Pokorski (pierwotnie Pokorny) Bartłomiej Innocenty (1656–1734), paulin, przeor krakowski, częstochowski i warszawski, pisarz. Ur. przed 12 VIII (data chrztu) w Częstochowie, był synem mieszczan Tomasza i Katarzyny Pokornych. Początkowe nauki pobierał w szkole parafialnej w Częstochowie. Do paulinów wstąpił w listopadzie 1674, następnie studiował filozofię i teologię w Częstochowie i w Krakowie na Skałce, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie 20 XII 1681. W zakonie zaczął używać nazwiska Pokorski. Pracował jako kaznodzieja w Warszawie (1681–6), Topolnie koło Świecia (1686–91) i w Częstochowie na Jasnej Górze (1691–2); następnie był przeorem w Warszawie (1692–4, 1696–1700) i w Topolnie (1694–6), przez dwa lata był zastępcą przeora warszawskiego (1700–2). Na obu placówkach wykazał troskę o poprawę stanu budynków, a w Warszawie zreorganizował statut Bractwa Pięciorańskiego. W Topolnie nawiązał bliskie stosunki z woj. chełmińskim Zygmuntem Rybińskim, który przyjął paulinów za swoich kapelanów i dał im szerokie prerogatywy w administracji oraz – wg relacji P-ego – także w zarządzaniu wojskiem. P. przeniesiony został z Warszawy do Krakowa, gdzie pełnił obowiązki przeora (1702–3). Zainicjował tutaj restaurację sadzawki św. Stanisława przy kościele Na Skałce. Prace przerwane zostały wkrótce wejściem wojsk szwedzkich do Krakowa i nałożeniem na klasztor kontrybucji wojennej. P. uratował przed grabieżą dobytek folwarku w Borzymowie, dzięki czemu mógł po odejściu wojsk rozdzielić wiele żywności mieszczanom krakowskim.
W maju 1703 P. objął przeorat na Jasnej Górze w Częstochowie, a wraz z nim godność doradcy prowincjała. W tym także czasie nuncjusz O. F. Spada mianował P-ego notariuszem publicznym dla spraw kościelnych i świeckich. Główne wysiłki skoncentrował P. na przygotowaniach do obrony twierdzy jasnogórskiej przed spodziewanymi atakami wojsk szwedzkich. W czasie zagrożenia przez wojska gen. C. G. Rehnskölda w r. 1704 i przez gen. N. Stromberga w r. 1705 czuwał, wspólnie z prowincjałem Izydorem Krasuskim, nad bezpieczeństwem klasztoru. Wiosną 1704 ingerował u króla Karola XII za pośrednictwem prymasa Michała Radziejowskiego. Paulini prowadzili politykę wyczekiwania i zwłoki, decydując się na część żądanych kontrybucji. Decyzję niewpuszczenia Szwedów do twierdzy podjęto z powodów religijnych, a także, jak się wydaje, ze względu na zdeponowane tutaj insygnia królewskie i skarbiec. Zniszczenia wojenne sprawiły, że w maju 1706 P. prosił nuncjusza Spadę o pozwolenie sprzedaży niektórych precjozów zakrystii jasnogórskiej celem wyrównania strat w dobrach klasztornych i chłopskich.
Pięć miesięcy później P. objął przeorat w Warszawie i pełnił tę funkcję do r. 1731. Dzięki jego staraniom zbudowano tutaj kościół wg projektu Józefa Pioli, Józefa Szymona Bellottiego i Antoniego Solariego (1707–29) oraz zaczęto budowę nowego klasztoru (1723). Na terenie Warszawy P. był egzaminatorem synodalnym dla diecezji poznańskiej, instalował Arcybractwo Pięciorańskie i Św. Agnieszki, rozwinął wiele nabożeństw w miejscowym kościele (m. in. po zarazie w r. 1711 zorganizował pieszą pielgrzymkę do Częstochowy). Utrzymywał żywe kontakty z mieszczanami warszawskimi, magnaterią i królem Augustem II. Brał też czynny udział w życiu polskiej prowincji paulinów jako delegat kilku kapituł i jako przedstawiciel interesów polskich na kapitułach generalnych. W l. 1713–27 był definitorem generalnym, zaś w l. 1728–31 wikariuszem prowincji.
P. zabiegał o beatyfikację paulinów: Polaka Stanisława z Oporowa i Węgra Jerzego Cseppelényiego, o których wiele pisał i rozwijał ich kult na terenie różnych krajów. Pierwszemu z nich wystawił marmurową tablicę w kościele oporowskim i zaprogramował cykl 34 obrazów w kościele jasnogórskim (w stallach chóru), kontynuował spisywanie akt kultu itp. Z jego prawdopodobnie inicjatywy wychodziły postulaty nawiązania kontaktów i współpracy z paulinami portugalskimi. P. troszczył się o utrzymanie w kościele i klasztorze własnych odrębności liturgicznych, dbał o ich okazałość. W konwencie warszawskim polecił Karolowi Prevo wymalować 39 obrazów przedstawiających patronów i wybitnych członków zakonu. Zabiegał o pogłębienie studiów o zakonie. Pomocą w tym miała być zreorganizowana przez niego drukarnia jasnogórska, dla której uzyskał nowy przywilej u Augusta II (6 VI 1706).
P. spisał m. in. kronikę Jasnej Góry, tj. dwa tomy relacji o działalności sanktuarium jasnogórskiego za l. 1703–7, 1730–4, historię kultu Matki Boskiej Leśniowskiej, księgę budowy kościoła w Warszawie, kronikę swego urzędowania w Krakowie, kancjonał kościoła warszawskiego, i poczynił też uwagi w różnych kronikach. Duże partie jego relacji o polskiej prowincji weszły do oficjalnych akt zakonu wydanych przez N. Bengera w r. 1743. Przypuszcza się, że znaczna część akt P-ego zaginęła. Zachowane relacje P-ego wskazują na jego wielką wiarę w Opatrzność. Część jego relacji ma charakter diariusza, późniejsze, o typie wspomnień, zawierają informacje niezbyt ścisłe. Sporządził nadto grubym piórkiem rysunki o skromnej gamie kolorystycznej, ilustrujące jego kronikę Jasnej Góry. Zawierają one zarówno sceny historyczne, np. elekcję króla Stanisława Leszczyńskiego i jego wizytę w Topolnie, konsekrację bpa inflanckiego Konstantego Moszyńskiego czy sprowadzenie na Jasną Górę relikwii św. Jana Nepomucena, jak i widoki kościołów i klasztorów paulinów, np. we Włodawie, Leśniowie, Jazłowcu czy Na Skałce w Krakowie (w sumie ponad 50 widoków). O ile pierwsze z nich stanowią cenne źródło dziejów obyczaju i kultury sarmackiej w Polsce, drugie mają niebagatelną wartość ikonograficzną, ponieważ dość wiernie oddają budowle paulińskie. Szczególnie cenne są rysunki obiektów nie zachowanych do naszych czasów lub też poważnie przebudowanych. Będące wyrazem sztuki nieprofesjonalnej, rysunki P-ego cechuje bezpośredniość i naiwność. P. wydał osobno 4 kazania i przygotował do druku tom homilii, składający się z 215 kazań. Uzupełnił i wydał obce dzieła: A. Nieszporkowicza „Odrobiny Stołu Królewskiego…” (Częstochowa 1706), L. Landora „Ovis in medio luporum seu vindicta Christiana… Gregorii Cseppellenyi” (Varsoviae 1730); opracował sam Wzór doskonałości św. Paweł Pierwszy Pustelnik (W. 1725), Series vitae SS. Patrum, quos Eremus Paulina transmisit Astris… (W. 1730). P. należał do ludzi pracowitych i skromnych, odrzucił propozycję przyjęcia sakry biskupiej, cieszył się uznaniem wśród paulinów, był często ich ojcem duchowym. Uchodził za dobrego kaznodzieję i spowiednika dygnitarzy duchownych i świeckich. Ok. r. 1730 wybrał na siedzibę klasztor jasnogórski, gdzie spisywał pamiętnik, szkicował i służył pomocą jako spowiednik apostolski. Zmarł 19 VI 1734 na Jasnej Górze i tam został pochowany.
Podobizna P-ego na jednym z obrazów poświęconych życiu błogosławionego Stanisława z Oporowa w kościele na Jasnej Górze; – Estreicher, XXIV 429–30; Finkel, Bibliogr, I 682; Enc. Org., XX 948; Hagiografia Pol., II 174–85 (Zbudniewek J., Oporowski Stanisław Erazm); Janocki J., Polonia litterata nostri temporis, Vratislaviae 1750 I 122; – Abramek J. R., Organiczne zespolenie kultu Matki Bożej z orędziem biblijnym i problematyką społeczno-narodową w kazaniach o. Innocentego Pokorskiego, „Studia Claromontana” R. 2: 1981 s. 172–222; Gołos J., Polskie organy i muzyka organowa, W. 1972 s. 363; Kunczyńska-Iracka A., Elementy ludowe w polskich miedziorytach dewocyjnych XVIII w., w: Granice sztuki … Księga pamiątkowa poświęcona K. Piwockiemu, W. 1972 s. 194, 196; taż, Ilustracje kroniki ojca Pokorskiego, „Pol. Sztuka Lud.” R. 22: 1968 nr 1–2 s. 61–6; Starożyk J., Konsekracja kościoła św. Piotra i Pawła w Warszawie, „Kłosy” T. 43: 1886 s. 6; Szafraniec S., Konwent paulinów jasnogórskich 1382–1864, Rzym 1966; Zbudniewek J., Człowiek wielkiej wiary i pracowitości. O. Innocenty Pokorski (1656–1734), „Studia Claromontana” R. 2: 1981 s. 116–171; – Benger N., Annalium eremi-coenobiticorum…, Posonii 1743 s. 554, 580–1 i n.; – Arch. Klaszt. Paulinów na Skałce: sygn. 9 (Liber rerum variarum), s. 100–104, sygn. 1 (Liber cui inscribuntur omnes articuli capitulorum), s. 179–180, sygn. 129 (Cathalogus in librum Angelicae Confraternitatis), s. 80–84, sygn. 130 (Cathalogus defunctorum fratrum ac sororum Angelicae Confraternitatis), s. 12–13, sygn. 36 (Fabrika Kościoła Duchownego Człowieka Chrześcijańskiego za dyrekcją Architekta niebieskiego … wystawiona – kazania P-ego); Arch. Klaszt. Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie: sygn. 1417 (Profesje), s. 199, sygn. 77 (Cathalogus patrum defunctorum), s. 70, 592–593, sygn. 535–538 (Acta Prov. Polonae), passim, sygn. 1643 (Konwent w Warszawie 1674–1868), 2096 (Annotationes rerum mirabilium Thaumaturgae Virginis Claromontanae – spisał P.), 2174 (Secundus tomus miraculorum B. M. Claromontanae – spisał P.), 915 (Liber mirabilium [B. M. Virginis] – spisał P.), 468 (Percepta [et] expensa pro ecclesia … S. Spiritus – spisał P.), 2964 (Magnalia statuae reginalis B. Mariae in valle Lesnioviensi ad oppidum Żarki – spisał P.), 1042 (Vita et miracula viri Dei F. Stanislai Oporovii); B. Ossol.: sygn. 5204 II (Kancjonał kościoła Św. Ducha w Warszawie).
Janusz Zbudniewek