Prażmowski Michał h. Belina (ok. 1440–1507), doktor dekretów, legat apostolski i kolektor świętopietrza, prepozyt katedralny płocki. Ur. zapewne w Prażmowie w ziemi czerskiej, był synem Piotra, kaszt. liwskiego (zob.), i Śmichny, córki Wawrzyńca z Belska, bratem Wawrzyńca (zob.).
W r. 1457 P. zapisał się na Uniw. Krak., w jesieni 1461 uzyskał bakalaureat sztuk wyzwolonych i być może rozpoczął studia prawnicze. Jesienią 1463 przebywał w Płocku, w otoczeniu Ścibora Gościęckiego, bpa elekta płockiego, pochodzącego z sąsiadujących z Prażmowem Gościeńczyc; był wówczat notariuszem kurii biskupiej i oskarżycielem publicznym; w lutym 1465 biskup przyjął go do swej diecezji (wpisy jego ręki zachowane w aktach biskupich cechuje piękne renesansowe pismo) jako notariusza publicznego i korzystał z jego usług aż do końca swych rządów. W pierwszym okresie pobytu w diecezji płockiej (1463–73) P. otrzymał z prezenty biskupiej prebendy kanonickie w kapitułach kolegiackich: w Pułtusku (1465–6), Św. Michała w Płocku (1463–73) i w kapitule katedralnej w Płocku (1469–79), ponadto posiadał krótko wikariat wieczysty w katedrze płockiej (1468). Był nadto plebanem w Skołatowie (ziemia wyszogrodzka), (1468–70), a następnie w Zegrzu (1471–3), po zamianie beneficjów z Piotrem Petrykozą i prawdopodobnie ponownie od r. 1476. W l. 1469–71 P. sprawował funkcję kanclerza kurii biskupiej. Po śmierci bpa Ścibora kariera P-ego uległa zachwianiu, w lutym 1473 prosił kapitułę, aby w jego imieniu zapytać nowego biskupa księcia mazowieckiego Kazimierza, czy nie żywi wobec niego jakichś podejrzeń; mimo zaprzeczenia ze strony biskupa na kilka lat P. opuścił Płock. Prawdopodobnie w tym czasie kontynuował studia prawnicze, zapewne w Rzymie, skąd przywiózł sobie prowizję papieską na objęcie prałatur w katedrze płockiej; nie jest pewne, czy już wówczas uzyskał doktorat dekretów, bo po raz pierwszy użył tego tytułu dopiero w r. 1489. Wiosną 1479 był P. na kapitule i przed czerwcem t. r. dokonał zamiany prebend ze swym wujem Ściborem z Belska, który jednocześnie sprzedał mu sołectwo we wsi Słupia, stanowiącej uposażenie prałatury archidiakona płockiego (sołectwo to w dziesięć lat później P. sprzedał). Przez najbliższe 12 lat pozostawał w Płocku, pełniąc swe funkcje archidiakońskie. W tym czasie uzyskał kanonię w kolegiacie warszawskiej, uposażoną na funduszach miejskich, posiadał ją przynajmniej w l. 1489– 93; miał nadto od biskupa jakieś nadania dziesięcin, o które w r. 1487 prowadził spór ze Stanisławem z Nasierowa, kanonikiem warszawskim i plebanem w Ciemniewie. W r. 1484 wraz z braćmi nabył od księcia Bolesława za dużą sumę 2 000 fl. dobra Nieporęt.
Wiosną 1484, po śmierci Mikołaja Boglewskiego, na mocy prowizji papieskiej instalował się P. na wakującą prepozyturę katedralną płocką (o prawo patronatu tej prałatury zabiegali książęta mazowieccy, a książę Janusz w r. 1488 uzyskał bullę papieską nadającą jemu i jego następcom to uprawnienie); mimo prowizji papieskiej książęta nie dopuścili go ani w r. 1484, ani w r. 1487, po śmierci Jana Kryskiego, do objęcia prepozytury. P. nie chciał zrezygnować ze swoich uprawnień i zabiegał w r. 1487 o oddanie przez księcia dóbr prepozytury w zarząd sekwestratora, został nim w r. 1489 kantor katedralny Dobrogost z Krzyżanowa. Pierwszą fazę procesu wygrał zapewne kandydat księcia Stanisław Lipski. Kapituła wyjednała u bpa Piotra z Chotkowa (9 IX 1490), widocznie jako rekompensatę za pozbawienie P-ego prepozytury, że biskup wydzierżawił mu klucz kocki (ziemia lubelska) dóbr biskupich, za niewielki czynsz 20 grzywien rocznie. P., aby dochodzić swych praw, udał się osobiście do Rzymu pewnie już w r. 1491; dostał się tam wkrótce na dwór Aleksandra VI jako pisarz kancelarii papieskiej (m. in. on napisał bullę nominacyjną na arcybiskupstwo gnieźnieńskie dla kardynała Fryderyka Jagiellończyka – 2 X 1493); jednocześnie przyjmował zastępstwo prawne spraw napływających z Polski do Kurii Rzymskiej. W tym okresie, prawdopodobnie z prowizji papieskiej, został kanonikiem katedralnym krakowskim, lub tylko kolegiaty Św. Michała na zamku; nie jest wykluczone, że w obydwu kapitułach miał prebendy, skoro w r. 1502 w Krakowie posiadał nadto kanonię w kolegiacie Św. Floriana zastrzeżoną dla profesorów uniwersytetu.
Pracując w kancelarii papieskiej, potrafił P. pozyskać względy papieża Aleksandra VI, który we wrześniu 1496 mianował go akolitą i domownikiem papieskim, a w grudniu t. r. kolektorem świętopietrza w prowincji gnieźnieńskiej, legatem apostolskim i poborcą wszystkich dochodów kamery apostolskiej w Król. Pol. Do kraju przybył zapewne dopiero latem 1497, choć wcześniej przysłał polecenie zbierania w swoim imieniu świętopietrza; tym chyba trzeba tłumaczyć zakaz królewski z marca t. r., zabraniający mu zbierania świętopietrza. W lipcu na synodzie prowincjalnym w Kłodawie kardynał arcbp Fryderyk, po osobistym przedstawieniu przez P-ego pism papieskich, uchylił zakaz królewski na zbieranie papieskich dziesięcin za r. 1496 z prowincji gnieźnieńskiej. Latem 1497 przebywał P. w Płocku, brał wtedy udział w wyborze administratora diecezji, Mikołaja Bartnickiego, i otrzymał w zarząd, wspólnie z archidiakonem pułtuskim Pawłem z Łyczek, klucz pułtuski dóbr biskupstwa; uczestniczył także w przyjęciu przez kapitułę bpa Wincentego Przerembskiego (19 XII 1498). W połowie 1498 r. starał się P. z prowizji papieskiej o dwie, kolejno wakujące, kanonie w katedrze gnieźnieńskiej – przy jednej z nich utrzymał się w l. 1498–1504, by po przewlekłym procesie ustąpić ją Stanisławowi Mirowskiemu, wobec wcześniejszej instalacji tego ostatniego; jednocześnie czynił zabiegi o dziekanię płocką, wakującą po rezygnacji Mikołaja z Mniszewa, i kanonię płocką, opróżnioną po śmierci Jana Mirowskiego. W wyniku układów z Mikołajem Mirowskim o dziekanię ustąpił swych praw do niej, uzyskując za to wieś prestimonialną kapituły Cekanowo. Od króla Jana Olbrachta, zapewne jeszcze w r. 1497, wziął P. na spółkę z Prokopem Sierpskim w zastaw Płońsk.
Wiosną 1498 zapadł wyrok przysądzający P-emu prepozyturę płocką – jak można o tym sądzić z tytulatury użytej przez arcbpa królewicza Fryderyka w nominacji na kanonię gnieźnieńską; objął ją faktycznie jednak dopiero w r. 1500 po ogłoszeniu cenzur papieskich uniemożliwiających mu zatrzymanie beneficjum, Stanisław Lipski ustąpił z prepozytury, ale książę Konrad po zdjęciu cenzur nie wydał prepozytowi dóbr sieluńskich aż do swej śmierci – świadczą o tym zabiegi P-ego o ponowne ogłoszenie ekskomuniki na księcia, ponawiane u biskupa i kapituły w r. 1500 i 1502, a także fakt, że dopiero w l. 1505–6 podjął P. działalność gospodarczą w dobrach sieluńskich. Wtedy właśnie prowadził skup sołectw i porządkował sprawy materialne, co naraziło go na liczne spory ze szlachtą tam osiadłą, sołtysami i młynarzami, a nawet proboszczami w Gąsewie i Goworowie; prowadził także spory z bpem Erazmem Ciołkiem o dziesięciny, a kapituła oskarżyła go o rabunkową gospodarkę w Cekanowie. Mimo tych nieporozumień P. brał udział w posiedzeniach kapituł, a wykupiwszy sołectwa w Cekanowie i Proboszczewicach ufundował na dochodach z nich trzy anniwersarze w katedrze płockiej za siebie i swego wuja Ścibora. Zmarł P. 14 III 1507 i pochowano go w katedrze płockiej. Wykonawcy testamentu, wśród których był jego brat Ścibor, przeznaczyli 200 kóp gr. (z czynszem rocznym 10 kóp, na fundację altarii w katedrze) na zaprowadzenie wodociągów w Płocku, sprawa ich budowy się przeciągnęła i fundacja nie doszła do skutku.
Korytkowski, Prałaci gnieźn., II 141; Wolff A., Borkiewicz-Celińska A., Słownik geograficzno-historyczny ziemi wyszogrodzkiej w średniowieczu, Wr. 1971 s. 50; Boniecki, I 151; Wierzbowski T., Synopsis legatorum in Polonia (1073–1794), Romae s. 57; – Dzieje Płocka, Płock 1978 s. 156; Folwarski H., Erazm Ciołek biskup i dyplomata, W. 1935; Nowacki, Dzieje archidiec. pozn., II; Nowowiejski A. J., Płock, Wyd. 2., Płock 1930 s. 354; Piętka J., Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, W. 1975; Rybus H., Królewicz kardynał Fryderyk Jagiellończyk, W. 1953 indeks oraz s. 213; Wolff, Studia nad urzędnikami maz., s. 285–6; – Acta capituli Plocensis ab anno 1514 ad annum 1577, Arch. Kom. Hist. AU, Kr. 1916 nr 116, 174; Acta capitulorum, I, II 7, III; Acta capitulorum Crac., nr 430, 457, 475, 486, 518, 532–3, 537–8, 540, 629; Album stud. Univ. Crac., I 150; Kopiarz rzymski Erazma Ciołka z pocz. wieku XVI-go, Oprac. S. Kutrzeba i J. Fijałek, Arch. Kom. Hist. PAU, Kr. 1923 XIII 95–6; Matricularum summ., II nr 1318, IV nr 1098, 8590, 8961, 9938; Mon. Pol. Hist., V; Przybyszewski B., Wypisy źródłowe do dziej. Wawelu, II; Statuta nec non liber promotionum, s. 55; Vet. Mon. Pol., II nr 292–3; Zbiór dok. m. Płocka; – AGAD: dok. perg. nr 3659; Arch. Diec. w Płocku: dok. perg. nr 324–382 passim, Acta Episcopalia nr 1 s. 260–413 passim, nr 3 k. 4, nr 4 k. 31 v., 34, 95, Acta capit. Plocen. nr 50 k. 38, 41v., 54, 65, nr 2 k. 1–21 passim, nr 71 k. 107, Acta Officialia Pultov. nr 181 k. 14v.–15.
Tadeusz Żebrowski