INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Rafał Ślizień      Rafał Ślizień, wizerunek na podstawie fotografii Józefa Czechowicza z XIX wieku (TŚ).

Rafał Ślizień  

 
 
1803-06-27 - 1881-05-20
Biogram został opublikowany w LI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2016-2017.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Ślizień Rafał (1803—1881), rzeźbiarz, medalier, malarz, karykaturzysta, architekt amator, kolekcjoner.

Ur. 27 VI w majątku Bartniki w ziemi nowogródzkiej, był synem Jana (1776—1866), chorążego pow. nowogródzkiego, w l. 1820—1 członka loży masońskiej «Węzeł Jedności» w Nowogródku, oraz Anieli z Mackiewiczów (1782—1855), córki Józefa (zm. 1817), strażnika starodubowskiego, oraz Marcjanny z Bukowskich (1742—1821). Miał sześciu braci i trzy siostry, w tym brata Ottona (zob., tu informacje o rodzeństwie).

Wczesne dzieciństwo spędził Ś. u dziadków Mackiewiczów w Drućkowszczyźnie w pow. nowogródzkim. Następnie przebywał w domu rodzinnym w pobliskiej Wolnej, gdzie uczył się w miejscowej szkole bazylianów. W l. 1814—16 z bratem Ottonem pobierał nauki w Konwikcie Dominikanów w Nowogródku. W prowadzonej przez jezuitów Akademii w Połocku studiował od r. 1816 do jej zamknięcia 20 III 1820. Jesienią t.r. podjął studia prawnicze na Wydz. Wszech Nauk Moralnych i Politycznych Uniw. Wil., uczył się tam także na Wydz. Literatury i Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jana Rustema. Tworzył w tym czasie akwarelowe portrety i rysunkowe karykatury oraz wycinał sylwetki, odznaczające się dużym podobieństwem; ołówkowe szkice z podobiznami  Franciszki z Ancutów Wereszczakowej i Michała Wereszczaki, narysowane w sztambuchu Maryli z Wereszczaków Puttkamerowej, powstały najpóźniej w r. 1823. Od 1821 lub 1822 guwernerem i korepetytorem Ś-a i jego brata Ottona był w Wilnie Tomasz Zan; z nim i jego braćmi, Ignacym i Stefanem oraz m.in. Janem Czeczotem i Aleksandrem Chodźką utrzymywał Ś. przyjacielskie stosunki. Nie należał jednak do Tow. Filaretów, choć w ślad za zeznaniami Jana Jankowskiego z 4 X 1823 tak utrzymywali liczni badacze. W listopadzie 1823 został aresztowany i osadzony w klasztorze Dominikanów w Wilnie. Kilkakrotnie przesłuchiwany i konfrontowany z członkami Towarzystwa, został na początku grudnia t.r. zwolniony za poręczeniem ojca. W r. 1824 (wg niektórych informacji w r. 1826) ukończył Ś. prawo na Uniwersytecie i wyjechał do Petersburga, gdzie zatrudnił się w MSW. Mieszkał na Fontance; utrzymywał stosunki towarzyskie m.in. z Adamem Mickiewiczem oraz bliższe kontakty z malarzami, znacznie starszym Aleksandrem Orłowskim i rówieśnikiem Wincentym Smokowskim. Być może kształcił się u Orłowskiego, którego twórczość niewątpliwie wpłynęła na tworzone przez niego karykatury. W kwietniu 1825 przebywał w Charkowie. Na prośbę ojca wrócił w r. 1830 do Wolnej, by pomóc mu w zarządzaniu dobrami. Zajmował się prowadzeniem gospodarstwa oraz uprawą rzadkich roślin. Ponadto projektował w okolicy dwory (niezachowane), posiadające wieże i wysokie okna, otoczone ogrodami i parkami, co mogłoby wskazywać na inspiracje neogotykiem angielskim. Modelował też w gipsie i glinie statuetki, popiersia oraz medaliony portretowe, przedstawiające najczęściej członków rodziny i znajomych; rzadko je sygnował, a często rozdawał. Wspierał twórczość osiadłego w Wilnie Smokowskiego, od którego kupił kilka obrazów. Od l. czterdziestych zbierał rysunki dawnych uczniów Wydz. Literatury i Sztuk Pięknych Uniw. Wil. oraz Rustema, ponieważ chciał wydać ich litograficzne reprodukcje z życiorysami autorów. W r. 1843 był w Karlsbadzie, gdzie powstał rysunkowy Portret Jana Augusta Neandera, teologa ewangelickiego z Berlina, oraz jego karykatura (oba rysunki w B. Ossol.). Ok. poł. l. czterdziestych został inspektorem honorowym szkół w Ihumeniu. W r. 1846 zamieszkał u niego w Wolnej Czeczot. W październiku t.r. Ś. towarzyszył T. Zanowi, jadącemu na ślub z Brygidą Świętorzecką, do Lebiedziewa i obdarował pana młodego czwórką koni. W r. 1849 był w Wilnie, gdzie modelował profilowy medalion z podobizną Józefa Korzeniowskiego, wizytującego tamtejsze szkoły. Kilka innych medalionów wymodelował w r. 1850, m.in. Portret Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, Portret Eustachego Tyszkiewicza, Portret Konstantego Tyszkiewicza. Na pięćdziesięciolecie ślubu rodziców wykonał w r. 1852 medalion z ich profilami; w r. 1854 powstał medalionowy Portret Tomasza Zana. Dla nowo utworzonego w Wilnie Muz. Starożytności Eustachego Tyszkiewicza podarował w r. 1856 m.in. Biust Adama Mickiewicza. Część swoich prac odlewał od r. 1857 w Warszawskiej Fabryce Minterów; oprócz medalionów portretowych przypisuje mu się także autorstwo wykonywanych tam serii miniaturowych kopii sarkofagów władców Polski oraz statuetek sławnych Polaków. W r. 1863 wyrzeźbił w Dreźnie medalionowy Portret Henryka Rzewuskiego. Rzeźbione przez Ś-a popiersia i medaliony z podobiznami wybitnych Polaków znajdowały się także w zbiorach Konstantego Tyszkiewicza w Łohojsku. Ś. opiekował się początkującymi artystami, m.in. rzeźbiarzami, Janem Ostrowskim (pochodzącym z Mohylewszczyzny) i Markiem Antokolskim (wileńskim Żydem).

Ś. tworzył głównie rzeźby modelowane w glinie i gipsie, z których nieliczne były odlewane w brązie. W okresie kilkudziesięciu lat działalności wykonał ponad sto niewielkich biustów i medalionów portretowych o znacznym stopniu podobieństwa i precyzyjnym modelunku. Większość medalionów była jednostronna, ukazywała modela w ujęciu profilowym, często z napisem objaśniającym, rzadko z sygnaturą autora. Poza kilkoma zachowanymi rysunkami, inne prace Ś-a w tej technice, a także dzieła malarskie, znane są tylko z przekazów pisanych. W r. 1866, po śmierci ojca, odziedziczył Ś. majątek Wolna. Zgromadził tu okazały księgozbiór polskoi francuskojęzyczny, rzeźby (m.in. A. Canovy), dzieła Juliusza Kossaka, Henryka Siemiradzkiego, Juliana Fałata oraz I. Riepina, a także porcelanę i namiot turecki. Zmarł 20 V 1881 w majątku Wolna lub Lubowo (Łubów), został pochowany w podziemiach kaplicy w Lubowie.

W r. 1823 ożenił się Ś. z Kamilą z Tyszkiewiczów (zm. 1892, pochowana obok Ś-a), o «pięknej twarzy i postaci» (Puzynina), wnuczką Michała Śliźnia (zm. po lub w r. 1803, zob.), córką Dominika Tyszkiewicza i Zofii ze Śliźniów, siostrzenicą Józefa Adama Śliźnia (zob.), z którą miał synów: Jana (1833—1878), Waldemara (1834—1910), Gustawa (1839?—1894) i Henryka (1845—1920) oraz córki Zofię (Ritę) (1840—1898), kanoniczkę św. Anny (tytuł nadany przez króla Ludwika Bawarskiego), i Marię (Mariettę) (1850—1886?), zamężną za Hipolitem Domeyką, rzeźbiarkę, uczennicę ojca  i Antokolskiego, kształcącą się następnie w Dreźnie, gdzie uczyła się też malarstwa.

Część spuścizny artystycznej Ś-a i jego zbiorów syn Henryk przewiózł na początku XX w. do Warszawy; dalsze losy tej kolekcji nie są znane. Po drugiej wojnie światowej kilka medali Ś-a pokazywano na wystawach zbiorowych sztuki medalierskiej, a rysunki w r. 1954 na ekspozycji „Realistyczny rysunek polski XIX w.” w Poznaniu. Prace Ś-a znajdują się też w muzeach narodowych w Warszawie i Krakowie.

 

Encyklopedia ziemi wileńskiej. Sztuka, Bydgoszcz 2005; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Łoza, Architektci; PSB (Ostrowski Jan <1811—1872>, Smokowski Wincenty); Słown. Geogr. (Lubowo, Wolna); Strzałkowski J., Słownik medalierów, W. 1982; Thieme—Becker, Lexikon d. Künstler; — Antoniewicz, Katalog Wystawy Sztuki Pol. 1764—1886; Grońska M., Ochońska M., Zbiory Pawlikowskich. Katalog rysunków w zbiorach Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wr. 1960 I; Hutten-Czapski E., Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises, Pet. 1972; Jaworski F., Medaliony polskie, zbiór rodziny Przybysławskich, Lw. [1911]; Kamiński C., Kowalczyk W., Medale i medaliony polskie i związane z Polską, W. 1969; 150 lat malarstwa polskiego w szkicach […] ze zbiorów D. Witke Jeżewskiego, W. 1918; — Aftanazy, Dzieje rezydencji, I; Bartnicka K., Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX w. 1764—1831, Wr. 1971; Bieliński, Uniw. Wil., II; Borowczyk J., Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów, P. 2003; Derwojed J., Katalog, w: Sienkiewicz J., Rysunek polski, W. 1970; Dubrowska M., Sołtan A., Rzemiosło artystyczne Minterów 1828—1881, W. 1987; [Giżycki J.] I. G., Materiały do dziejów Akademii Połockiej i szkół od niej zależnych, Kr. 1905; Gumowski M., Medale polskie, W. 1925; Jakimowicz I., Z problemów warsztatu malarza i grafika, „Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 5: 1960 s. 38; Jankowski C., Czeczot i Zan w Lepli, w: …z ziemi pagórków leśnych, z ziemi łąk zielonych. Książka zbiorowa poświęcona pamięci Adama Mickiewicza, W. 1899; tenże, Powiat oszmiański. Materiały do dziejów i ludzi, Kr. 1897 cz. 2 s. 66; Jelski A., Cztery życiorysy ludzi z epoki mickiewiczowskiej…, w: Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza, W. 1898 II (fot.); Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce. Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie 1894 r., Kr. 1896 II; Pigoń S., Sztambuch Maryli, „Tyg. Ilustr.” 1923 nr 40; Sienkiewicz J., Rysunek polski, W. 1970; Wiadomość o odlewach pamiątek krajowych wydanych staraniem i nakładem Fabryki Karola Mintera w Warszawie, W. [po r. 1864]; Więcek A., Dzieje sztuki medalierskiej w Polsce, Wr. 1989; — Arch. Filomatów, Listy, II, IV; Korespondencja Filomatów (1817—1823), Oprac. M. Zielińska, W. 1989; Puzynina z Güntherów G., W Wilnie i w dworach litewskich. Pamiętnik z lat 1815—1843, Chotomów 1988; — „Gaz. Lwow.” 1892 nr 69; „Gaz. Warsz.” 1892 nr 78; „Dzien. Krajowy” 1843 nr 134; „Tyg. Petersburski” R. 17: 1846 s. 318; „Ziemia” 1912 nr 32; — Muz. Narod. w P.: Sienkiewicz J., Realistyczny rysunek polski XIX w., P. 1954 (mszp.).

 

Joanna Daranowska-Łukaszewska

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Otton Jan Ślizień

1806-06-24 - 1887-12-19 filareta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Łada

1824 - 1871-09-05
muzyk
 

Gustaw Romer

1846-01-07 - 1903-12-09
prawnik
 

Antoni Henryk Ślósarski

1843-07-14 - 1897-09-08
zoolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.