INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Adolf Henryk Silberschein      Adolf Silberschein, wizerunek na podstawie fotografii.

Adolf Henryk Silberschein  

 
 
1882-03-30 - 1951-12-30
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Silberschein Adolf Henryk (1882–1951), polityk syjonistyczny, poseł na Sejm RP. Ur. 30 III we Lwowie. Wcześnie osierocony przez ojca, pozostawał pod opieką matki Anny, która wywarła znaczący wpływ na jego sympatie polityczne, oraz Jakuba Lejzora, złotnika z Buczacza.

S. ukończył szkołę średnią we Lwowie lub w Buczaczu. Następnie na Uniw. Lwow. studiował prawo i ukończył je ze stopniem doktorskim. Studia uzupełniające odbył w Wiedniu. Już wtedy związał się z robotniczym odłamem ruchu syjonistycznego. Działał wówczas w znajdujących się pod jego wpływem młodzieżowych organizacjach politycznych, kulturalnych i samopomocowych. Po ukończeniu studiów podjął pracę w adwokaturze. W czasie pierwszej wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej. Pod koniec 1918 r. został zdemobilizowany i objął funkcję naczelnego dyrektora Centralnego Żydowskiego Komitetu Ratunkowego w Galicji Wschodniej, organizującego pomoc materialną, przede wszystkim dla ofiar pogromu lwowskiego z listopada 1918. Działał również w zarządzie Centrali Warsztatów Rzemieślniczych i Tow. Szkoły Zawodowej dla Dziewcząt we Lwowie. Propagował przygotowywanie młodzieży żydowskiej do pracy na roli i kierował akcją tego rodzaju we Lwowie.

Na początku l. dwudziestych S. został wiceprezesem Organizacji Syjonistycznej w Małopolsce Wschodniej oraz członkiem Zarządu Syjonistycznej Partii Pracy «Hitachdut». Podczas wyborów do parlamentu w r. 1922 został umieszczony na liście państwowej Żydów Małopolski Wschodniej i równocześnie na liście Komitetu Zjednoczonych Stronnictw Narodowo-Żydowskich (nr 17) w okręgu Złoczów (nr 55), z której uzyskał mandat. W Sejmie zasiadał w grupie Związku Żydowskich Posłów Małopolski Wschodniej i do r. 1925 wchodził do prezydium Koła Żydowskiego. Pracował w Komisjach: Odbudowy Kraju oraz Regulaminowej i Nietykalności Poselskiej. W tym też okresie objął liczne kierownicze funkcje w instytucjach żydowskich. Został m. in. delegatem na XIII Kongres Syjonistyczny (1924), delegatem na II Wszechświatową Żydowską Konferencję Pomocy Socjalnej w Karlsbadzie (1924), prezesem Centrali «Ezry» we Lwowie, przewodniczącym Komitetu Centralnego Małopolskiej Organizacji Opieki nad Chalucami i Emigrantami (w r. 1927 powierzono mu tę godność ponownie). W r. 1927, w czasie obrad XV Kongresu Syjonistycznego, powołano go do Sądu Kongresowego. Podczas wyborów do Sejmu III kadencji ubiegał się bez powodzenia o mandat poselski i senatorski z listy państwowej (nr 17) Bloku Obrony Praw Narodowości Żydowskiej w Polsce. Brał udział 30 VI 1931 w zebraniu założycielskim Komitetu Zbadania Położenia Gospodarczego Ludności Żydowskiej w Polsce, działającego przy Instytucie Badań Spraw Narodowościowych; Komitet miał na celu zmianę struktury zawodowej i społecznej ludności żydowskiej w Polsce. S. został 10 VI t. r. członkiem Prezydium tegoż Komitetu. Współpracował tam m. in. z Rafałem Szereszewskim, Cemechem Szabadem i Adolfem Peretzem. W dalszym ciągu pracował w żydowskich organizacjach gospodarczych, chociaż nie zawsze odnosił sukcesy. M. in. na ogólnopolskim Kongresie Rzemieślników Żydów (26 IX 1931) nazwano go «zażartym wrogiem żydowskiego ruchu rzemieślniczego» i oskarżano go o doprowadzenie do upadku żydowskiego Banku Rzemieślniczego w Warszawie oraz spółdzielni rzemieślniczej «Surwyt». Ataki te nie zaszkodziły mu zbytnio, gdyż w l. n. wchodził do władz Centrali Bezprocentowych Kas Pożyczkowych «Cekabe», piastował godność przewodniczącego Rady Rejonowej Spółdzielni Żydowskich w Małopolsce oraz Ekspozytury Lwowskiej Związku Spółdzielni Żydowskich na tym terenie. Był także sekretarzem generalnym Centrali Związku Kupców Żydowskich w Polsce i z racji sprawowania tej funkcji uczestniczył w obradach I Światowego Kongresu Organizacji Żydowskich w Genewie (6–15 VIII 1936). W t. r. został członkiem Komitetu Administracyjnego Światowego Kongresu Żydowskiego.

Rosnąca aktywność S-a na polu politycznym i gospodarczym zapewniła mu miejsce w Centralnym Komitecie SPP «Hitachdut» w Polsce oraz członkostwo w centralnych władzach światowej SPP «Hitachdut» (1927) i Światowego Związku Syjonistów Socjalistów. Po rozłamie w partii (1933) należał do grona przywódców «Ichudu». Od początku l. trzydziestych działał w Lidze Pracującej Palestyny i często występował na zwoływanych przez nią zgromadzeniach. W r. 1937 został delegatem na XX Kongres Syjonistyczny i wszedł do jego Actions Committee (Komitet Wykonawczy).

W r. 1939 S. był delegatem na XXI Kongres Syjonistyczny w Genewie, gdzie zastał go wybuch drugiej wojny światowej. Rozpoczął wówczas akcję mającą na celu pomoc Żydom, zamierzającym wyemigrować do Palestyny z terenów opanowanych przez Niemcy. Zorganizował, w ramach Światowego Kongresu Żydowskiego, Komitet Pomocy dla Ludności Żydowskiej Dotkniętej Wojną («Relico»). Za jego pośrednictwem utrzymywał kontakt z większością instytucji żydowskich na świecie oraz nieżydowskimi instytucjami charytatywnymi w Szwajcarii.

W tym okresie S. nawiązał kontakty z rządem polskim na emigracji. Pod koniec 1939 r. spotkał się z wicepremierem Stanisławem Strońskim; domagał się wówczas, żeby rząd polski we wszystkich kwestiach żydowskich prowadził konsultacje z organizacjami Żydów polskich, zwłaszcza z mającym wówczas powstać Komitetem Żydowskim. W celu omówienia tych spraw zapowiadał swój przyjazd do Angers, jednakże nie wiadomo, czy doszedł on do skutku.

W początkowym okresie wojny S. rozpoczął wydawanie powielanych informatorów o zbrodniach niemieckich. Informatory te były przekazywane prasie szwajcarskiej, przedstawicielstwom państw neutralnych i organizacjom żydowskim w Szwajcarii. Zabiegał także, lecz z niewielkim powodzeniem, u dyplomatów południowoamerykańskich w Szwajcarii o wydawanie paszportów dla uchodźców z terenów opanowanych przez Niemcy, a zwłaszcza z Polski. W związku z tą działalnością został we wrześniu 1943 aresztowany przez policję szwajcarską, ale zwolniono go po wstępnych przesłuchaniach; działalność tę kontynuował do końca wojny.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej S. wizytował obozy przesiedleńców obywateli polskich w Niemczech i Austrii i zaangażował się w działania związane z emigracją ludności żydowskiej do Palestyny. W tym też czasie odwiedził po raz ostatni Polskę, a nawet udało mu się dotrzeć do Lwowa. Zmarł w Genewie 30 XII 1951. Zgromadzone przez niego archiwum zostało przejęte przez władze izraelskie w r. 1952, a po dziesięciu latach przekazano je do Jad Vašem w Jerozolimie.

O stosunkach rodzinnych S-a wiadomo niewiele, poza tym, że w czerwcu 1944 ożenił się z Fanny Hirsch, aktywną w Genewie działaczką organizacji pomocy dla żydowskich uchodźców – intelektualistów.

 

Encyclopedia of Zionism and Israel, New York 1971 II 1033–4 (A. Tartakower); Kto był kim w II Rzeczypospolitej, W. 1994 s. 426–7 (fot.); Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27; Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7, s. 325 (fot.), 326, 465, 466, 473; – Klibanski B., Archives of dr A. Silberschein, Jerozolima 1984 s. II–V; – Kalendarz sądowy (od 1934 pt. Kalendarz informator sądowy), W. 1927–39; Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1: Październik 1939 – czerwiec 1940, Kr. 1994; Żydowskie partie polityczne w Polsce 1918–1927 (Wybór dokumentów), Kr. 1994 s. 72, 142; – „Nowy Dziennik” 1918–39; „Sprawozdania z Życia Mniejszości Narodowych” (W.) 1928–32; „Sprawy Narodowościowe” 1927–39; – Deržavnyj archiv L’vivskoï oblasti we Lw.: Katalog główny słuchaczów wydziału prawa i umiejętności politycznych w c.k. Uniwersytecie Lwowskim zapisanych w półr. zim. r. szk. 1903/1904, Fond 28, Opis 15, Sprawa 116, s. 254, Alfavitnyj ukazatel’ k protokolam o zdače studentami ekzamenov, Fond 26, opis 15, sprawa 411, s. 148; Wiener Stadt- und Landesarchiv: Karty meldunkowe S-a z l. 1914–16.

Czesław Brzoza

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.