INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Benedykt Sokolnicki h. Nowina  

 
 
1685 - 1774-02-15
Biogram został opublikowany w latach 2000-2001 w XL tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sokolnicki Benedykt h. Nowina (1685–1774), bernardyn, potem reformat, moralista. Był synem Andrzeja i Konstancji z Błaszyńskich, bratankiem Gabriela (zob.).

W r. 1721 wstąpił S. do bernardynów w ich Prow. Wielkopolskiej p. wezw. Matki Bożej Anielskiej; w r.n. złożył profesję zakonną i odbył studia filozoficzno-teologiczne oraz przyjął święcenia kapłańskie. W r. 1734 był w klasztorze Aracoeli na Kapitolu w Rzymie, wysłany tu prawdopodobnie na studia. Kontaktował się z przebywającym tamże referendarzem w. kor. Józefem Andrzejem Załuskim i przekazywał mu informacje o sytuacji politycznej w Polsce. Po powrocie do kraju był w r. 1740 lektorem filozofii w Kaliszu i sekretarzem Franciszka Winderlicha, wizytatora generalnego Lit. Prow. Bernardynów p. wezw. św. Kazimierza. Co najmniej od r. 1742 uczył teologii w Poznaniu.

W r. 1743 S. przeszedł wraz z trzema innymi współbraćmi do Wielkopolskiej Prow. Reformatów pod patronatem św. Antoniego. Po roku zastanowienia się spędzonym w domu nowicjackim w Osiecznej koło Leszna Wlkp. powrócił do Poznania, gdzie w l. 1746–50 pełnił obowiązki lektora teologii i penitencjarza katedralnego. Wtedy wydał Libertas conscientiae a praeiudiciis vindicata seu tractatus theologicus de conscientia recta in obscuris menti v. Ioannis Duns Scoti […] accomodatus (P. 1748). Następnie nauczał prawa kanonicznego w Miedniewicach na Mazowszu (1750–1). W tym czasie opublikował swoje kazanie Odgłos śmierci […] Aleksego Dunina […] kuchmistrza W. Ks. Litewskiego, chęcińskiego starosty… (W. 1750). Wykłady z teologii kontynuował w Woźnikach koło Grodziska Wlkp. (1752–3) oraz w Choczu pod Pleszewem (1756–7). Następnie był prefektem studiów teologicznych w Warszawie (1758–63) oraz filozoficznych w Kaliszu (1767–70) i w Wieluniu (1770–1). Poza tym sprawował urząd gwardiana w Kaliszu (1754–6), w Szczawinie Kościelnym koło Gostynina (1757–8) oraz w Miedniewicach (1763–4). Wybierano go też dwukrotnie do zarządu prowincji jako definitora (1749–52, 1764–7) oraz na stanowisko kustosza czyli zastępcy prowincjała (1758–61). W r. 1752 był wizytatorem generalnym Ruskiej Kustodii Reformatów p. wezw. Matki Boskiej Bolesnej.

Jako zastępca prowincjała S. uczestniczył w r. 1762 w kapitule generalnej zakonu w Mantui, podczas której podejmował starania o przywrócenie do prowincji wielkopolskiej reformatów z klasztorów: w Toruniu-Podgórzu i we Włocławku, odłączonych w grupie 12 domów zakonnych przy tworzeniu w r. 1750 Prow. Pruskiej p. wezw. Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny, co zostało potwierdzone przez kapitułę w Murcji w r. 1756. Zabiegi S-ego nie powiodły się; kapituła mantuańska pismem z 6 VI 1762, a Kongregacja dla Biskupów i Zakonników decyzją z 28 VI orzekły, że «sprawę należy uważać jako na zawsze rozstrzygniętą». Mimo to S. uzyskał 4 XII 1763 i 8 I 1764 dekrety Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie polecające zwrot klasztoru podgórskiego prowincji wielkopolskiej w określonym terminie, a w razie nieposłuszeństwa grożące karami kościelnymi. Opierając się na nich reformaci wielkopolscy próbowali siłą odebrać klasztor w Toruniu-Podgórzu, a gdy napotkali opór zakonników prowincji pruskiej, ogłosili 8 XII 1763 w miejscowym kościele paraf. ekskomunikę na cały zarząd prowincji pruskiej i miejscowego gwardiana. Dn. 11 XII wiadomość o tym zajściu ukazała się w prasie. Wydarzenia te, zdaniem Franciszka Bielaka, mogły stać się dla Ignacego Krasickiego inspiracją do „Monachomachii” (1778), znalazły też potem odbicie w „Opisie obyczajów” J. Kitowicza. Zwaśnione strony odwołały się do Stolicy Apostolskiej; S. wyjechał do Rzymu jako przedstawiciel Prow. Wielkopolskiej. Kongregacja dla Biskupów i Zakonników ogłosiła drukiem obszerne akta sprawy, które zbadali wyznaczeni sędziowie. Dekret wydany 7 IX 1764 potwierdził przynależność obydwu klasztorów do Prow. Pruskiej. Będąc w Rzymie S. wyjednał zezwolenie Kapituły Watykańskiej na koronację łaskami słynącego obrazu Najśw. Rodziny w Miedniewicach, którą przeprowadzono w r. 1767 z udziałem bpa warmińskiego I. Krasickiego i kijowskiego Józefa A. Załuskiego. Ostatnie lata życia S. spędził w Wieluniu, gdzie zmarł 15 II 1774 i został pochowany w podziemiach wieluńskiego kościoła Reformatów.

 

Estreicher; Słown. Pol. Teologów Katol. (bibliogr.); – Bielak F., Motywy franciszkańskie w literaturze polskiej, w: Święty Franciszek z Asyżu, Kr. 1928 s. 83; Kantak K., Kronika bernardynów bydgoskich, P. 1907; – Chronologia historico-legalis Seraphici Ordinis Fratrum Minorum, Romae 1752–95 vol. 3/2, 4; Sacra Congregatione Episcoporum et Regularium […] D. Card. De Rubeis ponente Ordinis Minorum S. Francisci Reformatorum Provinciarum Poloniae…, Romae 1764; – Arch. Diec. w Płocku: sygn. Zak. 54, Regestrum expensae [Conventus Szczavinensis] sub […] guardianatu R. P. Benedicti Sokolnicki […] 1757; Arch. Prow. Franciszkanów-Reformatów w Kr.: Acta conventus Vęgroviensis (1760–1861) k. 8, 11–15, Liber actorum in conventu Vladislaviensi (1760–1860) k. 12–18, Tabula generalis patrum et fratrum, sacerdotum et clericorum, professorum provinciae Maioris Poloniae et simul Prussiae S.P.N. Francisci reformatorum […] conscripta A. D. 1759, k. 4; – Brzuszek B., Reformaci w świetle utworów Wacława Potockiego (1621–1696), w: Franciszkanie w Polsce XVI–XVIII wieku, II cz. 2 (w druku).

Anzelm Janusz Szteinke

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.