INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stefan Szczedrzykowic z Dupina h. Awdaniec  

 
 
2. poł. XIII w.
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stefan (Szczepan) Szczedrzykowic z Dupina h. Awdaniec (2. poł. XIII w.), kasztelan krobski i karsiecki.

Należał do rodu Adwańców, na co oprócz charakterystycznego imienia ojca, wskazują bezpośrednie przekazy heraldyczne dotyczące prawdopodobnych potomków. Ojciec S-a, komes Szczedrzyk, znany źródłom od r. 1248, poświadczony jest jako kaszt. krzywiński w l. 1256–78. Jako świadek występował S. w dokumentach książąt wielkopolskich: Przemysła I i Bolesława Pobożnego oraz od r. 1277 Przemysła II. W r. 1267 Bolesław Pobożny zbudował książęcy gród kasztelański w należącym do Szczedrzyka Dupinie (dziś Dubin nad Orlą na granicy wielkopolsko-śląskiej). Bliskim krewnym (stryjem?) S-a mógł być poległy pod Nakłem w r. 1255 Pakosław Szczedrzykowic, łowczy książęcy (1252), który był w wielkiej łasce u ks. Przemysła I (Roczn. kapit. poznańskiej). W r. 1282 Szczedrzyk określony był jako zmarły.

S. być może tożsamy jest z imiennikiem, pojawiającym się w r. 1257 wśród świeckich świadków dokumentu Jakuba, opata klasztoru Benedyktynów w Lubiniu, blisko związanego z Awdańcami. Dn. 28 VII 1282 ks. Przemysł II zatwierdził zamianę dóbr między opactwem a S-em, nazwanym komesem i kaszt. krobskim. W zamian za zaginione dziś Marzyszewo koło Krzywinia S. otrzymał wtedy od opata Marcina położoną w tej samej okolicy Jerkę. Urząd kasztelana piastował jeszcze 28 XI 1284, kiedy to Przemysł II osobnym przywilejem zezwolił na przeniesienie jego dóbr na prawo niemieckie oraz nadał im immunitet ekonomiczny i sądowy. Dokument ten wskazuje, że S. zachował wierność wobec księcia wielkopolskiego i oddał mu pewnie jakieś szczególne przysługi w walkach o Kalisz z ks. wrocławskim Henrykiem IV. Najpewniej to S. wystąpił 11 VIII 1293 u boku Przemysła II jako kasztelan grodu Karsiec (dziś Karzec), leżącego kilka kilometrów od Krobi; przypuszczać można, że tam przeniesiono ośrodek kasztelanii z Krobi, w której umocniła się własność kościelna i lokowano miasto biskupów poznańskich.

Posiadłości S-a, wymienione w dokumencie z r. 1284 obejmowały: Dupin, Śląskowo (ze źrebiem Rozkochowo), Osiek, Domasławice (wszystkie wokół Dupina), Podrzecze (pod Gostyniem) oraz koło Krzywinia Jerkę i las Świny. Były to przeważnie dobra odziedziczone po ojcu, tylko bowiem przy Rozkochowie i Domasławiu zaznaczono, że zostały kupione przez S-a, natomiast przy lesie Świny (który kiedyś należał do łowczych książęcych) wskazano, iż uprawnienia łowieckie uzyskali tam przodkowie S-a od poprzedników księcia. W Dupinie S-owi wolno było lokować miasto; prawdopodobnie skorzystał z tego prawa, choć istnienie tam ośrodka miejskiego poświadczone jest dopiero w XV w.

Rekonstrukcja powiązań rodzinnych S-a, dokonana przez Władysława Semkowicza, jest w dużej mierze oparta na niesprawdzalnych domysłach. Bratem S-a był najpewniej Pakosław Szczedrzykowic (znany z dokumentów z l. 1293–1300), a być może także kanonik poznański Szczedrzyk (występujący w r. 1306). Dzieci S-a nie są poświadczone źródłowo, ale można przypuszczać, że miał on co najmniej dwóch synów. Każdy z nich zostawił syna imieniem Szczedrzyk, z których jeden był kolejnym kaszt. karsieckim (odnotowany w r. 1352); od jednego z nich pochodzili z kolei Pakosz, Jasiek i Czema Szczedrzykowice z Dupina (znani w l. 1369–79), od których wywodzili się późniejsi Awdańcy z Konar i Kołaczkowic, od drugiego Jan Szczedrzykowic z Jerki (znany w l. 1356–77), którego syn, Czema z Jerki, świadczył w pewnym wywodzie szlachectwa z h. Awdank (1408). Od dziedziców Dupina wywodzili się znani potem Awdańcy z Konar i Kołaczkowic.

 

PSB (Pakosław Szczedrzykowic); – Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII (Domasławice, Dupin, Jerka, Kołaczkowice, Konary, Marzyszewo, Rozkochów); Urzędnicy, I/1; – Młynarska-Kaletynowa M., Pierwsze lokacje miast w dorzeczu Orli w XIII wieku, Wr. 1973 s. 68–75, 103–4; Semkowicz W., Ród Awdańców w wiekach średnich, P. 1920; – Kod Wpol., I nr 271, 342, 356, 413, 469, 474, 479, 513–14, 549, 611–12, II nr 706, III nr 1313, VI nr 75, XI; Mon. Pol. Hist. (S. N.), VI (Roczn. kapit. pozn.), VIII (Kron. wpol.).

                                                                                                                                                                                                                                             Tomasz Jurek

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Bolesław Wstydliwy

1226-06-21 - 1279-12-07
książę krakowski
 

Bolesław Pobożny

między 1224 a 1227 - 1279-04-13
książę wielkopolski
 

Kunegunda (Kinga)

1234-03-05 - 1292-07-24
święta
 

Jakub Świnka

okolo polowy XIII w. - 1314-03-04
arcybiskup gnieźnieński
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Leszek Czarny

30.09.1240/1242 - 1288-09-30
książę krakowski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.