Skirmunt Adam h. Dąb czyli Przyjaciel odm. (2. poł. XVIII w.), poseł na sejmy, sędzia ziemski piński. Pochodził ze średniozamożnej rodziny osiadłej w pow. pińskim.
Być może to S. otrzymał 29 III 1765 nominację na koniuszostwo pińskie. W r. 1773 został obrany posłem na sejm z pow. pińskiego i uczestniczył w obradach do końca, tj. do 11 IV 1775. Tytułował się już wówczas sędzią ziemskim pińskim (data nominacji nie jest znana). Dn. 27 IV 1773 na sesji sejmowej dziękował Stanisławowi Augustowi za rozdanie urzędów «osobom godnym i zdatnym». Wszedł następnie w skład deputacji, która miała rozliczyć Komisję Skarbową W. Ks. Lit. Dn. 11 IV 1775 – jako przedstawiciel szlachty woj. brzeskiego lit. – został wybrany na sędziego sądu sejmowego. Jednocześnie znalazł się w wielu komisjach mających «przyspieszyć sprawiedliwość dla niektórych obywateli W. Ks. Lit.». Na uwagę zasługuje jego udział w komisji mającej rozsądzić na mocy konstytucji 1768 r. spory między Radziwiłłami a kuratorami, tutorami, wierzycielami i wszystkimi wnoszącymi do nich pretensje z terenu W. Ks. Lit. W nagrodę za sprawowane na sejmie funkcje S. otrzymał w posiadanie emfiteutyczne leżące w pow. pińskim starostwa niegrodowe krzywosielskie i pleszyckie (pleszczyckie) oraz królewszczyznę Sioło. Prawdopodobnie w tym okresie dostał też pojezuicką wieś Ośnieżyce (nad rzeką Jasiołdą w pow. pińskim), dającą 800 złp. rocznej intraty.
Na mocy konstytucji sejmu 1776 r. S. wszedł do kolejnej komisji rozpatrującej sprawy dóbr radziwiłłowskich. Dekretem sądu asesorskiego z 30 III 1781 wyznaczony został na członka komisji «inkwizycyjnej» do ekonomii brzeskiej lit. W pracach komisji prawdopodobnie nie uczestniczył. Wziął udział w sejmiku, który dokonał elekcji posłów z pow. pińskiego na Sejm Czteroletni. Prawdopodobnie to jego podpis widnieje pod instrukcją dla posłów pińskich z 18 VIII 1788. Dn. 7 XI 1790 otrzymał Order św. Stanisława, 16 XI t.r. podpisał instrukcję dla kolejnych dwóch wybranych z Pińszczyzny posłów.
Na sejm grodzieński w r. 1793 S. posłował ponownie z pow. pińskiego. Dn. 21 VI zabrał głos na sesji sejmowej. Domagał się wówczas przyspieszenia obrad sejmowych, jak również komunikowania depesz posłów Rzpltej wysłanych do zagranicznych dworów zarówno połączonym izbom sejmowym, jak i posłom zagranicznym znajdującym się wówczas w Grodnie. Był przeciwny wyznaczeniu delegacji do traktatów z zaborcami; na wypadek gdyby jednak uznano ich konieczność, proponował oddzielne komisje do rokowań z dworem rosyjskim i pruskim. Uważał, że o ile z Moskwą należy zawrzeć traktat, to od Prus trzeba żądać ewakuacji wojsk i naprawienia szkód poczynionych w Wielkopolsce. Na sesji sejmowej 26 VI powtarzał argumenty o konieczności wyznaczenia dwóch delegacji oraz ostrzegał sejmujących przed wystąpieniami bpa inflanckiego Józefa Kossakowskiego, zarzucając mu, że manipuluje opiniami posłów. Dn. 5 IX t.r. S. został wyznaczony do deputacji sejmowej w sprawie upadłych banków; 15 IX podpisał akt konfederacji grodzieńskiej. Zapewne 19 IX wyznaczony został do deputacji dla egzaminowania Komisji Wojskowych Obojga Narodów. Przemawiał na sesji sejmowej 27 IX, kiedy to uchwalono wniesiony przez deputację projekt «Ustanowienie Komisji do rozsądzenia sprawy upadłych krajowych banków». Wystąpił wówczas z ostrym sprzeciwem wobec propozycji posła różańskiego Józefa Młodzianowskiego, który chciał przyznania decydującego głosu w tej komisji komisarzom ze stanu miejskiego. S. przypomniał również, iż (zapewne z woli samego ambasadora Rosji J. Sieversa) komisarze krajowi powinni mieć przewagę liczebną nad przedstawicielami dworów ościennych jedynie o jedną osobę przewodniczącego.
Dn. 14 I 1794 S., jako kandydat następnego ambasadora rosyjskiego O. Igelströma i bpa Kossakowskiego, został wybrany do Rady Nieustającej po rezygnacji Franciszka Jundziłła. W głosowaniu w Radzie otrzymał cztery kreski mniej od kontrkandydatów, którzy uzyskali jednakową liczbę głosów. W tej sytuacji zadecydował król, wybierając Antoniego Dziekońskiego. Po interwencji Igelströma, który w liście do króla zażądał wyboru S-a, obydwaj jego oponenci zrezygnowali i S. został członkiem Rady. W liście skierowanym do Igelströma Sievers nie pochwalał wyboru dokonanego przez swojego następcę, a S-owi zarzucał wręcz nieustanne sprzeciwianie się woli ambasadora.
W r. 1788 S. pożyczył hetmanowi w. lit. Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu 3 tys. czerwonych zł. Zabezpieczenie pożyczki stanowiły dobra Sudcza (lub Sutcza). W l.n. w zamian za spłatę długu zabiegał u Ogińskiego o dzierżawę lub też kupno za odpowiednią dopłatą wspomnianych dóbr. S. angażował się nadto w budowę przez Ogińskiego kanału, który miał połączyć Szczawę z Jesiołdą i zapewnić śródlądową żeglugę od Królewca do Chersonu; własnym kosztem prowadził ok. r. 1790 prace przy odcinku od Horowachy do Welatycz. S. zajął w Pińsku dawną bursę przy byłym kolegium jezuickim, nie mając do tego żadnych praw, uskarżali się na to w l. 1786–9 wizytatorzy KEN. Losy S-a po r. 1794 nie są znane.
Estreicher; Słown. Geogr. (Łosicze, Mołodelczyn, Ośnieżyce, Pleszczyce, Sioło Krzywe, Siteck); Łoza, Kawalerowie; – Horoszkiewicz R., Notatki historyczne o niektórych miejscowościach powiatu pińskiego, Pińsk 1928 s. 20; tenże, Tradycje ziemi pińskiej, W. 1935 s. 40, 41; Iłowajski D., Sejm grodzieński roku 1793, P. 1872; Kądziela Ł., Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej, W. 1993; Kornatowski W., Kryzys bankowy w Polsce 1793 roku, W. 1937 (błędnie tytułowany kasztelanem pińskim); Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz, Londyn 1971 II; Korzon, Wewnętrzne dzieje; Tokarz W., Warszawa przed wybuchem powstania 17 kwietnia 1794 roku, Kr. 1911; – Raporty generalnych wizytatorów szkół Komisji Edukacji Narodowej w W. Ks. Lit. 1782–1792, Wr. 1974; Sievers J. J., Jak doprowadziłem do drugiego rozbioru Polski, Oprac. B. Grochulska, P. Ugniewski, W. 1992; Tajna korespondencja z Warszawy do Ignacego Potockiego 1792–1794, W. 1961; Trębicki A., Opisanie sejmu extraordynaryjnego r. 1793 w Grodnie. O rewolucji r. 1794, W. 1967; Vol. leg., VIII 122, 418, 654, 680, 712, 714, 744, 784, 795, 799, 815, 816, 828, 933, X; – B. Czart.: rkp. 777 k. 274v.; B. PAN w Kr.: rkp. 3606 k. 37, rkp. 4019 k. 47, rkp. 4391 k. 146–147, rkp. 4435 k. 149, rkp. 4458 k. 93–96.
Ewa Zielińska