Suski Jacek (ok. 1563 – 1616), dominikanin, prowincjał czeski.
Wg Kacpra Niesieckiego pochodził z rodziny szlacheckiej h. Lubicz, był synem Krzysztofa z Suchej; ze względu na późniejsze wstąpienie S-ego do klasztoru w Łowiczu można ostrożnie domniemywać, że z racji bliższości terytorialnej mogła to być wieś Sucha (Dolna) koło Łęczycy.
Do zakonu dominikanów wstąpił S. w Łowiczu i w tamtejszym konwencie złożył profesję zakonną. W r. 1586 był diakonem, a zatem zgodnie z przepisami soboru trydenckiego miał zapewne wówczas co najmniej 23 lata. T.r. za zgodą kapit. prowincjalnej łowickiej wyjechał na studia do Italii; uzyskał tam stopień lektora teologii. Odwołany w r. 1590 do Polski przez kapit. prowincjalną krakowską, pełnił t.r. funkcję promotora Różańca św. w krakowskim konwencie dominikanów. W r. 1591 został wytypowany do zakonnego Studium Generalnego w Pizie, prawdopodobnie jednak nie opuścił Polski, gdyż już 25 I 1592 wspólnie z Sewerynem Tarnowskim uczestniczył w przekazaniu dominikanom wsi Górki (pow. proszowicki). Był w r. 1592 kaznodzieją zwycz. konwentu krakowskiego, a w l. 1592–3 mistrzem nowicjatu. W r. 1593 kapit. prowincjalna w Lublinie udzieliła mu zezwolenia na rozpoczęcie nauki w Akad. Krak. w celu uzyskania bakalaureatu i jednocześnie zwróciła się do generała zakonu z prośbą o jego promocję na mistrza teologii. Dn. 6 VII t.r. zapisał się S. na Akad. Krak., jednak już 8 III 1594 otrzymał od generała zakonu polecenie wyjazdu do konwentu dominikanów w Piotrkowie, by objąć na czas Wielkanocy funkcję kaznodziei. Nakazano mu następnie przenieść się do Płocka na stanowisko lektora, a powrót do Krakowa uzależniono od specjalnego zezwolenia generała.
W r. 1596 był S. przeorem gdańskim i wikariuszem kontraty (nacji) pruskiej oraz definitorem kapit. prowincjalnej w Piotrkowie. W tym czasie w prow. polskiej wybuchł długoletni konflikt w związku z decyzją konwentów ruskich o odłączeniu się i utworzeniu odrębnej prow. zakonnej. Na czele tej separatystycznej akcji stanął były przeor płocki Antonin z Przemyśla, który samowolnie objął stanowisko wikariusza kontraty ruskiej. Na mocy decyzji kapituły S. wszedł w skład komisji, która zebrała się 6 IV t.r. dla zbadania obyczajów Antonina z Przemyśla. Otrzymał S. również nominację na kaznodzieję generalnego oraz został socjuszem Seweryna Lubomelczyka, obranego definitorem na kapit. generalną zakonu. Kapituła zwróciła się ponadto do generała z prośbą o promocję bakalarską S-ego, który, wg jej relacji, wspólnie z innymi kandydatami wykazał się przepisanym sześcioletnim kursem szkolnym oraz owocnymi wykładami i kaznodziejstwem. W l. 1597–1600 był S. przeorem konwentu św. Dominika w Płocku. Z jego inicjatywy w r. 1599 zostały wydane w konwencie płockim specjalne ordynacje, służące reformie i uporządkowaniu reguł życia zakonnego. Jako zapobiegliwy gospodarz pomnażał fundusze klasztoru, zyskując nowych dobrodziejów. Od r. 1598 prowadził wykłady w krakowskim Studium Generalnym dominikanów. W celu wysłuchania wyroku kard. M. Bonelliusa w sprawie poddania kontraty ruskiej pod władzę prowincjała polskiego przybył 12 VI 1598 z lektorem Walerianem Busnowiczem do Heilsbergu (obecnie Lidzbark Warmiński); ponieważ nie dotarł tam wyznaczony do ogłoszenia wyroku kard. Andrzej Batory, S. i Busnowicz spotkali się z nim w Miechowie. Dn. 18 VII t.r. razem z prowincjałem Feliksem Wierzbną i innymi zakonnikami udał się S. do Przemyśla, by przejąć konwent od ekskomunikowanego przeora Grzegorza Maślanki; w sierpniu, jako członek specjalnej komisji, badał zajścia związane z oporem Maślanki wobec prowincjała.
W maju 1599 pełnił S. funkcję wikariusza generalnego prow. polskiej i przewodził obradującej w Płocku kapit. prowincjalnej. Wbrew generałowi zakonu poparł wówczas, wraz z innymi definitorami kapituły, wybór na nowego prowincjała przeora krakowskiego Wojciecha Sękowskiego. Kapituła wyznaczyła S-ego na członka komisji, wprowadzającej w życie wyrok Bonelliusa w sprawie kontraty ruskiej i powierzyła mu zwierzchnictwo nad kontratą mazowiecką. Po raz trzeci kapituła wnioskowała dla niego o bakalaureat, motywując to potrzebami krakowskiego Studium Generalnego. W dn. 16–19 XI t.r. uczestniczył w Branicach koło Krakowa w zjeździe, na którym próbowano pojednać przedstawicieli prow. polskiej i kontraty ruskiej, lecz do ugody nie doszło. T.r. został afiliowany do konwentu krakowskiego dominikanów. W r. 1600 uzyskał stopień bakałarza teologii, zatwierdzony w listopadzie przez kapit. prowincjalną w Lublinie; S. uczestniczył w niej jako definitor. Jednocześnie kapituła udzieliła zgody na jego promocję mistrzowską na najbliższej kapit. generalnej, prosząc przyszłego generała o jej dokonanie.
W styczniu 1601 został S. obrany przeorem krakowskim. Po elekcji wyjechał jako definitor i elektor z ramienia prow. polskiej na kapit. generalną zakonu do Rzymu; uzyskał wówczas stopień mistrza teologii, zatwierdzony w r. 1603 przez kapit. prowincjalną poznańską. Jako przeor rozpoczął budowę zachodniej części krakowskiego klasztoru (tzw. claustrum vivorum) i wielkiego dormitarza z nowymi celami. Prace budowlane obejmowały również podwyższenie słodowni i kamienic. Rozbudowano infirmerię, która została wyposażona w aptekę i otrzymała stały fundusz. Na terenie klasztornym wzniesiono nowe domy pod wynajem. S. starał się usprawnić system wynajmu, podwyższając czynsze, usuwając nierzetelnych najemców i zawierając nowe kontrakty. Jego zapobiegliwość znacznie wzmocniła materialne zaplecze klasztoru, m.in. dzięki jego staraniom nabyto za 4 tys. złp. czterołanowy folwark kanoników sandomierskich na Prądniku Czerwonym. Przyczynił się do wzbogacenia biblioteki konwentu. W r. 1601 ustanowił w kościele Dominikanów p. wezw. Trójcy Świętej archibractwo NMP p. wezw. Różańca św. i przekazał mu na oratorium kaplicę Trzech Króli. Zaangażował się w tworzenie nowego konwentu w Janowie Podlaskim, wysyłając tam w r. 1602 sześciu zakonników z bakałarzem Andrzejem z Myślenic jako wikariuszem. Patronował rozwojowi kultu św. Jacka, którego relikwie postanowiono w r. 1601 częściowo rozdzielić dla różnych kościołów, a pozostałe w Krakowie (głowę i ramię) pokryć srebrem. W r. 1606 do nowo fundowanego konwentu św. Jacka w Warszawie zawiózł relikwie (ramię) świętego. S. miał zapewne niełatwy charakter, skoro rada konwentu napomniała go, aby przynajmniej w refektarzu nie czynił złośliwych uwag o innych zakonnikach. W sierpniu 1603 złożył urząd przeora.
W l. 1603–7 był S. regensem zakonnego Studium Generalnego w Krakowie, a w r. 1607 także kaznodzieją zwycz. Zasłynął jako kaznodzieja w kościele p. wezw. Wniebowzięcia NMP (Mariackim); kazania głosił też prawdopodobnie w obecności króla Zygmunta III Wazy. W r. 1606 z polecenia kapit. prowincjalnej krakowskiej (był wówczas jej definitorem) przedłożył arcybiskupowi lwowskiemu i biskupom na ziemiach ruskich prośbę o przyłączenie do prow. polskiej konwentów w Kołomyi, Podkamieniu, Czerwonogrodzie, Smotryczu, Trembowli i Łańcucie. W r. 1608 został obrany prokuratorem prow. polskiej; kapit. prowincjalna krakowska zleciła mu wówczas, by wspólnie z Erazmem Koniuszowskim i Gasparem z Warki przeciwdziałał separatystycznym akcjom dominikanów lwowskich i bronił w Rzymie interesów prow. polskiej u papieża Pawła V, w kapit. generalnej i u przyszłego generała zakonu; mimo ich działań spośród spornych konwentów tylko Łańcut zdołano zatrzymać w granicach prow. polskiej. Wbrew swej woli został S. w r. 1608 wmieszany w sprawę dominikanina Bernarda Pegasiusa, krytykującego stosunki panujące w prow. polskiej, a zwłaszcza dominację konwentu krakowskiego nad innymi wspólnotami; odciął się jednak od wszelkich działań wewnątrz-zakonnej opozycji antykrakowskiej.
Dn. 18 VI 1608, z nominacji generała A. Galaminiego, S. stanął na czele nowo utworzonej prow. zakonnej, obejmującej Czechy, Morawy i Austrię. Szybko został uwikłany w spory polityczne i narodowościowe. Król Węgier Maciej Habsburg, zarządzający Austrią w zastępstwie brata cesarza Rudolfa II i prowincjał dominikanów niemieckich żądali przyłączenia konwentów austriackich do niemieckiej prowincji zakonnej, ponadto Maciej sprzeciwiał się zasadzie nominowania «cudzoziemca» na prowincjała, a książę bawarski żądał, aby konwenty austriackie obsadzać zakonnikami z Niemiec; jednocześnie narastały spory między Czechami i Morawianami a Polakami. S. nie potrafił załagodzić sytuacji i po wizytacji komisarza V. Sohier d’Anvers kapit. generalna paryska i Galamini odebrali mu w r. 1611 funkcję prowincjała. W jego obronie wystąpił na kapit. paryskiej przedstawiciel prow. polskiej Ignacy Kownacki, oskarżając przeora wiedeńskiego P. Hutnemana o obrazę S-ego i narodu polskiego.
Już 22 IX 1609 abp gnieźnieński Wojciech Baranowski w liście do kapit. prowincjalnej polskiej wymienił S-ego wśród czterech kandydatów na stanowisko prowincjała, ostatecznie jednak został S. w r. 1610 mianowany komisarzem generalnym prow. polskiej, z zadaniem zbadania i rozsądzenia sporów między krakowskim konwentem dominikanów a przedstawicielami pozostałych klasztorów («synami prowincji») w sporze o rotacyjne i proporcjonalne obsadzanie urzędów w prowincji wg ustalonego parytetu; jednocześnie generał Galamini potwierdził pełnię władzy prowincjała w zakresie ustanawiania i absolucji przeorów i innych urzędników oraz wizytowania konwentów. Wspólnie z prowincjałem polskim Janem Chryzostomem z Ropczyc S. przewodniczył 15 I – 8 II t.r. kapitule prow. polskiej w Lublinie. Napotkał wówczas silną opozycję ze strony prowincjała i zakonników krakowskich, którzy z powodów proceduralnych podważali jego nominację i zakres uprawnień komisarskich, a także chcieli odsunąć kwestię obsady władz na rzecz rozpatrywania bieżących zatargów materialnych, personalnych i dyscyplinarnych. S. doprowadził do uznania swoich plenipotencji komisarskich, wymógł ukaranie brata Wacława z Oświęcimia, który w listach do generała nazywał S-ego podstępnym zdrajcą, dążącym do objęcia prowincjalatu, po czym wspólnie z prowincjałem doprowadził do wyboru kompromisowego gremium («fratres compromissarii») dla wypracowania ugody między Krakowem a resztą prowincji. Ugoda ta, ograniczająca się do wzajemnego wybaczenia win, zobowiązania do rozsądzania sporów wewnątrz prowincji oraz spalenia wszystkich polemicznych dokumentów, okazała się szybko niezadowalająca. Na początku r. 1612, pod pozorem wizytacji, przybył S. do Przemyśla i nakazał towarzyszącym mu zakonnikom rozbić więzienia miejscowego konwentu i uwolnić Pegasiusa, uwięzionego w lutym t.r. przez Jana Chryzostoma z Ropczyc za gromadzenie materiałów obciążających konwent krakowski i werbowanie stronników. Jako komisarz S. pozostawił po sobie pamięć «burzyciela». Oskarżano go o uzurpowanie władzy należnej prowincjałowi, wykraczanie ponad przekazane mu uprawnienia, dokonywanie asygnacji nieodpowiednich zakonników na studia, przyznawanie stopni naukowych wbrew woli prowincjała i bez wymaganych egzaminów, udzielanie święceń niewłaściwym osobom, mieszanie się w wybory przeorów, tolerowanie wśród zakonników złych obyczajów i braku dyscypliny; pojawiły się również oskarżenia związane z jego życiem osobistym. W rezultacie w r. 1612 kapit. generalna rzymska i nowo obrany generał Serafin Secchi nakazali S-emu wytłumaczyć się z dwudziestu ciężkich zarzutów i odwołali go z funkcji komisarza uznając, że nie wykonał misji. Kapit. prowincjalna płocka (w której S. uczestniczył jako definitor i przeor lubelski) skrytykowała i anulowała szereg jego decyzji.
W l. 1612–15 pełnił S. funkcję przeora konwentu dominikanów w Lublinie, ponownie wykazując się dużą zapobiegliwością wokół spraw gospodarczych. Z delegacji prowincjała Jana Chryzostoma z Ropczyc przeprowadził w r. 1613 z pozytywnym skutkiem wizytację w Klimontowie, miejsca planowanej fundacji klasztornej woj. podlaskiego Jana Zbigniewa Ossolińskiego. T.r. uczestniczył w Lublinie w komisyjnym otwarciu relikwiarza Krzyża Świętego oraz oczyszczeniu i zabezpieczeniu relikwii. Zasłynął w tym czasie jako skuteczny propagator katolicyzmu, przyczyniając się dzięki swej wymowie do konwersji kaszt. lubelskiego Feliksa Słupeckiego oraz do rekonsekracji zamienionego na zbór kalwiński kościoła w Opolu; nie jest natomiast prawdą, jakoby spalił «heretycki» księgozbiór Słupeckiego. W r. 1615 był S. ponownie definitorem na kapitułach prowincjalnych w Płocku i Warszawie, a od t.r. także przeorem przemyskim i wikariuszem kontraty ruskiej. Wspólnie z franciszkaninem Hipolitem Liriciusem wydał dzieło Philadelphia sive erectio confraternitatis quatuor ordinum mendicantium in concilio Basiliensi instituta (Cracoviae 1615, wyd. 2, Cracoviae 1693), zawierające dokumenty dotyczące zakonów mendykanckich z l. 1435–1607. W okresie pełnienia funkcji przeora w Lublinie został obrany przeorem konwentu w Łowiczu, nie uzyskał jednak zgody na objęcie urzędu ze względu na konieczność dokończenia rozpoczętych prac. Darował konwentowi krakowskiemu 300 złp. na budowę ołtarza głównego i 700 złp. na wielki srebrny krzyż do tego ołtarza; darowiznę tę poczynił pod warunkiem, że zostanie zwolniony od odpowiedzialności za samodzielne dysponowanie majątkiem zakonników w okresie prowincjalatu czeskiego. W r. 1616 uczestniczył jako definitor w kapit. prowincjalnej warszawskiej, na której wyznaczono go na wizytatora konwentu w Sieradzu; nie wiadomo, czy zdążył wypełnić tę misję. Mimo podjętych starań i wystosowania do konwentu krakowskiego uniżonej prośby, nie uzyskał zgody na powrót do Krakowa. Zmarł na apopleksję 25 IX 1616 w klasztorze w Przemyślu, został pochowany w kościele klasztornym, w kaplicy Stadnickich.
Wg Szymona Starowolskiego i tradycji zakonnej S. pozostawił zbiór kazań «de tempore» i «de sanctis», wygłoszonych po polsku, głównie w kościele Mariackim w Krakowie, a spisanych po łacinie i wydanych w Krakowie w r. 1610. Być może był też autorem polskiej postylli do czytań Ewangelii na cały rok oraz antykalwińskiej polemiki na temat Eucharystii, zatytułowanej (wg różnych przekazów) Apologia pro Sanctissimae Eucharistiae sacramento contra quendam calvinianum, Apologia pro Sanctissimae Eucharistiae sacramento contra calvinianos lub De Sanctae Eucharistiae sacramento contra Calvinum. Dzieła te powstały przed r. 1606, kiedy wzmiankował je Abraham Bzowski; ich istnienie potwierdza informacja z akt kapit. prowincjalnej z r. 1607, która poddała kontroli polskie i łacińskie pisma S-ego. Wg Michała Siejkowskiego pozostawił ponadto polskie tłumaczenie Ewangelii. Wszystkie te prace zaginęły.
Portret z XVII w., malowany na desce, w klasztorze Dominikanów w Kr.; – Estreicher; Niesiecki; PSB (Kownacki Ignacy, Pegasius Bernard, Słupecki Feliks); Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, II; Słown. Pol. Teologów Katol., IV; – Barącz S., Rys dziejów Zakonu Kaznodziejskiego, Lw. 1861 I 259, II 114, 262; Grabowski A., Kraków i jego okolice, Kr. 1866 s. 388; Kłoczowski J., Wielki zakon XVII-wiecznej Rzeczypospolitej u progu swego rozwoju. Dominikanie polscy w świetle wizytacji generalnej z lat 1617–19, „Nasza Przeszłość” T. 39: 1973 s. 124, 129, 134–5; Kot S., Słupeccy w ruchu reformacyjnym, „Reform. w Polsce” R. 4: 1926; Maciejowski, Piśmiennictwo pol., II 511; Mortier D. A., Histoire des maîtres généraux de l’Ordre des Frères Prêcheurs, (1589–1650), Paris 1913 VI 154–9, 250; Niebelski E., Klimontów. Miasto prywatne rodu Ossolińskich 1240–1990, Klimontów 1993 s. 91; Pelczar J., Zarys dziejów kaznodziejstwa w Polsce, Kr. 1917 s. 176–8; Świętochowski R., Początki dominikańskiej Prowincji Ruskiej, „Prawo Kanoniczne” T. 23: 1980 nr 1–2 s. 56, 65, 69, 75, 81; tenże, Proces Uniwersytetu Krakowskiego z dominikanami o prebendy i kościół św. Idziego w Krakowie (1591–1595), „Studia Hist.” R. 11: 1968 z. 2 s. 219; tenże, Szkolnictwo teologiczne dominikanów, w: Dzieje teologii katol., II cz. 2; Świętochowski R., Chruszczewski A., Polonia dominicana apud extraneos, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, Red. J. Kłoczowski, W. 1975 II; – Acta capitulorum provinciae Poloniae ordinis Praedicatorum, Ed. R. F. Madura, Roma 1972 I; Album stud. Univ. Crac., III 180; Bzowski A., Propago divi Hyacinthi thaumaturgi Poloni, Venetiis 1606 s. 89, 90, 95; Chodykiewicz C., De rebus gestis in Provincia Russiae..., Berdyczoviae 1780 s. 314; Monumenta Ordinis Fratrum Praedicatorum Historica, Romae 1902 XI 2, 36, 208; Sieykowski M., Świątnica Pańska, Kr. 1743 s. 51, 312, 344, 376; Starowolski S., Setnik pisarzów polskich, Kr. 1970; – Arch. Pol. Prow. Dominikanów w Kr.: perg. 430, Kr 2 k. 51, 52v, Kr 3 k. 520v–1, Kr 9 s. 17, 21–5, Kr 10 k. 7–9v, 11–15, 21v, 24, 28, 39, 41, Kr 26 s. 247, 299, 470, 484, 504, 516, 551, 598, 644, Kr 44, Ks. Bracka Różańca św., k. 12, Lb 6/3 k. 24–5v, 29v–32, Pd 4 s. 27, 28, 111–14, 114–16, 236–7, Pm 5 s. 71, 76–8, Pm 6 s. 29, 33, Pp 10, 37 k. 3v–20, 22v–3v, 31–3, 36–7v, 41–2v, 48–9, 78 k. 68, Acta capitulorum provinciae Poloniae ordinis Praedicatorum II (1603–1700), Ed. R. F. Madura OP, s. 12, 41, 43, 60, 63, 73, 78, 80, 119, 120–2, 124–5, 128, 149–65, 181, 203, 206, 208, 222, 227, 318–19 (mszp.), Barącz S., Catalogus patrum et fratrum OP, s. 670 (rkp.), Jucewicz K., Zapiski dotyczące [...] klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie s. 115–16 (rkp.), Świętochowski R., Materiały do słownika biograficznego dominikanów w Polsce (kartoteka); B. Kórn.: rkp. I F 93 (Teleżyński W., De rebus gestis provinciae Poloniae sancti Hyacinthi ordinis Praedicatorum), k. 210v, 211, 213v.
Maciej Zdanek