INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mikołaj zwany Afri  

 
 
2 poł. XIII w. - 1323-09-27
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Mikołaj zwany Afri (zm. 1323), dominikanin prowincji polskiej, biskup chełmiński. Pierwsza wiadomość, jaką o nim mamy, łączy się z Krakowem i wyborem M-a, przeora krakowskiego, na prowincjała polskiej prowincji dominikańskiej. Dokonała go w l. 1312–16 kapituła tejże prowincji w Krakowie w okolicznościach dość niezwykłych. Oto ponowiono wybór znanego kaznodziei Peregryna z Opola, który wcześniej już zrezygnował z urzędu, wysuwając zarazem wobec generała zakonu kandydaturę M-a na wypadek, gdyby dymisja Peregryna została definitywnie przyjęta; tak też się stało. Wolno domyślać się, że M. był człowiekiem bliskim Peregrynowi. Jako prowincjał zetknąć się musiał bliżej także z klasztorami prowincji w państwie krzyżackim i stosunkami kościelnymi w tym państwie, wyrabiając sobie pogląd, któremu niedługo miał dać wyraz. Zwolniony z urzędu na kapitule generalnej w Lyonie w czerwcu 1318, mianowany został penitencjarzem papieskim i pozostawał w Awinionie. Tu w październiku 1319 uzyskał nominację papieską na biskupa chełmińskiego: bulla nominacyjna ma datę 18 X, ale już 13 X papież zezwala M-owi, jako biskupowi chełmińskiemu, na zaciągnięcie pożyczki do wysokości 1 000 fl.

Biskupstwo chełmińskie było już wówczas opanowane przez Krzyżaków. Wakowało ono od śmierci bpa Hermana w r. 1312, gdyż kandydat krzyżackiej kapituły i członek Zakonu Eberhard nie został potwierdzony przez arcybiskupa ryskiego i umarł w Awinionie w r. 1316 w trakcie starań o potwierdzenie swego wyboru. Sama nominacja łączyła się niewątpliwie z aktualną linią postępowania Jana XXII wobec Polski i ziem nadbałtyckich, w szczególności z naciskiem na zmuszenie także diecezji chełmińskiej do płacenia świętopietrza obowiązującego we wszystkich polskich diecezjach. Wyznaczeni przez papieża kolektorzy, arcbp Janisław i bp Gerward, zwrócili się 19 II 1320 do diecezji chełmińskiej ze stanowczym żądaniem płacenia świętopietrza. Wywołało to silny opór i protesty kleru i Krzyżaków. Pozycja M-a, gdy przybył zapewne dopiero w 2. poł. 1320 r. do diecezji, była bardzo trudna. Dał jej wyraz w skardze, powstałej najprawdopodobniej w r. 1321 i zawierającej plastyczny obraz sytuacji w diecezji opanowanej przez Zakon.

Krzyżacy sprawowali w diecezji w rzeczywistości pełną władzę: opanowali kapitułę, mszcząc się na kanoniku, który świeżo odważył się przeciw nim apelować do papieża; wyznaczali i zmieniali wg swej woli rektorów kościołów; przejęli faktycznie zarząd dobrami biskupstwa. Biskup i jego oficjał nie mogli wykonywać swej władzy jurysdykcyjnej, bo Zakon zastrzegł ją dla siebie. 14 parafii przesunięto do diecezji pomezańskiej; świeżo wybudowany został, w dużej części na terenie dóbr biskupich, zamek krzyżacki. Są ślady działania, czy też raczej projekt powołania z inicjatywy wielkiego mistrza komisji rozjemczej w sporze biskupa z Zakonem, w składzie: dominikanin Ortolf z Trewiru, brat wielkiego mistrza Konrada, prokurator krzyżacki w Kurii papieskiej Konrad Bruel i dziekan poznański Piotr. Skąpe ślady działalności M-a w diecezji pochodzą tylko z r. 1321. Dn. 24 V t. r. arcbp Janisław i bp Gerward zwrócili się do niego z żądaniem podtrzymania interdyktu, który nałożono na diecezję w związku z niepłaceniem świętopietrza. W Wąbrzeźnie, może 11 VI, wystawił M. dokument, na którym w roli świadków występuje jego kapituła w całości złożona z Krzyżaków, 28 VIII świadkował sam w Elblągu w dokumencie biskupa sambijskiego. Wszystko wskazuje na to, że nie mogąc nic zdziałać, M. rychło opuścił Prusy, udając się najprawdopodobniej do Awinionu. Nie było go w każdym razie w diecezji już w maju 1322, zmarł zaś 27 IX 1323 w Awinionie.

 

Altpreuss. Biogr., II; Eubel C., Hierarchia catholica medii aevi, Monasterii 1898 s. 225; Niesiecki, I (że Afri z rodu Powała, co powtórzy Barącz i Krollman); – Barącz S., Rys dziejów Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce, Lw. 1861 II 33; Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928 s. 32; Kłoczowski J., Dominikanie polscy na Śląsku w XIII–XIV w., L. 1956; Liedke A., Spór o świętopietrze w diecezji chełmińskiej (1317–1333), „Mies. Diec. Chełmińskiej” R. 76: 1933 s. 429 i n.; tenże, Zarys dziejów diecezji chełmińskiej, „Nasza Przeszłość” T. 34: 1971 s. 75; Loenertz R. J., Une ancienne chronique des provinciaux dominicains de Pologne, Archivum Fratrum Praedicatorum, Roma 1951 XXI; Maschke E., Der Peterspfennig in Polen und dem deutschen Osten, Leipzig 1933 (zdaniem autora M. wyjechał z diecezji dla uwolnienia jej w Awinionie od interdyktu); Woelky E., Der Katalog der Bischöfe von Culm, „Zeitschr. f. d. Gesch. und Alterthumskunde Ermlands” (Leipzig) Jg 6: 1878 s. 384, 398; – Acta Capitulorum Provinciae Poloniae Ordinis Praedicatorum, Wyd. F. Madura, Roma 1972 s. 11 (por. uwaga przy J. Długoszu!); Długosz, Liber benef., III 452 (ale poprawny tekst u Loenertza); Urk.-buch d. Bisthums Culm, I 122–42; Vet. Mon. Pol., I 155–7.

Jerzy Kłoczowski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kunegunda (Kinga)

1234-03-05 - 1292-07-24
święta
 

Przemysł II

1257-10-14 - 1296-02-08
król Polski
 

Wacław II Czeski

1271-09-27 - 1305-06-21
król Czech
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Mikołaj z Bogorii h. Bogoria

brak danych - pod koniec 1338
wojewoda krakowski
 

Piotr Stoszowic h. Stosz

2 poł. XIII w. - 1 poł. XIV w.
kasztelan Nowego Miru
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.