INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mary Sznajder (z domu Litauer)  

 
 
1900-03-04 - 1992-10-08
| grafik
 
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sznajder (Litauer-Schneider, Litauer-Schnajder, Litauer-Szneider), Mary (Mery) (1900–1992), malarka, graficzka.

Ur. 4 III w Wilnie, była jedynym dzieckiem Józefa Litauera, wywodzącego się ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, oraz Idy z ortodoksyjnej rodziny Pupkinów, bratanicą Jana Jakuba Litauera (zob.).

W r. 1916 ukończyła gimnazjum w Wilnie, po czym w l. 1919–20 kształciła się pod kierunkiem Stanisława Lentza w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Zetknęła się tam ze Stanisławem Noakowskim i Władysławem Skoczylasem, którzy wywarli pewien wpływ na jej późniejszą twórczość. W czasie wojny polsko-sowieckiej 1920 r. pracowała w kole opieki nad żołnierzem polskim przy Obywatelskim Komitecie Obrony Państwa. Przeniosła się następnie do ASP w Krakowie, do pracowni Wojciecha Weissa. Od r. 1922 uczyła się przez rok w Kunstschule w Berlinie, prowadzonej przez A. Archipenko; zapoznała się tam z twórczością W. Kandinskiego i P. Klee. Jesienią 1923 wróciła do Warszawy, gdzie jako wolna słuchaczka kontynuowała studia na Kursie Specjalnym Grafiki w Szkole Sztuk Pięknych; ponadto kształciła się tam w dziedzinie malarstwa pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego. Razem z Elżbietą Hirszberg i Gizelą Hufnagel (Hufnaglówną), założyła Grupę Artystek Malarek «Kolor» i pierwsza ich wystawa odbyła się w Warszawie w r. 1929; na kolejnej, w warszawskim Salonie Garlińskiego wiosną 1930 krytyka najwyżej oceniła pokazane tam prace Mary. W r. akad. 1929/30 kształciła się w Paryżu. Po powrocie do Warszawy ukończyła studia w r. 1931. T.r. wystawiała w Łodzi i Krakowie; dobrze przyjmowano jej pejzaże, m.in. widoki zaułków wileńskich i uliczek Kazimierza nad Wisłą. W r. 1932 w IPS wzięła udział w Wiosennym Salonie grupy «Rytm». W czerwcu 1933 eksponowała w IPS z Hufnaglówną, pokazując widoki Sandomierza i Kazimierza oraz liczne studia pejzażowe. Jako jedna z czterech polskich artystów grafików uczestniczyła t.r. w Chicago w międzynarodowym pokazie podczas Wszechświatowej Wystawy Stulecie Postępu. Po rozpadzie t.r. Grupy «Kolor» wystawiała samodzielnie. Jej dzieła znalazły się na retrospektywnej wystawie prac Weissa i jego uczniów, zorganizowanej w r. 1934 w TPSP w Krakowie; t.r. uczestniczyła również w Międzynarodowej Wystawie Kobiecej w Bukareszcie. Na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Współczesnej w Brukseli w r. 1935 zdobyła srebrny medal i t.r. wzięła udział w krajowej Trzeciej Wystawie Objazdowej. Dn. 13 XI w Toruniu poślubiła Romana Sznajdra (zob.), a wkrótce potem przeszła na katolicyzm. Od r. 1936 kształciła się w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych Malarstwa w Warszawie i w ciągu roku zaliczyła program kursu czteroletniego. Dyplom ukończenia ASP w Warszawie otrzymała w r. 1938, na podstawie trzech kompozycji pejzażowych. W maju t.r., dzięki pomocy swoich rodziców, kupiła z mężem działkę w Otwocku, na której wybudowali willę. W r. 1939 miała indywidualną wystawę w Burlington Gallery w Londynie; wystawiała też t.r. w Riverside Museum w Nowym Jorku.

Po wybuchu drugiej wojny światowej wyjechała S. z mężem do krewnych na Wołyniu. Po wkroczeniu Armii Czerwonej zostali oboje pod koniec września 1939 aresztowani przez NKWD w Łucku, a następnie przewiezieni do Lwowa i osadzeni w więzieniu w dawnym klasztorze Brygidek. Przetransportowana do łagru w Marińsku pod Nowosybirskiem, S. wyrabiała tam kosze z wikliny, a po kryjomu rysowała i malowała. Zwolniona w r. 1941 w wyniku układu Sikorski–Majski, przedostała się do Buzułuku, gdzie wstąpiła do armii gen. Władysława Andersa. Tworzyła rysunki, które złożyły się na Tekę buzułucką (obecnie w zbiorach IPiM Sikorskiego). W Jangi-Jul w Uzbekistanie połączyła się z mężem i razem z armią Andersa zostali w r. 1942 ewakuowani do Iranu. W Teheranie założyła z mężem Polskie Pracownie Artystyczne (Polskie Wytwórnie Artystyczne), w których m.in. wyrabiała lalki w strojach wojskowych i regionalnych, przeznaczone na okolicznościowe upominki (jedną z nich otrzymała w r. 1943 E. Roosevelt, żona prezydenta USA). Namalowała wówczas m.in. Bazar w Teheranie i uczestniczyła w ekspozycjach organizowanych przez Związek Artystów Polskich; na wystawie malarstwa polskiego zdobyła w r. 1943 nagrodę. Po zakończeniu wojny przeniosła się z mężem do Libanu i osiadła w Bejrucie. W r. 1947 namalowała Portret męża oraz Akt kobiecy; w tym czasie powstał też obraz Liban, przedstawiający meczet i wejście do pałacu emira. Kilkakrotnie wystawiała w Bejrucie swe prace (m.in. w l. 1948 i 1949) razem z Hanką Ordonówną. Trzynaście obrazów jej pędzla trafiło w tym okresie do prywatnych zbiorów w Libanie. Po bezskutecznych staraniach o wyjazd do Wielkiej Brytanii zdecydowała się razem z mężem na przeprowadzkę do Kanady; w drodze do Ameryki, jadąc przez Europę malowała akwarelowe widoki.

W r. 1950 osiadła S. z mężem w Kanadzie i zamieszkała w Nowej Szkocji, gdzie podjęła pracę wykładowcy w Acadia University w Wolfville. W r. 1951 przeniosła się do Toronto; w sezonach letnich była tam nauczycielką malarstwa. T.r. została członkinią Colour and Form Artists’ Society, w którym wkrótce objęła funkcję sekretarza. Wstąpiła też do Stow. Artystów Nowej Szkocji i uczestniczyła w jego corocznych wystawach. W grudniu t.r. wzięła udział w Exhibition of Slavonic Art na uniw. w Montrealu, a w r. 1952 w wystawie malarstwa nowych Kanadyjczyków, pokazywanej w Londynie i różnych miejscowościach prow. Ontario. T.r. wystawiała z Anną Romerową w domu towarowym «Eaton» w Toronto.

W l. 1952–62 pracowała S. w Madoc (Ontario) jako dyrektorka Art Centre i równocześnie uczyła tam malarstwa. Utrzymując kontakt z polską emigracją w Kanadzie, uczestniczyła w maju 1956 w wystawie sztuki polskiej, zorganizowanej przez Polskie Tow. Kulturalno-Artystyczne w Toronto, a w listopadzie t.r. w ekspozycji malarstwa polskiego podczas Międzynarodowych Targów w Montrealu. W l. 1958–60 miała corocznie wystawy w Upstairs Gallery w Toronto; w ciągu kilku następnych lat wystawiała również w USA, m.in. w Museum of Art w Fort Lauderdale na Florydzie. W r. 1963, wraz z mężem i grupą przyjaciół kanadyjskich, założyła w wiosce Actinolite (Ontario) letnią szkołę «Mary and Roman Schneider School of Fine Arts» (następnie «Bridgewater Retreat and Art School»). W swym domu organizowała każdego roku pokazy prac swoich i męża oraz byłych i aktualnych uczniów szkoły, tworzących nieformalny «Mary Schneider Art Club». W dalszym ciągu malowała i rysowała; używała oleju, akwareli, akrylu i pasteli. Żywa paleta barwna S., nadal stosowana w pejzażach wiejskich, w widokach miejskich uległa stopniowo uspokojeniu. Duże uznanie przyniosły jej rysunki i akwarele przedstawiające widoki starych domów Ottawy i Toronto, inspirowane twórczością Noakowskiego. Tekę dwunastu takich widoków, wydanych drukiem w r. 1967 z okazji stulecia Kanady, zaprezentowała t.r. królowej brytyjskiej Elżbiecie II na uroczystej gali w czasie jej wizyty w Toronto.

W l. 1967–72 wystawiała S. corocznie w Pollock Gallery w Toronto. W r. 1967 pokazała tam akwarele i rysunki, głównie z widokami tego miasta, w r.n. Sceny meksykańskie powstałe w związku z podróżą do Meksyku, a w r. 1972 akwarelowe pejzaże z pobytu w r. 1971 w Rzymie i Jerozolimie. W r. 1969 została odznaczona przez rząd RP na uchodźstwie Złotym Krzyżem Zasługi oraz otrzymała pierwszą nagrodę w dziedzinie rysunku na „8 Outdoor Show” w Toronto. Po śmierci męża t.r. prowadziła szkołę w Actinolite samodzielnie. W r. 1977 została członkiem Stow. Artystów Ontario i odtąd uczestniczyła w jego corocznych wystawach. Jej prace znalazły się też w stałym zbiorze Art Gallery w Cobourg (Ontario). W r. 1977 wystawiała z grupą artystów polskich z Ontario, a w r. 1978 uczestniczyła w towarzyszącej zjazdowi Polonii wystawie „Polonia 78”. Była współzałożycielką powstałego t.r. Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie. Indywidualne wystawy S. odbyły się w r. 1979 w Muz. Polskim w Rapperswilu w Szwajcarii oraz w r. 1981 w Gallery Soho w Toronto. W szkole w Actinolite pracowała do r. 1989; po jej odejściu szkołę włączono w r.n. jako wydział do Loyalist College w Belleville. S. zmarła 8 X 1992 w Toronto, została pochowana na tamtejszym cmentarzu Mount Hope.

W małżeństwie z Romanem Sznajdrem S. dzieci nie miała.

Prace S. znajdują się w Kanadzie, m.in. w Royal Bank of Canada, Tow. Prawników Górnej Kanady w Toronto, Rideau Hall w Ottawie i siedzibie magistratu w Cobourgu. Jej dzieła posiadają też Sąd Najwyższy w Libreville w Gabonie, Muz. Polskie w Rapperswilu oraz warszawskie Muz. Narodowe i ŻIH. Liczne obrazy i akwarele S. znajdują się w posiadaniu prywatnym, m.in. rodziny w Polsce, Kanadzie i USA. Na mocy testamentu S. powstała w r. 1992 przy Ontario College of Art w Toronto fundacja stypendialna «Roman and Mary Schneider Foundation».

 

Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, Tor. 2005 IV (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Mc Donald C. S., The Dictionary of Canadian Artists, Ottawa 2009 I–VIII; Piotrowski A., Biographies of Polish Artists in Canada, Toronto 1994; – Katalog Wystawy Grupy Plastyków Nowoczesnych, Konstantego Markiewicza, Grupy „Kolor”, W. 1933; 16 Polish-Canadian Artists. An Exhibition, Toronto 1977; – Kritzwiser K., At the Galleries, „Globe and Mail” 1965 nr z 15 V, 4 IX, 1966 nr z 14 V, 30 VII, 1968 nr z 18 V, 14 XII, 1969 nr z 26 VII, 1970 nr z 30 V, 1972 nr z 22 I, 11 XI, 1973 nr z 21 VII; Lubaszewski T., Chodzę po Toronto, „Głos Polski” [Kanada] 1958 nr z lutego; McCarthy P., Art and Artists, „Globe and Mail” 1952 nr z15 III, 1953 nr z 7 XI, 1961 nr z 13 V; Piwocki, Hist. ASP; Pollock Gallery, Porttfolio of Toronto, Toronto 1967; Szrodt K., Powojenna emigracja polskich artystów do Kanady „Arch. Emigracji” 2010 z. 1–2; [Treter M.] M.T., Wystawa Grupy Artystycznej Kolor, „Gaz. Pol.” 1930 nr 141; Wołodkowicz A., Polish Contribution to Arts and Sciences in Canada, Montreal 1969; – „Głos Polski” [Kanada] 1954 nr z marca, 1958 nr z czerwca, 1965 nr z maja; „Związkowiec” [Kanada] 1952 nr z marca, 1956 nr z marca i grudnia, 1957 nr z marca i września, 1960 nr z czerwca, 1963 nr z lipca; – Informacje Teresy Gierzyńskiej z W. i Mirosława Supruniuka z Tor.

Joanna Daranowska-Łukaszewska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Franciszek Żmurko

1859-07-18 - 1910-10-09
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jerzy Pichelski

1903-11-27 - 1963-04-05
aktor filmowy
 

Karol Franciszek Pollak

1859-11-15 - 1928-12-28
elektryk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.