INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Franciszek Antoni Kozakowski     
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kozakowski Franciszek Antoni (1786–1846), pułkownik, działacz związków tajnych. Syn właściciela dóbr Michała i Wołodkowiczówny, ur. 13 VI w Antonowie w pow. rosieńskim. W wieku lat 7 wpisany został jako chorąży do pułku litewskiej kawalerii narodowej. W grudniu 1806 r. wstąpił na ochotnika, w stopniu sierżanta, do pułku artylerii pieszej, następnie przeszedł jako podporucznik do 5 p. piechoty. Dn. 16 III 1807 r. awansował na porucznika, a 7 V t. r. został kwatermistrzem 1 p. piechoty. W r. 1809 awansował na kapitana w 13 p. piechoty. W l. 1806–7 bił się pod Ostrołęką, Rudą, Mławą, Wałami (ranny), Kotami i Jankowicami, a w r. 1809 pod Magnuszewem, Kozienicami i Puławami. W r. 1812 znalazł się w zgrupowaniu gen. A. Kosińskiego, które demonstrowało z Zamościa w kierunku Wołynia. Odznaczony został 26 XI 1812 r. Krzyżem Wojskowym Polskim, a 1 VII 1813 r. Legią Honorową. Znajdował się wtedy w załodze oblężonego Zamościa. Po kapitulacji twierdzy przebywał ponad 4 miesiące w niewoli. W styczniu 1815 r. skierowany został do sztabu Kwatermistrzostwa Generalnego; t. r. przeniesiony do gwardii, w r. 1818 awansował od razu na podpułkownika. Z ramienia Kwatermistrzostwa bral udział w opracowaniu mapy topograficznej Królestwa, przeprowadzał triangulację okolic Warszawy i brzegów Bugu od Hrubieszowa po Włodawę.

K. należał do masonerii od końca 1806 r. (loże: «Wolność Odzyskana» w Lublinie, «Jedność» w Zamościu). Od r. 1819 reprezentował przy Wielkim Wschodzie Polski lożę «Palemon» w Rosieniach. Jako kolega z 13 p. piechoty i brat-mason, zbliżył się z W. Łukasińskim, który też jemu pierwszemu (i J. Szrederowi) zwierzył się z zamiaru założenia Wolnomularstwa Narodowego (WN). Jako wspólfundator WN (3 V 1819) został K. członkiem Kapituły oraz «pierwszym dozorca». Ustawę stowarzyszenia podpisał pseud. Katon; polecono mu też opracowanie rytuałów. Po zamknięciu prac WN na jesieni 1820 r. K. pozostał w ścisłej grupie zaufanych, współpracujących z Łukasińskim. Uczestniczył też w zebraniu na Bielanach, na którym zawiązano 1 V 1821 r. Tow. Patiotyczne (TP). W toku sporów z grupą poznańską gen. J. Umińskiego K. popierał Łukasińskiego. Należał do Komitetu Centralnego TP, ale w związku z wyjazdami służbowymi nie brał większego udziału w jego pracach. Gdy wszczęte zostało śledztwo przeciw WN, K. na rozkaz w. księcia Konstantego złożył wraz z innymi w kwietniu 1822 r. deklarację o swej działalności spiskowej, przemilczając udział w TP. W marcu 1824 r. zeznawał w sądzie wojennym w sprawie Łukasińskiego: nikogo nie obciążył, a nawet zdecydowanie bronił I. Prądzyńskiego, mimo że wzajemna ich niechęć, wynikająca ze stosunków służbowych w Kwatermistrzostwie, była powszechnie znana. Do sprawy Łukasińskiego K. nie został wciągnięty z woli Konstantego, który osłaniał oficerów służby czynnej. W późniejszych zeznaniach przed Nowosilcowem (już po ujawnieniu przez Łukasińskiego istnienia TP), jak i przed Delegacją Sądu Sejmowego, K. nie zeznał nic więcej ponad to, co już było wiadome. Pomimo to niechętny K-emu Prądzyński, który mu też zazdrościł pozostania na wolności, insynuował stale, że K. zachował się w śledztwie dwuznacznie (podobno chodziło o jakieś sprawy finansowe). W dalszych pracach TP już K. nie uczestniczył; w r. 1829 awansował na pułkownika.

Po wybuchu powstania, w lutym 1831 r. gen. S. Klicki powierzył mu dowództwo siły zbrojnej woj. sandomierskiego. Prądzyński zaraz wypomniał Klickiemu, że dał K-emu takie stanowisko, co jednak Klicki zignorował. Dn. 26 II oddział K-ego odniósł zwycięstwo pod Puławami, przy czym odznaczył się głównie J. Małachowski. Wkrótce potem K., również za sprawą Prądzyńskiego, został odwołany do Warszawy, a nawet był przejściowo aresztowany; nie mógł też wziąć dalszego udziału w walce, mimo czynionych starań i zabiegów. Dopiero pod koniec powstania powierzono mu formowanie oddziałów pospolitego ruszenia w woj. płockim. Po powstaniu znalazł się we Francji; tutaj wziął go w obronę przed ścigającymi go potwarzami J. B. Ostrowski. Replikował «Ibusiowi» gwałtownie P. Łagowski, wytaczając przeciw K-emu liczne zarzuty, m. in. przywłaszczenia sobie zwycięstwa pod Puławami, a nawet rabunku mienia cerkiewnego. Wzywany przez obie strony na arbitra, J. Lelewel uchylił się od zajęcia stanowiska w tej sprawie. W r. 1832 K. był obecny na zjeździe demokratów niemieckich w Hambach, ale nie włączył się do późniejszych ruchów rewolucyjnych w Niemczech. Począwszy od r. 1839 należał do koła wojskowego skupionego przy gen. M. Rybińskim. Mieszkał w tym czasie w Beaune. Zmarł w Grasse 18 IV 1846 r. Miał syna Krakusa, zamieszkałego w pow. ostrołęckim.

 

Boniecki; Roczn. Wojsk. Król. Pol., 1817–30; – Askenazy S., Łukasiński, W. 1929; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolno-mularskich; Olszewicz B., Polska kartografia wojskowa, W. 1921; Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska, W. 1931; – Czetwertyński J., Kilka uwag nad broszurą J. B. Ostrowskkego, Paryż 1832; Janowski J. N., Notatki autobiograficzne, Wr. 1950; Krosnowski, Almanach hist.; Lelewel, Listy emigracyjne, I; Łagowski P., Wyprawa do Puław, „Pam. Emigracji Pol.” 1832 nr z 15 XII; Łukasiński W., Pamiętniki, W. 1960; Ostrowski J. B., F. K., Paryż 1832; Prądzyński I., Pamiętniki, Kr. 1909; Zdanie sprawy Komitetu śledczego, w: Pamiętniki dekabrystów, W. 1960 III, Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej, W. 1931–5 I–IV; – „Demokrata Pol.” 1846 nr z 23 V; – AGAD: Komisja Rządowa Wojny nr 328 k. 51–62 (stany służby oficerów Kwatermistrzostwa), nr 404 (akta sprawy Łukasińskiego); B. PAN w Kr.: rkp. 2228 (akta Delegacji Sądu Sejmowego); B. Pol. w Paryżu: rkp. 512 s. 819–910 (papiery osobiste – wg informacji H. Lutzowej).

Hanna Dylągowa

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Hugo Kołłątaj (Kołłontay)

1750-04-01 - 1812-12-28
filozof
 

Cyprian Godebski

1765 - 1809-04-19
poeta
 

Karol Adolf Bajer (Beyer)

1818-02-10 - 1877-11-08
fotograf
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Mirecki

1830-05-16 - 1911-10-25
malarz
 

Jan Stankiewicz

1829, 1830 lub 1832 - 1882-03-04
farmakolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.