INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Walerian Lubieniecki h. Sas  

 
 
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lubieniecki Walerian h. Sas (1561–1617?), biskup bakowski w Mołdawii, bernardyn, uczestnik wojen przeciw Turkom na Węgrzech. Syn Stanisława, ur. w Demence w pow. żydaczowskim. Wstąpił 16 IV 1584 do zakonu bernardynów w Krakowie, śluby zakonne złożył 16 IV 1585. Później zbiegł z Polski (określano go jako «fugitivo et apostata de questa provincia sua di Polonia»), miał być w Rzymie, a następnie na Węgrzech wstąpił do tamtejszej prowincji zakonu, z której ramienia wyjechał na misję mołdawską. Wg wrogich Polakom źródeł mołdawskich, posądzony o targnięcie się na życie czy cześć kobiety, zbiegł znów na Węgry do Milkowa (Milkó). Narzucił się na urząd gwardiana klasztoru w Csik-Somlyó w Siedmiogrodzie (dziś w pow. Ciuc w Rumunii), który sprawował dwanaście lat, po czym powrócił znów do Mołdawii, uzyskawszy w r. 1594 od prowincjała zakonu na Węgrzech upoważnienie do odzyskania klasztoru i majątku nieruchomego w Bacău w Mołdawii, opuszczonego przez zakonników ok. r. 1560, a następnie przez kurię rzymską oddanego w r. 1591 biskupowi rezydującemu w Bacău. Przy poparciu polskim L. miał siłą wtargnąć i zawładnąć klasztorem, nieruchomościami oraz przypadającymi z tego tytułu dochodami. Ostatecznie urzędujący w Bacău biskup Argeş, Wenecjanin z Krety, B. Quirini zezwolił mu na zamieszkanie w klasztorze i przydzielił mu wieś Trebuş, ale L. wciąż niepokoił biskupa, procesował się o majątek klasztorny, toczył też walkę z węgierskim gwardianem Janem Varády i proboszczem suczawskim Baltazarem. Prowadził życie burzliwe, szły skargi, że nie przebywa w klasztorze, tylko wciąż gdzieś jeździ, że stale nosi przy sobie broń, że prowadzi życie rozwiązłe, toleruje u księży rozpustę, udziela im na to rozgrzeszenia, że dobra klasztorne roztrwonił. Gdy kuria rzymska przyznała jednak budynek klasztorny biskupowi, L. rozgoryczony opuścił Mołdawię, narzekał na wygnanie w Polsce (1604). W r. 1605 brał udział w zdobyciu przez wojska cesarskie twierdzy Skalicy na Węgrzech (dziś w Słowacji), gdzie przez zachęcanie żołnierzy cesarskich do męstwa zyskał sobie przychylność zaufanego doradcy cesarza kardynała Dietrichsteina. Miał tam nawet być ranny, ale w niejasnych okolicznościach.

Powróciwszy znów do Mołdawii, L. został tam 10 IV 1610 wikariuszem generalnym przy biskupie H. Arsenigo, a następnie po jego rychłym zgonie, zjednawszy sobie wpływowe czynniki w Polsce (m. in. pozyskał wstawiennictwo marszałka wielkiego kor. Zygmunta Myszkowskiego u kardynała Palavicinego oraz protekcję kardynała Simonetty), mimo silnego protestu miejscowych czynników bakowskich, niechętnych obcokrajowcom, a nawet wbrew stanowisku nuncjusza w Wiedniu, znającego go od niepochlebnej strony z kampanii węgierskiej, uzyskał 30 IV 1610 nominację króla polskiego na biskupstwo bakowskie, co potwierdzone było następnie przez kurię rzymską 18 IV 1611. Była to pierwsza nominacja dokonana przez króla polskiego, a zarazem pierwsza na biskupstwo o tej nazwie, poprzedni biskupi byli bowiem desygnowani przez książąt mołdawskich i byli biskupami Argeş lub Argeş i Bacău z siedzibą w Bacău. Walka dookoła osoby na stanowisko biskupa w Bacău była z jednej strony odzwierciedleniem rozgrywki miejscowych katolików (głównie Niemców i Węgrów) z nie znającymi ich języków biskupami, nie rezydującymi na miejscu, z drugiej zaś echem szerszych walk o wpływy polityczne nad Mołdawią. Prawdopodobnie wiele zarzutów w źródłach mołdawskich przeciw L-emu powstało na tym właśnie tle.

W r. 1611 L. znalazł się – chyba przejściowo – w niewoli tatarskiej, może stąd późniejsze pogłoski o jego zgonie w niewoli. W r. 1612 miał odnowić, zaopatrzyć i poświęcić kościół katedralny w Bacău, w t. r. poświęcał kościół w Szarawce na Podolu, a 12 X t. r. trzy ołtarze kościoła w Żydaczowie. Konsekrował też ołtarz Najśw. Maryi Panny w kościele bernardyńskim w Opatowie oraz w r. 1614 kościół Augustianów w Radomyślu nad Sanem. Za któregoś pobytu w Polsce święcił również kleryków w kościele Bernardynów w Warszawie. Poza tym jako biskup nie pozostawił pochlebnej opinii, znany był w dalszym ciągu ze skandalicznych afer, raporty określały, że «nie ma w nim nic biskupiego». Proboszczów przenosił, destytuował, aby uczynić ich sobie uległymi. Przed hospodarem Stefanem Tomşa (1611–5) musiał uchodzić do Polski, w r. 1615 powrócił jednak do Bacău z poleceniem papieskim dla księcia wołoskiego Radu Mihnea (1611–6), panującego następnie w Mołdawii (1616–9), i projektami rozciągnięcia jurysdykcji biskupa Bacău na ziemie wołoskie. W r. 1619 brał udział w przedsięwziętej przez pewnych polskich możnowładców kresowych akcji mającej na celu osadzenie na tronie mołdawskim Aleksandra Mohyły (Movilă), brał nawet udział i w poselstwie przez niego wysłanym do Polski. M. in. kusił królewicza Władysława, by zdobył dla siebie tron siedmiogrodzki. Po upadku Mohyły L. nie utracił jednak łaski następnych książąt, m. in. powtórnie panującego (1623–6) Radu Mihnea. Nie zmarł bynajmniej w niewoli tatarskiej, jak to za Okolskim powtarzali dawni historycy („Enc. Kośc.”, Demkowicz), ale u siebie w Bacău, przypuszczalnie w końcu 1617 r.

 

Enc. Kośc., I 605 (błędna data zgonu 1614); Enc. Org., (mylne daty sprawowania godności biskupiej 1607–14); Korolevskij C., Bacău, Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques, Paris 1932 VI 42; Boniecki, (zalicza go do rodziny h. Sas); Niesiecki, (zalicza go do h. Rogala); Okolski, (Russia Florida, błędna data nominacji 1607); Demkowicz M., Poczet biskupów katolickich w Mołdawii, „Pam. Relig.-Moralny” S. II T. 8: 1861 s. 157; – Auner C., Inceputul episcopatului de Bacău, „Revista Catolică” 1914; Barącz S., Rys dziejów zakonu kaznodziejskiego w Polsce, Lw. 1861 I (błędne daty i pomieszanie L-ego z innym Lubienieckim z XVIII w., też bpem bakowskim z zakonu dominikanów); Codrescu T., Uricaru, t. XVI s. 189 i n. (błędna wiadomość, że zmarł w więzieniu); Iorga N., Istoria bisericii româneşti, Bucureşti 1908 I (mylna data nominacji 1 II 1611, zgonu 1618); Kantak K., Bernardyni polscy, Lw. 1933 II; Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, W. 1936 I 245; Korolevskij C., Bernardino Quirini episcopul de Argeş, „Revista Catolică” T. 4: 1915 (data zgonu w końcu 1618); Mesrobeanu A., Contribuţii la istoria catolicizmului din Moldovă, „Cercetări Istorice” 1929, 2; Reychman J., Biskupstwo bakowskie w rumuńskiej literaturze historycznej, „Nasza Przeszłość” 1948; Waśniewski A., Sześć tygodni na Wschodzie, Kr. 1851 (mylna data zgonu 11 IV 1611); Wyczawski H. E., Augustiańska parafia w Radomyślu nad Sanem, W. 1964 s. 19, 56; – Alcuni missionarii cattolici italiani nella Moldavia nei secoli XVII e XVIII, Wyd. Gh. Călinescu, Diplomatarium Italicum, 1925 I 372; Din arhivele Vaticanului, Wyd. I. C. Filitti, Bucureşti 1914 I 90–1; Codex Bandinus, Wyd. V. A. Urechia, Analele Academiei Române (Bucureşti) S. II T. 16: 1894 (mylna wiadomość o zgonie L-ego w więzieniu); Commentarium Ordinis Fratrum Minorum, Roma 1940 XXXVII nr VI–X; Un document dela Ieremie Movilă referitor la Franciscanii din Bacău, Wyd. I. Corfuş, w: Omagiu lui I. Nistor 1912–1937, Cernăuţi 1937 s. 898–903; Documente inedite din biblioteca Doria Panfiliana din Roma, Columna lui Traian, Wyd. A. Hasdeu, Bucureşti 1876 s. 308–10; Documenti spectanti il cattolicizmo in Moldavia, Wyd. V. Vasiliu, Diplomatarium Italicum, 1925 I; Studii şi documente cu privire la istoria românilor, Oprac. N. Iorga, Bucureşti 1901 I–II 417–22; – Arch. Prow. Bernardynów w Kr.: rkp. I-b-13, k. 14; B. Jag.: rkp. 6948 II, k. 540 (wypis z akt Konsyst. Warsz. dokonany przez ks. W. Knapińskiego).

Jan Reychman

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Andrzej Bobola h. Leliwa

ok. 1591 - 1657-05-16
święty
 

Michał Sędziwój h. Ostoja

1566-02-02 - między 20 V a 12 VIII 1636
alchemik
 

Tomasz (Tommaso) Dolabella

ok. 1570 - 1650-01-17
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Anna Ostrogska (z domu Kostka)

1575-05-26 - 1635-10-30 lub 1635-10-31
wojewodzina
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.