Nasięgniew ze Świątkowic, zwany Kołaczek, h. Rola (zm. 1345), sędzia brzeski kujawski. Pochodził z kujawskiej rodziny rycerskiej, której główny zrąb dóbr leżał na południe i południowy wschód od Brześcia. Trzy jej gałęzie, wywodzące się od N-a i jego (rodzonych czy stryjecznych) braci, pisały się ze Świątkowic, ze Szczytna i z Lubieńca. Wiadomość o nadaniu przez komesa Nasięgniewa katedrze gnieźnieńskiej wsi Smogorzewo w tych właśnie stronach (dokonanym, jak wynika z chronologii pozostałych zapisek źródła, w końcu XIII w.) może odnosić się do N-a. N. uczestniczył zapewne w powstaniu stronników Władysława Łokietka na Kujawach przeciwko władzy czeskiego starosty (1305). R. n. towarzyszył księciu podczas obejmowania przezeń władzy na Pomorzu Gdańskim. W r. 1316 był komornikiem brzeskim, a od lata 1320 aż do śmierci występuje w źródłach jako sędzia brzeski. Złożone przezeń świadectwo w procesie inowrocławsko-brzeskim podkreśliło głównie dokonaną przez Krzyżaków («nie szczędzących szlachectwa, płci ani wieku») rzeź w Gdańsku oraz zagarnięcie przez nich dóbr rycerzy pomorskich broniących sprawy Łokietka. Na proces przybył N. wraz z bliskim krewnym, zapewne bratem, Piotrem ze Szczytna. Z czasów urzędowania N-a pochodzą najwcześniejsze dokumenty, wystawiane samodzielnie przez kujawski sąd wiecowy. Przy jednym z nich zachowała się pieczęć sędziego, zawierająca najstarsze wyobrażenie h. Rola (1330). Miejscem odbywania posiedzeń był dom N-a w Brześciu. Losy N-a w czasie wypraw krzyżackich na Kujawy nie są znane; nie wiemy także, gdzie przebywał po utracie tej ziemi. Dopiero w r. 1339, wezwany jako świadek na kolejny proces polsko-krzyżacki, przybył do Uniejowa i został tam zaprzysiężony 11 III w grupie dostojników z odzyskanych dwa lata wcześniej Kujaw inowrocławskich. Należy zatem sądzić, że mieszkał on wówczas w tej ostatniej ziemi, a nie w pozostających wciąż pod panowaniem Zakonu Kujawach brzeskich. Trudności personelu sądowego z przesłuchaniem wielkiej liczby świadków spowodowały, że z zeznań N-a (i niektórych innych) ostatecznie zrezygnowano, pozwalając mu wcześniej powrócić do domu. We wrześniu t. r. N. przebywał, zapewne chwilowo, na Kujawach brzeskich, uczestnicząc w dorocznych uroczystościach kapituły włocławskiej – święcie Narodzenia Najśw. Maryi Panny, i świadcząc przy tej okazji na akcie ponownej lokacji miasta Włocławka przez bpa Macieja.
N. doczekał się jeszcze powrotu Kujaw brzeskich do Król. Pol. Po raz ostatni wystąpił, wciąż jako sędzia, na dokumencie dla wsi Kłobia, wystawionym w Brześciu przez Kazimierza Wielkiego w otoczeniu wszystkich wyższych urzędników tej ziemi. Dokument na pewno autentyczny, lecz zachowany w kopii zawiera datę «wtorek po niedzieli Reminiscere 1347 r.», a już 4 III 1345 sędzią brzeskim był Wincenty z Długiego. Ze względu na itinerarium króla należy go emendować raczej na 22 II 1345 niż na 2 III 1344. W ciągu najbliższych dni po 22 II 1345 N. zmarł, a obecność króla na Kujawach umożliwiła natychmiastową nominację jego następcy. Z r. 1347 pochodzi wiadomość o N-ie jako nieżyjącym.
Źródła pozwalają wymienić dwóch synów N-a, mianowicie Jakuba i Unisława – obaj pisali się ze Świątkowic. Jakub, duchowny, był notariuszem publicznym i w służbie bpa kujawskiego Macieja doczekał się później urzędu kantora kruszwickiego. Jego znak notarialny zawierał herb ojcowski. Unisław znany jest tylko z napisu na pieczęci z h. Rola, użytej przez dwóch przedstawicieli tej gałęzi w r. 1433 (dokument gwarancyjny sejmiku ziemi brzeskiej dla Władysława Jagiełły w sprawie następstwa tronu), lecz powstałej jeszcze w XIV w. (napis majuskulny). Wypełnia on lukę źródłową, gdyż dalsze pokolenia dziedziców Świątkowic są już dobrze oświetlone przekazami pisanymi.
Bieniak J., Odzyskanie zachodnich Kujaw przez Kazimierza Wielkiego w 1337 r., „Zap. Hist.” T. 39: 1974 z. 3 s. 76–82; tenże, Wielkopolska, Kujawy wobec problemu zjednoczenia państw.; Chłopocka H., Procesy Polski z zakonem krzyżackim w XIV wieku, P. 1967 s. 77, 213; Jasiński K., Zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, „Zap. Hist.” T. 31: 1966 z. 3 s. 53; Karwasińska J., Sąsiedztwo kujawsko-krzyżackie 1235–1343, Rozpr. Hist. Tow. Nauk. Warsz., W. 1927 VII z. 1; Tymieniecki K., Proces polsko-krzyżacki z lat 1320–1321, „Przegl. Hist.” R. 21: 1918 s. 119, 127; – Acta capitulorum, II; Cod. Pol., II; Lokacje miast kujawskich i dobrzyńskich w XIII–XVI w., „Ziemia Kujawska” T. 2: 1968 s. 40; Inventaria ecclesiae cathedralis Gnesnensis, Mon. Pol. Hist., V; Kod. Wpol., II; Lites, Wyd. 2., I 111; Lites, Wyd. 3., I ; – AGAD: Dok. perg. nr 821; Arch. Diec. we Włocławku: Dok. pergaminowe nr 129, 369; WAP w Bydgoszczy: Koronowo Kl. A 76.
Janusz Bieniak