studium w klasztorze św. Andrzeja Apostoła we Lwowie. Tam złożył 8 III 1911 profesję wieczystą i otrzymał 29 III 1914 święcenia kapłańskie z rąk bp. sufragana lwowskiego Władysława Bandurskiego.

Podczas pierwszej wojny światowej był S. od r. 1915 wikarym klasztoru w Dukli i 8 IV 1917 uzyskał uprawnienia do prowadzenia rekolekcji i misji ludowych. Dn. 6 VI 1918 został kooperatorem przy parafii św. Andrzeja Apostoła we Lwowie, a w r. 1921 gwardianem i administratorem przyklasztornej parafii; przyczynił się do odrestaurowania elewacji kościoła i klasztoru. Był również wizytatorem III Zakonu św. Franciszka. Od r. 1927 pełnił funkcje definitora (doradcy prowincjała) w zarządzie Prow. Niepokalanego Poczęcia NMP i wikarego klasztoru lwowskiego. W r. 1928 uczestniczył w uroczystościach 300-lecia ukończenia budowy bernardyńskiego kościoła i klasztoru w Leżajsku, gdzie głosił kazania m.in. z Anastazym Pankiewiczem, późniejszym błogosławionym. W r. 1930 wybrano go ponownie na gwardiana klasztoru we Lwowie; kontynuował odtąd remont kościoła. Pod jego kierunkiem rozpoczęto przygotowania do jubileuszu 200-lecia beatyfikacji Jana z Dukli (1933). S. był autorem artykułów: Polska placówka misyjna oo. Bernardynów na Sachalinie japońskim („Dzwonek III Zakonu” R. 46: 1932 nr 1–2) oraz Św. Franciszek i kapłaństwo („Gaz. Kośc.” R. 41: 1934 nr 14). Pełnił również funkcję prokuratora misyjnego. W r. 1938 otrzymał nominację na wizytatora generalnego Prow. Wniebowzięcia NMP w Polsce.

Po wybuchu drugiej wojny światowej został S. oddelegowany na zarządcę bernardyńskich klasztorów pod okupacją sowiecką (jako kustosz prowincji). Gdy po 22 VI 1941 cała prowincja znalazła się pod okupacją niemiecką, objął w kwietniu 1942 funkcję prowincjała, a 12 VII t.r. nadzwycz. delegata generalnego. Dn. 14 X na posiedzeniu zarządu prowincji mianował S. nowych przełożonych klasztorów. Na kolejnych posiedzeniach (20 VI i 24 X 1943) wznowiono starania o kanonizację błogosławionych Jana z Dukli i Szymona z Lipnicy oraz wprowadzono egzaminy roczne dla kapłanów wyświęconych w l. 1938–42.

Po zakończeniu wojny S. zgodził się na przeniesienie 22 X 1945 Metropolitalnego Seminarium Duchownego do klasztoru bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej, a sam po wysiedleniu bernardynów ze Lwowa w 2. poł. kwietnia 1946 osiadł w Krakowie. Na jego wniosek poddano zakonników pracujących na Śląsku i w Ziemi Lubuskiej pod jurysdykcję komisarza Prow. św. Jadwigi we Wrocławiu. Dn. 24 XI t.r. uroczyście wprowadził bernardynów do opuszczonego przez jezuitów klasztoru i kościoła w Łęczycy. Bezskutecznie starał się o rewindykację klasztoru i kościoła p. wezw. św. Anny w Warszawie. W liście z 25 VIII 1948 oficjalnie poinformował generała zakonu o. Pacyfika Perantoniego o likwidacji przez ZSRR prefektury apostolskiej na Sachalinie (17 V 1948) oraz zmuszeniu katolików do opuszczenia półwyspu i zakazaniu misjonarzom kontaktów z prawosławnymi. W l. 1948–50 pełnił funkcje delegata generalnego na wszystkie prowincje zakonu w Polsce oraz przewodniczącego Porozumienia Wyższych Przełożonych Zakonów i Zgromadzeń Męskich w Polsce. Kardynał Adam Stefan Sapieha nazywał go «prymasem prowincjałów». W r. 1950 został S. ponownie wizytatorem generalnym Prow. Wniebowzięcia NMP w Polsce.

Inwigilowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, S. został 20 X 1950 w Krakowie aresztowany i oskarżony o «usiłowanie dokonania przemocą zmiany ustroju Państwa Polskiego». W pokazowym procesie tzw. II Inspektoratu Zamojskiego AK (właśc. Wolność i Niezawisłość) przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Lublinie zarzucono mu współpracę w l. 1946–8 z «bandą dywersyjno-szpiegowską». Dn. 16 X 1951 został skazany na piętnaście lat pozbawienia wolności, utratę praw publicznych i obywatelskich na pięć lat oraz przepadek mienia; Najwyższy Sąd Wojskowy złagodził 23 X t.r. karę do dziesięciu lat więzienia. S. przebywał w zakładzie karnym w Lublinie, a od 1 VI 1952 we Wronkach. Dn. 20 I 1954 został zwolniony; osiadł w klasztorze krakowskim, gdzie przeszedł rekonwalescencję. Od r. 1957 pełnił tam funkcje wikarego klasztoru i dyrektora III Zakonu, a od r. 1958 zastępował przełożonego. Zmarł 10 XII 1960 w Krakowie, został pochowany w grobowcu zakonnym na cmentarzu Rakowickim.

Dzięki staraniom Tadeusza Sarzyńskiego Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uchylił 9 III 1993 wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie z 16 X 1951, co było równoznaczne z uniewinnieniem S-a.

 

Fot. w Arch. Prow. Bernardynów w Kr.; – Kazanowska Z., Bernardyni krakowscy zmarli w XIX i XX wieku, Kalwaria Zebrzydowska 2003; Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, W. 2002 I; Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, W. 1981; – Czarniak W., Franciszkańska misja na Sachalinie, 1911–1948, Kalwaria Zebrzydowska 2003; Kantak K., Bernardyni polscy, 1573–1795–1932, Lw. 1933 II; Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, Kalwaria Zebrzydowska 1985 s. 161, 498; Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno-kulturowego, Kalwaria Zebrzydowska 2006; Sitnik A. K., Sitnik T., Bernardyni łęczyccy. Dzieje klasztoru i kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP oo. Bernardynów w Łęczycy (1632–1864, od 1946), Kalwaria Zebrzydowska 2006; Strzałka J., Tajemnice Kalwarii, „Tyg. Powsz.” 2002 nr 29 s. 13; Wachowicz M., Jubileusz 60-lecia kapłaństwa o. Filipa Płazy, „Niedziela” (edycja przemyska) 2004 nr 26; Wyczawski H. E., Bernardyni polscy, Kalwaria Zebrzydowska 1992 III; tenże, Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru bernardynów i kalwaryjskich Dróżek, Kalwaria Zebrzydowska 2006; – [Bombicki M. R.], Księża przed sądami specjalnymi 1944–1954, P. 1993 s. 277–306; Elenchus ordinis Fratrum Minorum Provinciae Immaculatae Conceptionis B.V.M. (PP. Bernardinorum) in Polonia, Cracoviae 1958; Schematismus ord. ff. minorum francisci almae Provinciae Immaculatae Conceptionis B.V. (vulgo PP. Bernardinorum) in Polonia, za l. 1927, 1932–9, 1947; Schematyzm Prowincji Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (oo. Bernardynów) Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, Kr. 2003 s. 322; Sitnik A. K., Wysiedlenie bernardynów ze Lwowa na podstawie wspomnień Teofila Tyrankiewicza OFM (1880–1972), „Studia Franciszkańskie” T. 13: 2003 s. 488, 490–1; – „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kośc.” T. 23: 1971 s. 14; „Dzien. Pol.” 1951 nr 267, 268, 273; „Echo Krakowa” 1951 nr 268–270, 274; „Trybuna Ludu” 1951 nr 282, 284, 286, 289, 290; – AAN: Zespół KC PZPR, sygn. 237–V–158 s. 90 (Informacja nr 40: o współpracy bernardynów z podziemiem AK-WiN); Arch. Klasztoru Bernardynów w Radecznicy: Kron. klasztoru Bernardynów w Radecznicy, s. 25; Arch. Prow. Bernardynów w Kr.: rkp. RGP-a-12 (Acta Provinciae Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae in Galicia ab anno Domini, 1911–33), rkp. RGP-a-24 (Acta capituli Provinciae, 1933–55), rkp. RGP-e-55 (personalia S-a), rkp. RGP-e-55b (toż), rkp. RGP-k-68 (Teki C. Bogdalskiego) T. 51 k. 179, rkp. I-a-6 (Kron. klasztoru Bernardynów w Kr., 1941–59) s. 116, 153, 259, rkp. I-a-7 (toż za l. 1960–75) s. 80–92, rkp. III-19 (Księga mszalna klasztoru bernardynów w Dukli. Brulion, 1910–26), rkp. III-20 (toż za l. 1912–21), rkp. VI-c-6 (Liber novitiatus FF. Minorum in conventu Leżajscensi, 1897–29) s. 286-7, rkp. X-21 (Księga kurend, 1930–49) s. 211–17, rkp. X-72a (Płonka W., Wspomnienia z pobytu w Radecznicy w latach 1939–1946) s. 73, Księga mszy odprawianych za zmarłych bernardynów w Krakowie (rkp.) s. 14; Archivio Generale OFM w Rzymie: sygn. SK 479 (Akta Prow. Niepokalanego Poczęcia NMP), sygn. SM 489 k. 208 (koresp. między Kurią Generalną a misją na Sachalinie); IPN w L.: sygn. IPN Lu 01/435 t. 1 k. 47, 55–7, 93, 196, 207, 212, t. 2 k. 364, t. 3 k. 136, 222, t. 5 k. 73, 214, 249, 256, t. 6 k. 19, 38, 54, 67, 348, 367, t. 8 k. 1–566, sygn. IPN Lu 26/473 k. 20–1.

Aleksander Krzysztof Sitnik

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.