INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Melchior młodszy Szolc-Wolfowicz  

 
 
ok. 1575 - 1632/1633
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szolc-Wolfowicz (Scholz, Schulz-Wolfowicz, Wolfowicz) Melchior młodszy (ok. 1575–1632/3), kupiec, ławnik, rajca lwowski.

Był wnukiem Wolfganga (zob.), synem Melchiora (zob.) i Doroty z Wilczków, bratankiem Jana (zob.), stryjecznym bratem Józefa (zob.) Szolc-Wolfowiczów; miał brata Mikołaja i siostrę Katarzynę, żonę Mikołaja Barcza.

Prawo miejskie S.-W. przyjął 11 XII 1600 za poręczeniem ojca i teścia, Jerzego Boima (Boyma). Od r. 1603 wchodził jako kupiec w skład Kolegium 40 Mężów (Trzeciego Ordynku). Handlował głównie suknem, które nabywał m.in. w Gdańsku, Krakowie, Przemyślu i Chęcinach, a sprzedawał (oprócz Lwowa) na jarmarkach w Łucku, Jarosławiu, Bełzie, Ostrogu, Skale, Śniatyniu, Satanowie i Kamieńcu; transakcje, przeprowadzone w l. 1600–4 w spółce ze szwagrem Pawłem Jerzym Boimem (Boymem, zob.), notował w książce sklepowej Regestr kupowania i przedawania sukna... (fragmenty wyd. I. Krypjakevyč). Sprzedawał również skóry oraz suszone i solone ryby, które dostarczał m.in. na dwór króla Zygmunta III. Jedna z transakcji, obejmująca 20 beczek solonych ryb, doprowadziła w r. 1622 do sporu z Janem Leszczyńskim (działającym w zastępstwie referendarza Piotra Ożgi), który oskarżył S.-W-a o sprzedanie do królewskiej kuchni ryb niedobrych i w złym gatunku: «lina wiele, ledwie która warstwa szczuki»; kupiec jednak tłumaczył, że Leszczyński «odbijał tę rybę, niźli ją potargował, kosztował jej», a inni kontrahenci byli zadowoleni z jakości zakupu. S.-W. prowadził duże gospodarstwo rybne; jedną ze swoich sadzawek na przedmieściu «obok furtki miejskiej» sprzedał Jerzemu Szolcowi za 60 złp. Razem z Kasprem Gulińskim został mianowany przez Radę Miejską w r. 1604 na urząd prowizora kapnicy (topni wosku), wyznaczonego do pobierania podatku od szmelcarzy przetapiających wosk, na budowę nowej kapnicy; niedokończony budynek kapnicy oddano jednak w r. 1616 na potrzeby cekhauzu, a szmelcarzy zwolniono z opłat na jego budowę.

S.-W. został urzędowym opiekunem stryjecznych siostrzeńców, dzieci zmarłego Wojciecha Domagalicza i swej stryjecznej siostry, Katarzyny; obrany w r. 1611 wszedł na jego miejsce do ławy miejskiej. Jako opiekun zaniedbał wniesienia do akt miejskich dostarczonego mu spisu schedy po Domagaliczu, a następnie odmawiał jego oddania; w związku z tym w r. 1612 wdowa powtórnie sporządziła spis przy pomocy swego brata Józefa, który przejął także prowadzenie jej spraw. S.-W. był zapewne «królem kurkowym»; w zbiorach lwowskiej Konfraterni Strzeleckiej przechowywano do r. 1802 srebrny medal, ufundowany przez niego w r. 1615 jako «pamiątka za zbicie ptaka». Razem z P. J. Boimem i bratem Mikołajem S.-W. ukończył w r. 1617 budowę kaplicy Boimów przy katedrze łacińskiej. T.r. został wybrany do Rady Miejskiej. Wspólnie z rajcą Janem Alembekiem przybył w styczniu 1618 na sejmik szlachty woj. ruskiego w Wiszni, prosząc o zamieszczenie w instrukcji poselskiej «petitum» w sprawie zwiększenia dochodów Lwowa, przeznaczonych na poprawę i konserwację dróg i ulic. W wyniku interwencji mieszkańców przedmieść, w których imieniu szlachcic Jakub Jarzęcki zażądał naprawy dróg ze środków miasta, sejmikujący odrzucili prośby mieszczan i gotowy już punkt usunęli z instrukcji. T.r. Rada Miejska ponownie powierzyła S.-W-owi zbieranie podatku od szmelcarzy. Prawdopodobnie w rezultacie ponawianych od r. 1622 żądań Kolegium 40 Mężów, by S.-W. złożył rachunki z podatku na budowę kapnicy, zobowiązał się on w r. 1625 do wykończenia budynku (mimo to w r. 1630, kiedy zakończono wybieranie «kolekty od wosków», budynek nie był jeszcze gotowy).

Zapewne przed r. 1621 S.-W. był lonerem (skarbnikiem). W r. 1623 został obrany burmistrzem Lwowa; wydał wówczas ordynację, regulującą porządek i obronę miasta. W związku z panującą zarazą przyjął w lipcu t.r., razem z pozostałymi rajcami-rezydentami, uchwałę o ufundowaniu w katedrze łacińskiej ołtarza św. Rocha. W r. 1624 zaangażował się w spór między Radą Miejską a arcybp. lwowskim Janem Andrzejem Próchnickim o szpital Świętego Ducha; ponieważ Rada odmówiła przedłożenia rachunków z administracji szpitala, arcybiskup 19 XI t.r. rzucił klątwę na sześciu rajców, w tym S.-W-a. Ogłaszający ekskomunikę jezuita został przez mieszczan ściągnięty z ambony, za co Próchnicki nałożył na miasto interdykt. Gdy w odpowiedzi mieszczanie zaczęli uczęszczać do cerkwi prawosławnej, interdykt po dwóch tygodniach został cofnięty. Proces przed sądem nuncjusza papieskiego I. B. Lancellottiego, wytoczony Próchnickiemu przez rajców, zakończył się w r. 1627 wyrokiem korzystnym dla miasta; rajcy zostali zwolnieni od obowiązku przedkładania biskupowi rachunków szpitala. W l.1629 i 1631 był S.-W. ponownie burmistrzem Lwowa.

Wg «Inwentarza prowentów miasta Lwowa» z r. 1608 trzymał S.-W. jedną z należących do miasta winnic na górze Stefana (Piaskowej). Od Rady Miejskiej uzyskał w r. 1621 arendę wsi Zamarstynów, Wolica i Porzecze na pięć lat, «na wydzierżenie» pożyczonej miastu kwoty 1 tys. złp.; niski czynsz (200 złp. rocznie) wyznaczono «wzgląd mając na prace wielkie i posługi życzliwe [...] w pomnażaniu prowentów miejskich czynione». Układ przedłużono na kolejne trzy lata, podwyższając czynsz do 300 złp.; w r. 1631 dzierżawę zamieniono na dożywotnią, wkrótce jednak ze względu na sprzeciw pospólstwa przywrócono kontrakt trzyletni. Korzystając z długoletniej dzierżawy, S.-W. skupił części zagród, należących do poddanych miejskich na Zamarstynowie i osadził na nich własnych zagrodników; wg rejestru podatku szosowego z r. 1631 trzymał ponadto 1 łan między Porzeczem a Wolicą. Od r. 1630 dzierżawił miejskie pasieki w Zubrzy. Pod koniec życia zajął się podobno uprawą roli. Był miłośnikiem sztuki, posiadał m.in. 37 obrazów «na płótnie», majoliki «wyobrażające osoby», gdańskie szpalery i kobierce. Herb S.-W-a zachował się na tarczy, trzymanej przez jednego z ośmiu kamiennych lwów, wykonanych w r. 1619 przez Bernarda Dickemboscha (Dykembosza) i umieszczonych na konsolach wieży ratusza (od r. 1845 obok kamiennej studni przy ul. Kopernika). Pod koniec r. 1632 lub w r. 1633 S.-W., «wracając ze wsi do domu, upadł z wózka przez kłucie w boku i zwiększył ilość mieszkańców nieba». Wg Bartłomieja Zimorowica «piękne czyny swych przodków własnymi cnoty świetniejszymi uczynił». Inaczej jednak oceniali S.-W-a członkowie Kolegium 40 Mężów, którzy już w l. dwudziestych występowali przeciw jego uprzywilejowanemu stanowisku w dostępie do arendy miejskich łanów (trzymanych w dodatku wbrew prawu, zakazującemu wydzierżawiania ich rajcom), a w lipcu 1634 oskarżyli go o bezprawne osadzenie na nich wioski oraz zażądali przeprowadzenia rewizji i odebrania jego potomkom nieprawnie trzymanych działek. Dopiero po śmierci S.-W-a, w r. 1633, zdołano uzyskać od jego spadkobierców przedstawienie rachunków z poboru podatku na budowę kapnicy.

S.-W. był dwukrotnie żonaty. W zawartym przed 11 XII 1600 małżeństwie z Marcellą, córką J. Boima, miał syna Jana i dwie córki, jedną wydaną za Marcina Bryknera, drugą za ławnika Macieja Jaślikowskiego. Na wesele jednej z tych córek w r. 1625 Rada Miejska przeznaczyła 100 złp. «na wino», a zapewne dla drugiej ofiarowała w r. 1628 «wina za 70 zł». Drugą żoną S.-W-a była Dorota Szymonowiczówna; z tego małżeństwa zapewne nie miał on dzieci.

 

PSB (Sykst Erazm); Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Tor. 2008 (s. 219 błędnie jako Mikołaj); – Chodynicki I., Historia stołecznego królestw Galicji i Lodomerii miasta Lwowa, Lw. 1829 s. 122; Dzieduszycki M., Kościół katedralny lwowski obrządku łacińskiego, Lw. 1872 s. 28; Gębarowicz M., Studia nad dziejami kultury artystycznej późnego renesansu w Polsce, Tor. 1962; Horn M., Walka klasowa i konflikty społeczne w miastach Rusi Czerwonej w latach 1600–1647 na tle stosunków gospodarczych, Wr. 1972 s. 85–6; Kokociński L., Z dziejów Mieszczańskiego Towarzystwa Strzeleckiego we Lwowie, Kr.–W. 2010 s. 24; Krypjakevyč I., Materialy do istoriï torhovli L’vova. I. Rachunkova knyžka Šol’ca i Boïma (1600–1604), „Zapysky Naukovoho Tovarystva im. Ševčenka” R. 14: 1905 t. 65 s. 1–24; Łoziński W., Leopolitana, „Kwart. Hist.” R. 4: 1896 s. 447; tenże, Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku, Lw. 1892; tenże, Złotnictwo lwowskie w dawnych wiekach 1384–1640, Lw. 1889 s. 24 (poza indeksem); Rąkowski G., Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Cz. IV Lwów, Pruszków 2008; Vinnyčenko O., L’viv očyma sejmykujučoï šljachty rus’koho voevodstva, w: L’viv, misto, suspil’stvo, kul’tura, L’viv 2007 VI 130, 135–6; Zubyk M., Gospodarka finansowa miasta Lwowa w latach 1624–1635, Lw. 1930 s. 27, 104–5, 133–5, 150, 299, 313, 325–6, 328, 416, 428, 457; – Album civium Leopoliensium, rejestry przyjęć do prawa miejskiego we Lwowie 1388–1783, P.–W. 2005 I–II; Social’na borot’ba v misti L’vovi v XVI–XVIII st., Red. J. P. Kis’, L’viv 1961; Zimorowic B., Historia miasta Lwowa, królestw Galicji i Lodomerii stolicy, Lw. 1835 s. 351–2; – B. Jag.: rkp. 5379 t. 1 k. 135v, t. 2 k. 242v, 248v; – Informacje Bohdany Petryshak ze Lw.

Agnieszka Biedrzycka

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Józef Szolc-Wolfowicz

2 poł. XVI w. - 1626 malarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Władysław IV (Waza)

1595-06-09 - 1648-05-20
król Polski
 

Andrzej Bobola h. Leliwa

ok. 1591 - 1657-05-16
święty
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Tomasz Eustachy Swinarski

ok. 1552 - 1641-06-12
prawnik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.