Śliwa Józef (1922—1977), inżynier budownictwa, profesor Politechniki Śląskiej w Gliwicach.
Ur. 6 I w Moszczenicy (obecnie dzielnica Jastrzębia Zdroju), był synem Antoniego, górnika kopalni «Rymer», uczestnika powstań śląskich, i Pauliny z domu Fojcik (Fojtzik).
Od r. 1928 uczył się Ś. w szkole powszechnej w Moszczenicy, potem od r. 1936 w Gimnazjum im. Karola Miarki w Żorach. Po wybuchu drugiej wojny światowej przerwał naukę i pod okupacją niemiecką został skierowany na roboty przymusowe. Wcielony w r. 1943 do Wehrmachtu, służył we Francji, a następnie we Włoszech, gdzie odkomenderowano go do drużyn roboczych przy budowie fortyfikacji. Zbiegł wtedy do włoskiej partyzantki i walczył w brygadzie «Rossa» batalionu «Emilia» w stopniu sierżanta. Podczas jednej z akcji dostał się do niewoli niemieckiej, z której został przez partyzantów odbity, ale ciężko chory, leczył się najpierw w szpitalu wojsk amerykańskich, potem polskich. Wstąpił do II Korpusu Polskiego i w zorganizowanym przez niego Liceum Matematyczno-Fizycznym w Alessano kontynuował od r. 1945 naukę; maturę zdał w listopadzie r.n. w Cannon Hall w Wielkiej Brytanii.
Wiosną 1948 wrócił Ś. do kraju i podjął studia na Wydz. Inżynieryjno-Budowlanym (od r. 1955 Wydz. Budownictwa Przemysłowego i Ogólnego) Politechn. Śląskiej w Gliwicach. W maju 1948 został członkiem PPS, potem od grudnia t.r. należał do PZPR. Już podczas studiów, we wrześniu 1951, został zastępcą asystenta przy Katedrze Budownictwa Przemysłowego u Józefa Ledwonia. Równocześnie pracował od t.r. na pół etatu jako weryfikator w Biurze Projektów Przemysłu Węglowego w Katowicach. Dn. 22 II 1952 otrzymał dyplom inżyniera budownictwa, a po ukończeniu studiów II st. uzyskał 5 III 1954 stopień magistra z konstrukcji budownictwa lądowego. Pełnił na Wydziale funkcję pierwszego sekretarza (1953—4), potem drugiego sekretarza oddziałowej organizacji PZPR, był też członkiem komitetu uczelnianego tej partii. W r. 1957 otrzymał na uczelni stanowisko adiunkta. Zajmował się badaniami w zakresie interakcji budowli i podłoża na terenach eksploatacji górniczej oraz fundamentami pod maszyny; opublikował m.in. pracę Fundowanie na palach w terenie górniczym („Przegl. Górn.” T. 15: 1959 nr 6). W r. 1958 odszedł z Biura Projektów Przemysłu Węglowego i zatrudnił się (nadal na pół etatu) jako projektant w Biurze Projektów Urządzeń Hutniczych w Gliwicach oraz jako zastępca kierownika budowy w gliwickim Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego. Dn. 24 III 1961 uzyskał stopień doktora nauk technicznych na podstawie rozprawy Z teorii rozprzestrzeniania się fal sprężystych w podłożu (Gliwice 1962), napisanej pod kierunkiem Ledwonia; w r. 1962 objął w Katedrze Budownictwa Przemysłowego kierownictwo Zakł. Mechaniki Gruntów i Fundamentowania. Wykładał budownictwo przemysłowe, konstrukcje przemysłowe, budowle podziemne, mechanikę gruntów i fundamentowanie oraz budowę maszyn. Prowadził także zajęcia na studiach podyplomowych oraz w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Opolu. Dn. 23 IV 1964 habilitował się na podstawie pracy Niektóre zagadnienia dynamiki fundamentów kafarów górniczych (Gliwice 1964). Dn. 1 I 1966 otrzymał stanowisko docenta i doprowadził do przekształcenia t.r. swojego Zakładu w Katedrę Mechaniki Gruntów i Fundamentowania. Był prodziekanem (1966—71), następnie dziekanem (1971—3) Wydz. Budownictwa Przemysłowego i Ogólnego (od r. 1969 Wydz. Budownictwa i Architektury). Po reorganizacji uczelni (likwidacja katedr i powołanie instytutów) Katedrę Ś-i w r. 1969 włączono na pewien czas do nowo utworzonej, zbiorczej Katedry Teorii Konstrukcji kierowanej przez Mariana Janusza. Ś. objął w niej kierownictwo Zakł. Geotechniki, który następnie w r. 1971 przeniesiono do Inst. Dróg i Mostów (od r. 1976 Inst. Budowy Dróg). W r. 1971 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. Działał w senackich komisjach ds. usprawnienia studiów oraz ds. młodzieży.
Ś. był uznanym specjalistą w zakresie geotechniki; samodzielnie, bądź jako kierownik zespołów wykonał od r. 1966 wiele opracowań i ekspertyz dla przemysłu, m.in. prowadził prace naukowo-badawcze i wdrożeniowe dotyczące osadników wód popłuczkowych na hałdach kopalnianych i był autorem pierwszego w Polsce zbiornika wyrównawczego, wstępnie sprężonego, dla hutnictwa. Z jego licznych ekspertyz szczególne znaczenie miały opinie o możliwości przesunięcia fundamentu maszyny wyciągowej przy szybie «Piotr» na terenie kopalni «Knurów» oraz w sprawie ustalenia przyczyn deformacji ul. Bytomskiej w Zabrzu. Opracował monografie: Geotechnika. Gruntoznawstwo (Gliwice 1974) oraz dwuczęściową Geotechnika. Mechanika gruntów (Gliwice 1975 I—II). Był autorem kilku patentów i wzorów użytkowych, a także ok. trzydziestu artykułów; wygłaszał referaty na konferencjach krajowych i zagranicznych, m.in. w Budapeszcie, Dreźnie i Fryburgu. Wypromował pięciu doktorów. Za pracę dydaktyczną i naukową został wyróżniony indywidualną nagrodą III st. ministra oświaty i szkolnictwa wyższego. Był rzeczoznawcą Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budowlanych oraz Polskiego Tow. Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej. Wchodził w skład Komisji Budownictwa Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach. Zmarł 13 I 1977, został pochowany 17 I na cmentarzu w Żorach. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973) oraz brytyjskim «Medalem za Wojnę 1939—1945» i Gwiazdą Włoch.
W zawartym 13 II 1954 małżeństwie z Marią Łucją Krentorz miał Ś. syna Andrzeja (ur. 1957), architekta, i córkę Karin (ur. 1959), lekarza medycyny.
Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1959—1961, W. 1962 s. 324; toż 1965, W.—P. 1967 s. 355; — Księga jubileuszu 50-lecia Wydziału Budownictwa [Politechniki Śląskiej w Gliwicach], Oprac. L. Rowiński, Gliwice 1995 s. 98, 262—3 (fot.), s. 312—13, 327, 407; Sitko W., Historia Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej im. Wincentego Pstrowskiego w Gliwicach (1945—1985), Gliwice 1988; tenże, Historia Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej w Gliwicach, Gliwice 2004 (fot.); — „Dzien. Zachodni” 1977 nr 11, 31 (nekrologi); — Arch. Politechn. Śląskiej w Gliwicach: Akta osobowe, sygn. 12471; — Mater. Red. PSB: Nota biogr. Ś-y z r. 1980, autorstwa Józefa Schmidta z Gliwic.
Stanisław Tadeusz Sroka