INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Bogdan Mieczysław Szembek     

Bogdan Mieczysław Szembek  

 
 
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szembek Bogdan (Bohdan) Mieczysław Maria (1880–1956), ziemianin, działacz społeczny i niepodległościowy.

Ur. 7 VIII w Wysocku Wielkim (pow. ostrowski), był synem Stanisława Feliksa (zob.) i Augusty z Zawiszów, bratankiem Piotra Szembeka (1843–1896, zob.). Miał siostrę Wandę (1882–1951), zamężną za Kazimierzem Rogoyskim (zob.), a następnie za Leopoldem Starzewskim. Rodzeństwem stryjecznym S-a byli Aleksander Maria Szembek (zob.), Jadwiga (zob. Szeptycka Jadwiga) i Zofia (zob. Szembek Zofia Teodora Maria, w zgromadzeniu Maria Krysta).

S. uczył się w Królewskim Katolickim Gimnazjum Męskim w Ostrowie (Wpol.), gdzie zdał maturę w r. 1899. Następnie studiował rolnictwo i ekonomię na uniw. we Wrocławiu (Schlesische Friedrich-Wilhelms-Universität). W r. 1901 został jedynym właścicielem zadłużonego i zaniedbanego rodzinnego majątku w Wysocku i Sadowiu. W ciągu kilku lat uporządkował gospodarstwo, m.in. zdrenował ziemię uprawną, zrekultywował obszary leśne oraz rozwinął hodowlę koni, bydła, świń i owiec (w r. 1907 liczyła ona ok. 800 zwierząt). W Wysocku założył gorzelnię, a w Sadowiu wytwórnię dachówki cementowej. Przez ponad ćwierć wieku był prezesem Kółka Rolniczego w Wysocku; zabiegając o podniesienie fachowej wiedzy wśród rolników, na comiesięcznych zebraniach Kółka organizował wykłady i zwiedzanie wzorowych gospodarstw. Przyczynił się do wybudowania w Wysocku domu katolickiego i organistówki. Należał do działającego w Wielkopolsce Centralnego Tow. Gospodarczego; pracował w komisji ds. robotniczych, w której pełnił funkcję sekretarza. Wspólnie ze Związkiem Towarzystw Robotniczych opracował w r. 1912 Normalny kontrakt dla robotników rolnych; jego realizacja wpłynęła na ograniczenie emigracji zarobkowej tej grupy społecznej. We współpracy z Józefem Kostrzewskim zajmował się amatorsko badaniami archeologicznymi w okolicach Wysocka. Przed r. 1917 został członkiem zwycz. Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk.

Jesienią 1918 uczestniczył S. w tworzeniu tzw. Republiki Ostrowskiej; ściśle współpracował z Wojciechem Lipskim, kierującym powołanym we wrześniu t.r. tajnym Komitetem Obywatelskim w Ostrowie. Po przekształceniu Komitetu w Pow. Radę Ludową (Komitet Ludowy) został jej wiceprzewodniczącym (funkcji przewodniczącego nie przyjął). Wraz z Nepomucenem Mielcerzewiczem tworzył od października t.r. Straż Obywatelską i po jej formalnym powołaniu 23 XI objął komendanturę Straży; formacja liczyła wówczas dwadzieścia jeden kompanii w powiecie i pięć w Ostrowie. Równocześnie po proklamowaniu 10 XI Republiki Ostrowskiej zajmował się formowaniem pułku piechoty w Ostrowie (1. Pułk Ostrowski od 11 XI, zaprzysiężony 13 XI), a także naborem ochotników do tworzącego się w Kaliszu 1. Baonu Pogranicznego (zaprzysiężony 13 XII); Wysocko stanowiło bazę aprowizacyjną obu jednostek. S. był delegatem pow. ostrowskiego do Polskiego Sejmu Dzielnicowego obradującego 3–5 XII w Poznaniu. Po wybuchu powstania wielkopolskiego uczestniczył 31 XII w zajęciu przez 1. Baon Pograniczny Ostrowa, a następnego dnia Krotoszyna. W styczniu 1919 namówił wraz z Lipskim do przyłączenia się do powstania płk. Kazimierza Raszewskiego, służącego w armii niemieckiej.

W Polsce niepodległej prowadził S. nadal gospodarstwo rolne, działał w organizacjach rolniczych oraz publikował fachowe artykuły, m.in. Znamiona wysokiego uprzemysłowienia gospodarstw rolnych („Ziemianin” 1921, wyd. osobne P. 1921). Został udziałowcem Fabryki i Składu Machin dla Rolnictwa w Ostrowie i na początku l. dwudziestych objął funkcję członka jej rady nadzorczej; w okresie ogólnej dekoniunktury stracił jednak zainwestowane tam aktywa. Trudna sytuacja ekonomiczna zmusiła go też do częściowej parcelacji majątku (123,3 ha w r. 1923 oraz 16,5 ha w r. 1932). Za szczęśliwe przeżycie pierwszej wojny światowej oraz dla uczczenia niepodległości Polski postanowił wybudować w Sadowiu kościół i zamówił projekt u Rogera Sławskiego w Poznaniu (niezrealizowany). W porozumieniu z kard. Augustem Hlondem sprowadził w r. 1932 do Sadowia księży z zakonu Ojców od Najświętszego Krzyża i Męki Pańskiej (Pasjonistów) i podarował im 10 ha ziemi na górze nazwanej przez zakonników Golgotą. Jeszcze t.r. kard. Hlond konsekrował wybudowany tam kościół. Po wybuchu drugiej wojny światowej pozostał S. w Wysocku; zabezpieczał okoliczne gospodarstwa, których właściciele uciekli. Dn. 10 XI 1939 został aresztowany przez Schutzpolizei i na początku marca 1940 osadzony w więzieniu w Kielcach, 22 III t.r. został jednak wypuszczony.

Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej S. wrócił 14 II 1945 do majątku w Wysocku, ale już w marcu t.r. otrzymał nakaz opuszczenia go w terminie trzech dni bez prawa powrotu. Prowadził odtąd gospodarstwo rolne Sióstr Niepokalanek w Szczecinku, a po ukończeniu kursu taksatorów gradowych został taksatorem Państw. Zakł. Ubezpieczeń. W r. 1950 zamieszkał u syna, Jana w Gorzowie Wpol., gdzie pracował jako bibliotekarz tamtejszego oddziału Inst. Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. Zajmował się tłumaczeniem na język polski fachowej literatury, a także spisał wspomnienia (mszp. w posiadaniu Andrzeja Szembeka z Obornik Wpol.). S. zmarł 30 III 1956 w Gorzowie Wpol., został pochowany na cmentarzu w Wysocku Wielkim.

W zawartym 24 I 1905 małżeństwie z Zofią z Konińskich (1883–1930) miał S. dziewięcioro dzieci: Stanisława (1905–1943), Zofię (1906–1978), zamężną za Leonem Jerzym Sapiehą, Adolfa (1907–1923), Marię, w zakonie Letycję (1909–1944), zakonnicę Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP (niepokalanek) w Jazłowcu, Jana Wacława (1911–1978), Bogdana Edwarda (1913–1975), Irenę (1915–1981), zamężną za Ignacym Bobbé, Wandę Józefę (1918–1971), zamężną za Witoldem Stoegerem von Steinerem, i Jadwigę (1920–1973), zamężną za Tadeuszem Wodzyńskim.

Tow. Historyczne im. Szembeków zorganizowało w r. 1994 w Wysocku sesję poświęconą S-owi i jego ojcu. Wspomnienia S-a dotyczące historii budowy kościoła i założenia klasztoru w Sadowiu pt. Golgota opublikował Andrzej Kwilecki w pracy zbiorowej „Ziemiaństwo wielkopolskie w kręgu arystokracji” (P. 2004).

 

Portret rys. w I Liceum Ogólnokształcącym w Ostrowie Wpol. (galeria wychowanków); – From Arnold to Spomax S.A. 125 Years of the Company in Ostrów Wielkopolski, Ostrów Wpol. 2007; Łukomski G., Polak B., Powstanie Wielkopolskie 1918–1919. Działania bojowe – aspekty polityczne, kalendarium, Koszalin–W. 1995; Małyszko S., Majątki wielkopolskie. Powiat ostrowski, Szreniawa 1996 III; Niełacny K., Bogdan Szembek, Alma Mater Ostroviensis. Księga pamięci. Non omnis moriar, Ostrów Wpol. 1996 II; Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Red. A. Gąsiorowski, W.–P. 1982; Ziemiaństwo wielkopolskie: w kręgu arystokracji, Red. A. Kwilecki, P. 2004 (fot. zbiorowa); – Księga adresowa gospodarstw rolnych woj. poznańskiego, P. 1926; – B. Ossol.: sygn. akc. 82/05 (arch. Sapiehów z Nairobi).

Joanna Daranowska-Łukaszewska

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Kazimierz Rogoyski

1870-03-12 - 1940-05-10 rolnik
 

Stanisław Feliks Szembek

1849-08-05 - 1891-05-28 malarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stefan Wyszyński

1901-08-03 - 1981-05-28
prymas Polski
 

Janusz Lucjan Nasfeter

1920-08-15 - 1998-04-01
reżyser filmowy
 

Zygmunt Berezowski

1891-09-17 - 1979-07-01
prawnik
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Marian Sigmund

1902-02-23 - 1993-11-07
architekt wnętrz
 

Michał Przybyłowicz

1864-01-13 - 1927-08-19
aktor teatralny
 

Stefan Popowski

1870-03-21 - 1937-12-14
malarz
 

Maria Irena Stencel

1900-01-11 - 1985-04-06
pielęgniarka
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.