Rożański (Różański) Stanisław (1832–1894), ziemianin, poseł na sejm pruski. Ur. 30 III, był synem Andrzeja, właściciela Padniewa w pow. mogileńskim.
Początkowo R. uczył się w domu, potem w gimnazjach w Trzemesznie i Ostrowie, a następnie w l. 1852–4 studiował filozofię i ekonomię polityczną na uniwersytecie w Berlinie. Po powrocie gospodarował w Padniewie (majątek rodzinny przejął na własność w r. 1858), a także działał społecznie jako członek Wydz. Powiatowego i licznych komisji w zarządzie powiatu. Od r. 1867 zasiadał w Zarządzie Tow. Rolniczego Mogileńskiego. W latach Kulturkampfu wziął udział w organizowaniu wieców polsko-katolickich, które miały na celu obronę interesów narodowych i religijnych; m. in. 6 IX 1876 uczestniczył w Poznaniu w wiecu, od którego odsunęli się liberałowie. R. należał również do współorganizatorów wiecu w Poznaniu 7 III 1878, którego celem był protest przeciwko usuwaniu ze szkół ludowych języka polskiego i zmniejszaniu godzin lekcji religii. R. domagał się – przemawiając na wiecu – rewizji prawodawstwa szkolnego i przestrzegania przepisów władz.
Najważniejszym nurtem jego działalności był jednak udział w organizacjach wyborczych, a następnie w sejmie pruskim. Był zwolennikiem większej autonomii powiatowych związków wyborczych w ramach polskiego systemu wyborczego (wystąpienie na zebraniu delegatów w Poznaniu 11 V 1876). W październiku 1879 został wybrany na posła do sejmu w jednym z pewnych okręgów polskich: mogileńsko-wągrowiecko-gnieźnieńskim, a po rozdziale powiatów i zmianie okręgów wyborczych zastępował Mogilno–Wągrowiec–Żnin w Izbie Deputowanych. W sejmie zasiadał do r. 1893, dał się poznać jako sumienny, odpowiedzialny poseł, rzadko opuszczający posiedzenia sejmu i Koła Polskiego. Przemawiał często w Izbie, zwłaszcza w sprawach kolejnictwa i kwestiach społeczno-ekonomicznych. W r. 1886 na posiedzeniu Koła postawił wniosek o upoważnienie prezydium do porozumienia się z partiami opozycyjnymi w sprawie wystąpienia przeciw rugom pruskim (19 I), następnie znalazł się w komisji sejmowej w sprawie, mającego poprzeć rząd i przygotować grunt do wprowadzenia antypolskiej kolonizacji, wniosku H. Achenbacha (15 II), przy czym opowiadał się za udziałem w tej komisji (wbrew niektórym posłom), wreszcie przemawiał w sejmie przeciwko krokom antypolskim (5 VI). Po wstąpieniu na tron Wilhelma II wypowiadał się R. przeciwko zaostrzeniu stosunku do rządu (w dyskusji w Kole nad adresem do cesarza 27 VI 1888). Zbliżało to R-ego w pewnym stopniu do polityki ugodowej, lansowanej przez Józefa Kościelskiego. Przeciwny był jednak wprowadzeniu przez Kościelskiego zwyczaju bywania w «sferach rządowych» (tzn. u Bismarcka) i postawił wniosek (6 VI 1890) o wyrażenie mu niezadowolenia z niezastosowania się do życzenia Koła z 1 IV 1889, przeciwnego tym wizytom. Głosował też za uchwałą skierowaną przeciwko ugodowej mowie Kościelskiego (18 VI 1892). Z posiedzeń sejmu pruskiego w Berlinie i obrad Koła Polskiego R. przesyłał korespondencje do „Kuriera Poznańskiego”. Był jednym z inicjatorów budowy pomnika Jana Kochanowskiego w Poznaniu i brał udział w położeniu kamienia węgielnego. Zmarł 27 X 1894 w Padniewie. Był kawalerem orderu Piusa IX.
W małżeństwie z Jadwigą z Drojeckich miał R. synów: Zygmunta, dziedzica Padniewa, i Mariana (zob.) oraz córkę.
Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol., I; Słown. Geogr. (Padniewo); Żychliński, XII 249 (Paruszewscy); – Benyskiewicz J., Posłowie polscy w Berlinie w latach 1866–1890, Zielona Góra 1976; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., I–III; Komierowski R., Koło polskie w Berlinie 1875–1900, P. 1900; Księga jubileuszowa w 50-tą rocznicę założenia Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkiem Księstwie Poznańskiem 1861–1911, P. 1911 s. 39; Trzeciakowski L., Polityka polskich klas posiadających w Wielkopolsce w erze Capriviego (1890–1894), P. 1960; Studia z dziejów Ziemi Mogileńskiej, Mogilno 1978; – „Czas” 1894 nr 248; „Dzien. Pozn.” 1894 nr 248; „Kur. Pozn.” 1894 nr 248.
Adam Galos