Rencki Roman (1867–1941), lekarz, profesor Uniw. Lwow. Ur. 19 VII w Rzeszowie, w rodzinie chłopskiej, był synem Jana Kamyka i Rozalii, nazwisko na Rencki zmienił w r. 1894.
Po ukończeniu gimnazjum w Rzeszowie R. studiował medycynę w l. 1885–90 na UJ, gdzie doktoryzował się z wszech nauk lekarskich u Antoniego Gluzińskiego w r. 1894, w l. 1894–7 był bezpłatnym asystentem kliniki internistycznej UJ u Edwarda Korczyńskiego. W czasie epidemii cholery w r. 1894 zorganizował pod Krakowem w Bieńczycach i Krzesławicach szpitale zakaźne. W r. 1897 przeniósł się za A. Gluzińskim do Lwowa, gdzie w l. 1897–1902 był asystentem kliniki internistycznej Uniw. Lwow., w r. 1902 habilitował się na podstawie pracy O czynności żołądka przy wrzodzie i zwężeniu dobrotliwym po zabiegach operacyjnych („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1901) i w l. 1902–8 był docentem interny. W r. 1907 podpisał zbiorową deklarację polską przeciw utrakwizacji Uniwersytetu. W t. r. został profesorem nadzwycz. a w r. 1920 profesorem zwycz. i kierownikiem I i II kliniki internistycznej we Lwowie (po przeniesieniu się Gluzińskiego do Warszawy) i pozostał na tym stanowisku do września 1939. W l. 1897–1920 kierował równocześnie oddziałem chorób wewnętrznych szpitala powszechnego we Lwowie. W l. 1924–6 był dziekanem Wydziału Lekarskiego.
Doskonały diagnosta i terapeuta, cieszył się R. we Lwowie dużym powodzeniem. Jego badania naukowe dotyczyły hematologii (Znaczenie rozpoznawcze badania drobnowidowego krwi w raku i wrzodzie okrągłym żołądka ze szczególnym uwzględnieniem leukocytozy trawiennej, „Przegl. Lek.” 1899 nr 43, 44, także w: „Pamiętnik jubileuszowy wydany ku uczczeniu dwudziestopięcioletniej działalności prof. Edwarda Korczyńskiego”, Kr. 1900 oraz w samodzielnych odb. Kr. 1899 i w Berlinie 1901), gastrologii (O wartości odżywczej i leczniczej mleka, „Przegl. Lek.” 1898 nr 27, 28, odb. Kr. 1898, 1908, Czynność żołądka we wrzodzie okrągłym po zabiegach chirurgicznych, w: „Dziennik IX Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich”, Kr. 1900 nr 5, Ueber die funktionellen Ergebnisse nach Operation am Magen bei Ulcus und gutartiger Pylorustenose, Jena 1901) niedomogi mięśniowej (Trzy przypadki rwy kulszowej, leczone za pomocą pędzlowania skóry zagęszczonym kwasem solnym, „Przegl. Lek.” 1898 nr 22, O myastenii, „Przegl. Lek.” 1902), malarii (O przyrodzie i rozwoju postaci półksiężycowatych pasożyta zimnicy złośliwej, „Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1897 nr 2, Przyczynek do biologii postaci półksiężycowatych pasożyta zimnicy złośliwej, „Przegl. Lek.” nr 8, Barwione preparaty pasożytów zimnicy trzeciaczkowej, tamże 1898 nr 22), białaczki, złośliwego ziarniniaka (Lymphogranuliomatosis maligna), gruźlicy (O leczeniu gruźlicy przetworami złota, „Pol. Gaz. Lek.” 1926 nr 46), epidemii wirusowych (O obrazie klinicznym grypy hiszpańskiej, „Przegl. Lek.” 1918 nr 12), policytemii (Policythemia myelopathica, „Lwow. Tyg. Lek.” 1906 nr 16, Dalsze spostrzeżenia nad policytemią szpikową, tamże 1907 nr 22, 24, oraz osobno O policytemii, Lw. 1907, dwa wyd.), akromegalii, pulmonologii.
R. był człowiekiem pełnym inicjatywy, energii, doprowadzającym do końca podjęte prace. Przekształcił on w l. 1926–34 małe, zaniedbane zdrojowisko Galicyjskiego Tow. Lekarskiego w Morszynie w ośrodek leczniczy na wysokim poziomie dzięki wybudowaniu najnowocześniejszego w Polsce domu zdrojowego z odpowiednią aparaturą i łazienkami, nowymi ujęciami wody gorzkiej, solanek i borowiny, uruchomieniu lecznicy powszechnej, centrali ogrzewczej dla całej miejscowości wraz z licznie powstającymi luksusowymi pensjonatami, pięknym parkiem zdrojowym. R. własnym kosztem wybudował tu kościół, sale recepcyjne domu zdrojowego, ekspozyturę własnej kliniki dla doświadczeń nad działaniem soli i kontrolą jej składu; dla kilkunastu niedożywionych i podejrzanych o gruźlicę studentek lwowskich wynajął od r. 1926 pod Morszynem leśniczówkę, prowadząc ją na swój koszt. We Lwowie uruchomił przy prowadzonej klinice oddział gruźliczy z aparatem rentgenowskim oraz poradnię przeciwgruźliczą, wyposażone częściowo przez siebie a prowadzone na najwyższym wówczas w Polsce poziomie. Był w r. 1925 współorganizatorem pierwszej w Polsce i jednej z najlepszych w Europie «Opieki zdrowotnej lwowskich szkół akademickich», doprowadził w r. 1928 w Mikuliczynie w Karpatach Wschodnich do uruchomienia ośrodka dla studentów gruźlików (Dom Zdrowia), o trzech budynkach z odpowiednim zapleczem, zarazem zapewnił po kilkanaście miejsc dla lwowskich studentów od r. 1926 w sanatorium akademickim oraz od r. 1927 w szpitalu klimatycznym w Zakopanem, od r. 1925 w podlwowskim sanatorium przeciwgruźliczym w Hołosku, od r. 1924 w sanatoriach w Zaleszczykach, Rabce, na Kowańcu pod Nowym Targiem, w Iwoniczu (dla gruźlicy kostnej). Niezależnie od tej akcji wynajmował głównie na własny koszt i prof. Włodzimierza Koskowskiego od r. 1925 wille dla rekonwalescentów lub mniej zagrożonych gruźlicą w dolinie Prutu jak w Jaremczu, Tatarowie, Dorze, Delatynie, Worochcie, poza tym w Mizuniu, Jabłonowie. We Lwowie wzniósł w r. 1925 własnym kosztem przy domu studentów medycyny przy ul. Słodowej 10 dwupiętrową oficynę na mieszkania, zaś przy drugim domu akademików medyków przy ul. Pijarskiej 35 doprowadził w r. 1930 do wybudowania dwupiętrowej oficyny jako posanatoryjnego domu dla zarażających gruźlików (tzw. dom C). Wzięty i bogaty lekarz był szczodrym a dyskretnym fundatorem stypendiów dla studentów medycyny (w tym od r. 1922 jednego zagranicznego).
Doskonały pedagog, obdarzony darem jasnego wykładu i intuicją kliniczną, zgrupował R. wokół siebie silną szkołę internistyczną (Antoni Falkiewicz, Stanisław Hornung, Jerzy Goertz, Zofia Czeżowska, Jan Grek, Kazimierz Olszewski, Henryk Sochański, Kazimierz Tyszka, Zdzisław Tomanek, Julian Tumidajski, Henryk Długosz, Witold Grabowski); wielu z jego uczniów objęło potem różne katedry medyczne. Cieszył się wielkim autorytetem, lecz przy tym był człowiekiem skromnym. Był od r. 1934 członkiem korespondentem PAU, profesorem honorowym Uniw. Lwow., prezesem i członkiem honorowym Lwowskiego Tow. Lekarskiego, członkiem honorowym Tow. Lekarskich w Lublinie i Częstochowie. Z dn. 1 X 1939 został przez władze radzieckie odsunięty od katedry i prowadzenia klinik na rzecz młodszego współpracownika Mariana Pańczyszyna (zresztą i tak już przedtem R. pracował – wobec przekroczenia wieku – za specjalnym zezwoleniem Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publ.). Po wkroczeniu Niemców zginął 4 VII 1941 we Lwowie, rozstrzelany przez gestapo w masakrze profesorów lwowskich. Był odznaczony komandorią Orderu Polonia Restituta.
W małżeństwie z Paulina z Brodów R. miał synów: Zygmunta, lekarza, i Lesława, prawnika, oraz córkę Marię, 1. v. Dąbrowską, 2. v. Dubanowiczową.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Nieciowa, Członkowie AU oraz PAU; Składy i spisy wykładów Uniw. Lwow. 1902–39; – Albert Z., Zamordowanie 25 profesorów wyższych uczelni we Lwowie przez hitlerowców w lipcu 1941 r., „Przegl. Lek.” 1964 nr 1 s. 60–1 (fot.); Drożdżyński A., Zaborowski J., Oberländer, P. W., 1960 s. 190, 193, 194; Polska Akademia Umiejętności 1872–1952, Nauki lekarskie, ścisłe, przyrodnicze i o Ziemi, Wr. 1974; Zakrzewski A., Sanatorium Mariówka i medycyna, Wr. 1975 s. 190–1; – Beljaer V., Rudnickij M., Pod čužimi znamenami, Moskva 1954 s. 96–7; Kron. Uniw. Lwow., 1898/9–1909/10 II, 1920–38; Okupacja i medycyna, W. 1975 II 170–1, 178 (fot.); Sprawozdania „Opieki Zdrowotnej Lwowskich Szkół Akademickich” 1927–35; – „Rocznik PAU” 1933/4 s. XXXVII–XXXVIII, 1939–45 s. LXVIII, 115–16; „Stolica” 1964 nr z 12 IV s. 14 (fot.); „Tyg. Ilustr.” 1912 nr 12 (fot.); – Arch. UJ: WL II 164, 515, 271–280, S II 619; – Informacje Zygmunta Alberta.
Stanisław M. Brzozowski