Krudowski Franciszek (1860–1945), artysta malarz. Ur. w Krakowie 1 V. Był synem Franciszka i Rozyny z Horodyńskich. Ukończył Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Początkową naukę malarstwa miał pobierać u profesorów krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych: W. Łuszczkiewicza i F. Szynalewskiego, być może prywatnie, bowiem brak jego nazwiska w spisach uczniów tej szkoły. W l. 1875–80 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu w klasie malarstwa historycznego prowadzonej przez prof. C. Griepenkerla. K. wyspecjalizował się w podejmowaniu tematów religijnych, które stanowiły główną i niemal jedyną domenę jego twórczości. W r. 1878 otrzymał stypendium za obraz Św. Cecylia, a w 1880 tzw. «nagrodę rzymską» za obraz Pożegnanie Maryi. Wyjechał wtedy do Rzymu, gdzie przebywał bez przerwy do r. 1893; potem mieszkał w Monachium i Krakowie, gdzie ok. r. 1900 osiadł na stałe. Wystawiał swoje obrazy w Polsce, np. w Krakowie w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (1878, 1886, 1893–6), w Warszawie w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP, 1879, 1901, 1906, 1908, 1913), w Salonie Krywulta (1880, 1883, 1886, 1900, 1905, 1906), w Salonie Ungra (1880), Salonie Rychlinga (1914) i in. Na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie w r. 1894 obraz K-ego Św. Cecylia został nagrodzony złotym medalem. K. zyskał szerszy rozgłos po namalowaniu (ok. 1880) dużej kompozycji Powrót z Golgoty. W Polsce obraz ten (wystawiony w TZSP i u Ungra) spopularyzował drzeworyt wydany dla prenumeratorów „Tygodnika Ilustrowanego” i litograficzna premia TZSP w Warszawie (1881). Szybko jednak aktywność twórcza K-ego poczęła maleć. Artysta coraz częściej odmawiał zamówień, odsuwał się od ludzi, dziwaczał. Gdy osiedlił się w Krakowie (mieszkał przy ul. Sobieskiego 3), jego życie otaczała tajemnica i legenda. Miał zajmować się filozofią, okultyzmem, teorią muzyki i poezją. Był w Krakowie charakterystyczną postacią.
K. wykonywał swe prace głównie na zamówienia kościelne. M. in. namalował obrazy dla rzymskiego kościoła Zmartwychwstańców i dla Kolegium Polskiego przy kościele Św. Jana Kantego przy via dei Maroniti (Madonna w otoczeniu polskich patronów, Chrystus w Ogrojcu, Św. Karol Boromeusz i in.). W r. 1903 wykonał głowę Boga Ojca w latarni kopuły kaplicy Maciejowskich w katedrze na Wawelu. Do wielkiego ołtarza w kościele Najśw. Panny Marii w Warszawie namalował obraz Zejście z Golgoty. Wśród prac K-ego o tematyce religijnej najczęstszymi były głowy Chrystusa i Madonny (typu Dolorosa), wykonywane jako obrazy lub rysunki. Malował także obrazy o tematyce świeckiej: Pierwsze spotkanie Rafaela z Fornariną, Taniec, Psyche (ok. 1880), Stracone nadzieje (ok. 1883), Matka z dzieckiem, Safo (ok. 1886), Sfinks (ok. 1905) oraz portrety: Portret mężczyzny (1886), Portret Jana Styki (1889), Portret p. T. (1901), Kobieca główka (ok. 1914). Prace K-ego cechowała duża rutyna w opanowaniu klasycystycznego rysunku. K., choć nie pozbawiony talentu, uprawiał twórczość konwencjonalną i eklektyczną, której brak było większych zalet artystycznych, anachroniczną wobec współczesnego mu rozwoju sztuki. Miał jednak zwolenników, a jego prace były cenione. Obrazy i rysunki K-ego znajdowały szeroki krąg odbiorców prywatnych i choć uległy rozproszeniu, są dość często spotykane, zwłaszcza w domach krakowskich. W Muzeum Narodowym w Krakowie znajduje się obraz K-ego Matka Boska Bolesna. Obrazy K-ego były umieszczane na wszystkich ważniejszych wystawach sztuki kościelnej (np. Pierwsza Wystawa Mariańska w Warszawie 1905, Wystawa Sztuki Religijnej w Katowicach 1931, Wystawa Polskiej Sztuki Kościelnej w. XVIII, XIX i XX w Warszawie 1932). W uznaniu zasług K-ego dla polskiego malarstwa religijnego, TZSP w Warszawie nadało mu w r. 1932 swoje członkostwo honorowe. K. zmarł w Krakowie 9 V 1945 r.
Grajewski, Bibliografia ilustracyj; Enc. Org. (1898–1904); W. Enc. Powsz., (PWN); Łoza, Czy wiesz, kto to jest? Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Album reprodukcji obrazów z wystawy Sto lat malarstwa polskiego z prywatnych zbiorów warszawskich w Pałacu Łazienkowskim, W. 1919 s. 25; Antoniewicz Bołoz J., Katalog wystawy sztuki polskiej od roku 1764–1886, Lw. 1894; Borawski A., Przewodnik po zabytkach Małopolski. Katedra Krakowska, Kr. 1921 s. 59; Fleszarowa R., Przewodnik po Warszawie, W. 1938 s. 140; Jezierski J., Ilustrowany przewodnik po Krakowie, Kr. 1906–7 s. 70; – Boy Tadeusz Żeleński o Krakowie, Oprac. H. Markiewicz, Kr. 1968; Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr.–Kr. 1960 II; Kopera F., Dzieje malarstwa w Polsce, Kr. 1929 III; O polskiej sztuce religijnej, Kat. 1932; Płażewska M., Warszawski Salon Aleksandra Krywulta (1880–1906), „Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 10: W. 1966; Siedlecki F., Fragmenty, W. s. 235–7; Skimborowicz H., Ku czci Bogurodzicy. Pamiątka pierwszej w Warszawie Wystawy Maryańskiej, W. 1905 s. 279; Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych LXXV, W. 1936; Wiercińska J., Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Wr.–W.–Kr. 1968; – „Sztuki Piękne” R. 6: 1930 s. 12, R. 7: 1931 s. 409; – B. PAN w Kr.: rkp. 2170 t. II (Zbiór prac i artykułów A. Hajdeckiego); IS PAN: Materiały do słownika artystów; Tow. Przyj. Sztuk Pięknych w Kr.: Materiały do słownika artystów Pamiętnika Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, II (rkp.).
Ignacy Trybowski