Sołomerecki (Sołomierecki, Sołomirecki) Mikołaj Lew, kniaź (zm. 1626/7), podkomorzy piński, kasztelan smoleński. Był prawnukiem Wasyla Iwanowicza (zob.), wnukiem Bohdana Iwanowicza, starosty rochaczewskiego, synem Iwana Bohdanowicza. Matką jego była najprawdopodobniej Małgorzata, córka kaszt. chełmskiego Mikołaja Łysakowskiego (zob.), (nie jest jednak pewne, czy była ona jedyną żoną Iwana, możliwe, że jego pierwszą małżonką była Beata Dolska).
Dn. 25 VI 1608 został S. mianowany podkomorzym pińskim. W r. 1613 obrano go posłem na sejm nadzwycz. W drodze do Warszawy dowiedział się o rabunku przez Kozaków swoich majątków: Wysocka, który stanowił główną rezydencję S-ego, oraz Dubrowicy. W związku z tym S. zawrócił, by oszacować straty, a następnie wniósł oficjalną skargę do grodu we Włodzimierzu Wołyńskim, stwierdzając w niej, że Kozacy uniemożliwili mu wywiązanie się z poselskich obowiązków. Mimo nieobecności na sejmie, wybrano go na komisarza do ewentualnych traktatów ze skonfederowanym wojskiem i zbuntowanymi wojskami kozackimi. W r. 1616 był deputatem do Tryb. Lit. z pow. pińskiego. Dn. 3 II 1623 otrzymał awans na kasztelanię smoleńską. Być może, iż to on był w r. 1630 ponownie deputatem na Tryb. Lit. z pow. pińskiego.
Główny kompleks majątkowy S-ego stanowiły rozległe posiadłości położone nad Horyniem w pow. pińskim, w pobliżu granicy z woj. wołyńskim: Wysock, Dubrowica (Dąbrowica), Terebieżów, Stolin. Oprócz tego duże majątki na Wołyniu (Hoszcza, Sokół) wniosła mu w posagu żona. Z dóbr należących od dawna do Sołomereckich posiadał też Pleszczenicze w pow. mińskim, które w r. 1611 sprzedał Enochowi Kawieczyńskiemu. S. zmarł w końcu 1626, bądź na początku r.n.
Żoną S-ego była Regina, córka kaszt. kijowskiego Gabriela Hosckiego (zob. Sołomerecka Regina). Z małżeństwa tego pochodzili syn Jan Władysław oraz pięć córek: Katarzyna (zm. po r. 1645), żona wojskiego pińskiego Romana Jelskiego, a po jego śmierci zakonnica w prawosławnym monasterze przy cerkwi św. Barbary w Pińsku, Engracja Anna (zm. po r. 1646), zamężna za kaszt. wendeńskim Henrykiem Kaszowskim, Domicella (zm. 1659), żona kaszt. mińskiego Mikołaja Czetwertyńskiego (zob.), Mareta (Marta) (zm. po r. 1674), poślubiona Kazimierzowi Naruszewiczowi oraz Helena (zm. po r. 1668), żona 1.v. Aleksandra Korycińskiego, 2.v. krajczego lit. Krzysztofa Sapiehy (zob.).
Syn Jan Władysław (zm. 1641) był ostatnim męskim potomkiem rodu, gdyż jego małżeństwo z Anną Wołłowiczówną, podkomorzanką trocką, pozostało bezdzietne. Dn. 9 XII 1629 otrzymał nominację na marszałkostwo pińskie. W r. 1638 posłował na sejm jako poseł z woj. brzeskiego-litewskiego. Został wówczas wyznaczony na komisarza do rozgraniczenia pow. łuckiego od pow. pińskiego. W r. 1642, po jego śmierci, spłonął zamek w Wysocku; podczas tego pożaru zniszczeniu ulec miało rodowe archiwum Sołomereckich.
Słown. Geogr. (Wysock); Niesiecki; Wolff, Kniaziowie lit.-rus.; tenże, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, Wr. 1992 I cz. 2 s. 33, 142, 145, 164; tenże, Materiały do dziejów rezydencji, W. 1988 Va; Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984; Charlampovič K., Zapadnorusskija pravoslavnyja školy XVI i načala XVII veka, Kazan’ 1898; Čistovič I., Očerk istorii zapadno-russkoj Cerkvi, S. Pet. 1884 II 281; Stecki T. J., Z boru i stepu. Obrazy i pamiątki, Kr. 1888 s. 227; – Akta grodz. i ziem., X 246; Akty Vil. Archeogr. Kom., XXXIII, XXXVI; Arch. Jugo-Zap. Rossii, III cz. 1 s. 188–9; Radziwiłł, Pamiętnik, I; Vol. leg., III 251, 937; Źródła dziej., XXI; – B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 5969 k. 7–17; – Lietuvos valstybes istorijos archyvas w Wil.: F. 1280 op. 1 nr 1428; – Informacje Henryka Lulewicza z W. na podstawie: AGAD: Arch. Radziwiłłów II (nieuporządkowane), AP w Kr.: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów, rkp. 50 s. 3, 21, Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 (Metryka Lit.) k. 78v.–79.
Tomasz Kempa