INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wincenty Grzymała h. Grzymała  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1960-1961 w IX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Grzymała Wincenty h. Grzymała (1756–1824), prawnik, senator kasztelan Król. Pol. Syn Józefa, łowczego horodelskiego, i Marianny z Wilczyńskich, ur. w woj. bełskim. Po ukończeniu nauk w szkole pijarskiej przebywał czas pewien w domu Ignacego Krasickiego. Pobyt ten wywarł duży wpływ na dalszy jego rozwój umysłowy. Dobrą znajomość prawa posiadł, pracując jako mecenas przy Trybunale Lubelskim. W r. 1780 był regentem ziemskim krzemienieckim, w r. 1784 został miecznikiem winnickim, w r. 1787 cześnikiem bracławskim, w l. 1787–8 był deputatem na Trybunał Kor. w Lublinie. Już wówczas przejawiał zainteresowanie racjonalistyczną myślą oświecenia francuskiego, a zwłaszcza filozofią Woltera. Nawet w stroju hołdował modzie francuskiej. «Pamiętam go… między palestrancką kontuszową młodzieżą elegantem z pudrowanymi włosami, z fryzurą i tupetem markizów francuskich» – pisał o G-le K. Koźmian. Dzięki stosunkom z księciem Adamem Czartoryskim, generałem ziem podolskich, został podstarościm latyczowskim. Wtedy to rzucił palestrę lubelską i osiadł na Podolu w starostwie latyczowskim. Na Sejm Czteroletni nie posłował, ale był zwolennikiem reform. Bywał częstym gościem w Puławach i Sieniawie. Przebywając na Podolu, utrzymywał bliskie stosunki z Kościuszką i był zaangażowany w akcji politycznej. Tam też musiał się zetknąć z komisarzem cywilno-wojskowym dla pow. latyczowskiego, W. Dzieduszyckim, przyszłym przywódcą Centralizacji lwowskiej.

Po rozbiorach, straciwszy cały swój majątek, przeniósł się do dóbr żony w ziemi chełmskiej. Brał wówczas żywy udział w pracach konspiracyjnych na terenie Galicji. W styczniu 1796 r. należał do organizatorów zjazdu krakowskiego, który zakończył się podpisaniem tajnego aktu konfederacji, uzależniającego odzyskanie niepodległego bytu Polski od pomocy Francji. G. był ruchliwym członkiem Centralizacji lwowskiej, która w l. 1796–7 kierowała ruchem spiskowym na całym obszarze ziem polskich i utrzymywała ścisły kontakt z emigracyjną Deputacją. W grudniu 1796 r. uczestniczył w zjeździe głównych członków Centralizacji w Jabłonowie w domu W. Dzieduszyckiego i należał do redaktorów odezwy, która zapowiadała wybuch zbrojnej insurekcji. W r. 1797 skompromitowany na skutek zeznań powstańców, pojmanych przez władze austriackie na pograniczu bukowińskim, oraz z powodu relacji więźniów wileńskich zdołał jednak uniknąć aresztowania. W pracy konspiracyjnej reprezentował G. orientację antypruską, która cechowała go i w późniejszych wystąpieniach. Sympatie francuskie mógł zamanifestować jawnie dopiero w r. 1809 z chwilą wkroczenia wojsk polskich na terytorium Galicji. Został też natychmiast mianowany prezesem urzędu administracyjnego powiatu zamojskiego. Na skutek jednak nieporozumień z S. Zamoyskim, prezesem Rządu Centralnego Galicji, usunięto go z tego stanowiska. G. przeszedł wówczas do opozycji i przeciwstawiając się tendencjom separatystycznym Rządu Centralnego, zabiegał o jak najszybszą unifikację obu części Ks. Warsz. Od początku 1810 r. współpracował czynnie w akcji unifikacji w charakterze komisarza rządowego do rozwiązania Rządu Tymczasowego w Galicji i zaprowadzenia nowych władz administracyjnych w powiatach: lubelskim, zamojskim, siedleckim i bialskim. Z racji swych funkcji wypowiedział kilka mów pełnych entuzjazmu dla Napoleona i uznania dla jego Kodeksu. W t. r. jako komisarz pełnomocny do ostatecznego uregulowania sprawy z Austrią, przejmował archiwa na ziemiach odzyskanych. Z chwilą zorganizowania rady departamentowej lubelskiej w r. 1810 został jej prezesem i przetrwał na tym stanowisku aż do 1816 r. Po klęsce napoleońskiej należał do ludzi, którym nie łatwo przyszło wyrzec się koncepcji Ks. Warsz. i poddać orientacji rosyjskiej. W r. 1814, jako prezes rady departamentowej, miał występować za uznaniem Fryderyka Augusta, księcia warszawskiego.

W r. 1816 (15 XI) mianowany senatorem kasztelanem Król. Pol. zasiadał w sądzie najwyższej instancji. Od stycznia 1818 r. pełnił w nim funkcje sentencjonariusza. Brał poza tym udział w pracach prawodawczych. W maju 1817 r. wszedł do deputacji mającej ułożyć projekt księgi postępowania cywilnego i kryminalnego, a w październiku t. r. do komisji prawodawczej, która pracowała do sierpnia 1818 r. W ramach tej komisji należał do deputacji cywilnej. Rezultatem jej prac były nowele: małżeńska i hipoteczna, wniesione na sejm 1818 r. W obu tych sprawach wypowiadał się G. w czasie obrad senatu i zgłaszał poprawki, które nie zostały jednak uwzględnione. Na sejmie 1820 r., wybrany członkiem komisji do praw cywilnych i kryminalnych, brał udział w redagowaniu uwag izby senatorskiej. G. należał do masonerii polskiej, jako członek (1820) loży warszawskiej Bracia Polacy Zjednoczeni. W r. 1791 odznaczony był Orderem Św. Stanisława. Zmarł w Warszawie 5 IV 1824 r. Żonaty z Marianną z Wydżgów, pozostawił syna Wojciecha, referendarza Rady Stanu.

 

Estreicher, II, VI, XVII; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; Niesiecki; Uruski; – Askenazy Sz., Napoleon a Polska, W. 1918 II; Bojasiński J., Rządy tymczasowe w Król. Pol., W. 1902 s. 35, 188; Falkowski J., Obrazy z życia kilku pokoleń, P. 1884, 1887 III 342–9, V 542; Grynwaser H., Kodeks Napoleona w Polsce, Wr. 1951; Kukiel M., Próby powstańcze po trzecim rozbiorze, Kr. 1912; Małachowski-Łempicki S., Wykaz polskich lóż wolnomularskich, „Arch. Kom. Hist. PAU” T. 14: 1930 s. 209; Mencel T., Feliks Łubieński, W. 1952; Mościcki H., Dzieje porozbiorowe Litwy i Rusi, T. 1: 1772–1800, Wil. 1913; – Arch. Wybickiego, II; Diariusz Sejmu Król. Pol. 1818 r., W. 1818 I 79, 91, 108, 171, II 46–7, 198–200, III 32, 67–8; Diariusz Senatu 1830–31, Wyd. S. Pomarański, „Arch. Kom. Hist. PAU” T. 14: 1930 s. 453; Koźmian K., Pamiętniki, P. II 42–50; Ogiński M., Mémoires…, Paris 1826 II; Ostrowski A., Żywot T. Ostrowskiego, Paryż (1840) II 495–6; – Dodatek do „Gaz. Warsz.” 1818 nr 3; „Gaz. Warsz.” 1818 nr 5, 1824 nr 64; „Kur. Warsz.” 1824 nr 84; – B. Czart.: rkp. nr 163a s. 181, nr 726 s. 921.

Maria Manteufflowa

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wojciech Pampuch

1800-04-15 - 1866-06-29
botanik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.