INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Andrzej Oporowski h. Sulima      Andrzej Oporowski, Biskup Warmiński - portret asortacyjny w: Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków 1578, s. 902 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - fragment.

Andrzej Oporowski h. Sulima  

 
 
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Oporowski Andrzej h. Sulima (zm. 1483), biskup warmiński, potem włocławski, podkanclerzy koronny. Był najstarszym z dorosłych synów Piotra, woj. łęczyckiego (zob.), i nie znanej z imienia Chrząstowskiej, bratem Jana, woj. brzeskiego (zob.), bratankiem arcbpa Władysława (zob.). Studia na Uniw. Krak. rozpoczął w półr. zim. 1455, bakalaureat uzyskał w lutym 1458, w styczniu 1460 został promowany na magistra sztuk wyzwolonych. Dalsze studia kontynuował w Bolonii, gdzie uzyskał doktorat obojga praw (1462). Był tam przez pewien czas rektorem nacji Ultramontanów. Już w początkach swojej kariery posiadał liczne beneficja kościelne; był kanonikiem krakowskim (1460), dziekanem łęczyckim (1464), kantorem włocławskim (przed 16 IV 1464 do 9 VI 1466, kiedy ustąpił z tej godności), kanonikiem gnieźnieńskim (instalacja 19 III 1464) i płockim (od 1465), również od r. 1465 scholastykiem krakowskim. Dn. 22 IV 1466 otrzymał prowizję na archidiakonię gnieźnieńską. Ta ostatnia prałatura przyniosła mu długotrwałe spory o beneficjum z Janem Pieniążkiem z Witowic, karnie usuniętym z tej archidiakonii za zabójstwo, kosztowne procesy, a nawet obłożenie klątwą kościelną. Ostatecznie O. zrezygnował z tego beneficjum w styczniu 1472.

O. rozpoczął karierę polityczną od pracy w kancelarii koronnej zapewne po powrocie ze studiów we Włoszech, w r. 1464 był już sekretarzem królewskim. Jako sekretarz królewski pełnił pomniejsze poselstwa: w r. 1464 posłował, razem z Piotrem z Gaja, kaszt. kaliskim, do kapituły gnieźnieńskiej, gdzie 2 VI przedstawił polecenie królewskie, by wybrała na arcybiskupa Jana Gruszczyńskiego, bpa krakowskiego. W r. 1470 posłował od króla do w. mistrza Henryka Reffle von Richtenberg z tajnymi zleceniami. W r. 1470 O., za poparciem króla, został wybrany przez kapitułę płocką jako kandydat, obok ks. mazowieckiego Kazimierza, na biskupstwo płockie. W myśl polityki Kazimierza Jagiellończyka miał w Płocku reprezentować plany i dążenia królewskie, zmierzające do przyłączenia Mazowsza do Korony. Jednakże wskutek interwencji cesarza Fryderyka III u papieża Sykstusa IV na rzecz ks. Kazimierza O. nie został dopuszczony na biskupstwo płockie. Natomiast bulla papieska z 16 XII 1471 dawała mu prowizję na biskupstwo warmińskie, przenosząc ówczesnego bpa warmińskiego Mikołaja Tungena na biskupstwo w Kamieniu Pomorskim z rocznym odszkodowaniem 200 dukatów, płaconych mu przez O-ego jako rekompensata za zmniejszone dochody. M. Tungen nie dostosował się do decyzji papieskiej ani nie respektował woli Kazimierza Jagiellończyka, który jeszcze 26 XI 1471 uprzedził kapitułę warmińską, że nie dopuści do objęcia biskupstwa warmińskiego przez Tungena, tylko siłą dążył do zajęcia Warmii. Zapoczątkowało to długoletni spór o diecezję warmińską, który przerodził się w tzw. «wojnę księżą».

Stany Pruskie przez swoich pełnomocników na sejmie w Piotrkowie w połowie marca 1472 wypowiedziały się stanowczo przeciw objęciu przez O-ego biskupstwa warmińskiego, a tym samym przeciw obsadzeniu jeszcze jednego kluczowego stanowiska w Prusach przez Polaka nie mającego indygenatu pruskiego. Nie udzieliły też żądanej przez króla pomocy w walce przeciw M. Tungenowi, co więcej, przy ich cichej aprobacie ten ostatni zdołał opanować do jesieni 1472 większą część Warmii. W tej sytuacji król zdecydował się popierać kandydaturę O-ego i już 7 XI 1472 na sejmie w Piotrkowie oficjalnie określił go jako biskupa warmińskiego. Sam O. był w tym czasie w drodze do Rzymu, aby osobiście u papieża ostatecznie załatwić sprawę objęcia biskupstwa warmińskiego. Po odnowieniu prowizji papieskiej i konsekracji na biskupa warmińskiego O. 17 I 1473 opuścił Rzym i w początkach marca t. r. był już w Polsce. Na sejmie w Radomiu z końcem maja 1473 O. uzyskał od króla i sejmu zapewnienie poparcia i pomocy przy obejmowaniu biskupstwa. Zarówno wyrok papieski i bulla, jak i poparcie króla nie dopomogły O-emu do odzyskania zajętych przez M. Tungena zamków biskupstwa warmińskiego. Stany Pruskie, zwołane przez króla na zjazd w Toruniu z końcem maja 1474 w celu załatwienia sprawy warmińskiej, nadal nie udzieliły pomocy stronie polskiej. Także podjęta przez O-ego próba porozumienia z M. Tungenem na sejmiku w Elblągu w końcu czerwca 1474 nie przyniosła pożądanego skutku. Kontakty M. Tungena z królem Węgier Maciejem Korwinem i zakonem krzyżackim oraz pomoc dyplomatyczna i zbrojna, jaką od nich otrzymywał, umocniły jego pozycję na Warmii. O. faktycznie utracił możliwość utrzymania się w reszcie posiadłości biskupstwa warmińskiego. Niepowodzenia Polski w wyprawie na Śląsk przeciw Maciejowi Korwinowi jesienią 1474 i zawarty 8 XII t. r. dwuletni rozejm (do 25 V 1477), którym został objęty M. Tungen jako sprzymierzeniec pozostający pod opieką króla węgierskiego, spowodowały zawieszenie sprawy biskupstwa warmińskiego. O. pozostawał przy królu, wyczekując rozstrzygnięcia. W r. 1476 towarzyszył królowi przy przejmowaniu (3 II, 6 II) od księżny Anny, wdowy po ks. płockim Władysławie, zamku i ziemi sochaczewskiej i wcieleniu tychże do Korony. Z końcem kwietnia t. r. przybył razem z królem do Malborka na walny zjazd Stanów Pruskich, zwołany w sprawie M. Tungena. Tu w imieniu króla, jako biskup warmiński, witał w. mistrza Henryka Reffle von Richtenberg, przybywającego na rozmowy z Kazimierzem Jagiellończykiem. Jednak sprawa objęcia przez O-ego biskupstwa warmińskiego nie miała wówczas szans powodzenia, skoro 5 X 1476 papież na prośbę króla zatwierdził go jako administratora biskupstwa przemyskiego, opróżnionego po Mikołaju Odrowążu (21 XII 1474). W maju 1477 O. posłował do książąt saskich w celu wyjaśnienia przyczyn nieudzielenia pomocy przez Kazimierza Jagiellończyka cesarzowi w walce z Maciejem Korwinem. Wg Długosza O. już w r. 1476 i ponownie w r. 1477 posłował do cesarza Fryderyka w sprawach związanych z walką o tron czeski. W styczniu 1479 brał udział w sejmie piotrkowskim, po czym (wg Długosza) na przełomie stycznia i lutego t. r. odprowadzał córkę królewską Zofię Jagiellonkę, zaręczoną z Fryderykiem, synem Albrechta, margrabiego brandenburskiego, do Frankfurtu, gdzie uczestniczył w zaślubinach młodej pary.

Rozwój sytuacji politycznej w początku 1479 r. (pertraktacje ze Stanami Pruskimi, kapitułą i miastami warmińskimi – marzec 1479, układ zawarty 2 IV t. r. w Budzie między posłami polskimi a Maciejem Korwinem) stworzył O-emu nadzieje na uzyskanie biskupstwa warmińskiego. Rzeczywiście w pierwszej fazie pertraktacji strona polska żądała bezwzględnie ustąpienia M. Tungena na rzecz O-ego. Stanowisko to uległo zmianie po 6 VII 1479, kiedy król Kazimierz Jagiellończyk – wobec zagrożenia Litwy przez Moskwę – chcąc zakończyć sprawę, zgodził się na pozostanie M. Tungena na biskupstwie warmińskim. O. zrezygnował oficjalnie z biskupstwa warmińskiego dopiero wtedy, gdy 15 VII 1479 M. Tungen złożył królowi uroczysty hołd w Piotrkowie. Dn. 1 X t. r. O. został zatwierdzony przez papieża jako biskup przemyski. Dwa miesiące wcześniej jako oddany królowi członek stronnictwa dworskiego otrzymał podkanclerstwo po Stanisławie Kurozwęckim. Po raz pierwszy poświadczony w tej funkcji 1 VIII 1479, pełnił ją do śmierci. Znamy 47 dokumentów z jego relacją z l. 1479–83. Zachowane dokumenty świadczą, że jako podkanclerzy O. załatwiał sprawy skarbowe. Po przejściu Zbigniewa Oleśnickiego na arcybiskupstwo gnieźnieńskie w końcu 1480 r., król w uznaniu zasług O-ego prezentował go na biskupstwo włocławskie. Zatwierdzenie papieskie otrzymał 12 X 1481. Zajęty sprawami państwowymi, nie zajmował się diecezją włocławską, nigdy w niej nie był. W l. 1480–3 przebywał prawie stale przy królu na Litwie, gdzie kierował pracami kancelarii w miejsce kanclerza Stanisława Kurozwęckiego, który powrócił do Korony.

O. zmarł w Mereczu na Litwie po 25 IV 1483, a przed 12 V t. r., kiedy to kapituła włocławska wybrała administratora diecezji. Zgodnie z wyrażonym przez siebie życzeniem O. został pochowany w katedrze włocławskiej w chórze przed wielkim ołtarzem. Zachował się testament O-ego z 25 IV 1483, w którym szczegółowo rozporządził swoim majątkiem: 1 000 zł węgierskich przeznaczył na wybudowanie kaplicy w katedrze włocławskiej i uposażenie altarysty ołtarza Świętych Fabiana i Sebastiana, drugie 1000 zł węgierskich przekazał królowi, pozostałe pieniądze i rzeczy rozdzielił między rodzinę, przyjaciół, służbę i ubogich. Pozostawił też legat 200 grzywien dla kościoła w Oporowie na wykończenie kaplicy oraz podarował mu swoją bibliotekę, którą polecił wykupić z zastawu u kapituły płockiej. Odziedziczona po ojcu część dóbr królewskich w zastawie O-ego, tj. zamek Kruszwicę i miasta: Kruszwica, Gębice oraz miasteczko Skulsk z wsiami, została podzielona między brata O-ego Jana oraz bratanka Andrzeja, przyszłego woj. łęczyckiego (zob.).

 

Hierarchia catholica medii aevi, II; Korytkowski J., Prałaci gnieźn.; Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac.; – Fijałek J., Polonia apud Italos scholastica. Saec. XV, Kr. 1900 s. 57; tenże, Ustalenie chronologii bpów, s. 65–6; Górski K., Rządy wewnętrzne Kazimierza Jagiellończyka w Koronie, „Kwart. Hist.” 1959 nr 3; Hist. Pomorza, II cz. 1 rozdz. III; Knoppek W., Zmiany w układzie sił politycznych w Polsce w drugiej połowie XV w. i ich związek z genezą dwuizbowego sejmu, „Czas. Prawno-Hist.” T. 7: 1955 z. 2; Kutrzeba S., Urzędy koronne i nadworne w Polsce, „Przew. Nauk.-Liter.” 1903; Maurer R., Urzędnicy kancelaryjni królów polskich z l. 1434–1506, Brody 1881; Nowicki E., Studia nad kancelarią koronną Kazimierza Jagiellończyka, Lw. 1912; Rozbiór krytyczny Długosza, II; Sarna, Episkopat przemyski obrządku łac.; Schmauch H., Der Kampf zwischen dem ermländischen Bischof Nikolaus von Tüngen und Polen, „Zeitschr. f. d. Geschichte u. Altertumskunde Ermlands” Bd 25: 1933 s. 69–186; Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w l. 1447–1506, Wr. 1967; Tomczak A., Kancelaria biskupów włocławskich w okresie księgi wpisów, Tor. 1964; – Acta capitulorum; Acten der Ständetage Preussens, Königlichen Anteils, Hrsg. v. F. Thunert, Danzig 1896 I; Akta Stanów Prus Królewskich, I; Długosz, Historia, V; Matricularum summ., I; Mon. Hist. Dioec. Wladisl., XXV; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525, Hrsg. v. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1950 II; Script. Rer. Pruss., IV.

Red.

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

doktorat obojga praw, uniwersytet w Bolonii, klątwa kościelna, kanonia gnieźnieńska, kanonia krakowska, sejmy XV w., pieczęć mniejsza koronna, biskupstwo warmińskie, biskupstwo włocławskie, biskupstwo przemyskie, prałatury łęczyckie, ród Sulimów, kanonia płocka, magisterium sztuk wyzwolonych, kancelaria koronna, studia w Krakowie, zjazdy stanów Prus Królewskich, ojciec - Wojewoda Łęczycki, poselstwo do cesarza, Akademia Krakowska XV w., walki o tron czeski, studia w Bolonii, herb rodu Sulimów, sprawa indygenatu pruskiego, poselstwo do Wielkiego Mistrza, zabiegi o godność kościelną nieskuteczne, ojciec - urzędnik ziemski łęczycki, rezygnacja z godności kościelnej, rodzina Oporowskich (z Oporowa) h. Sulima, brat - Kasztelan Brzeziński, orszaki ślubne królowych i królewien polskich, matka - starościanka podolska, matka - córka urzędnika ziemskiego sandomierskiego, brat - Wojewoda Inowrocławski, prałatury włocławskie, bulle papieskie, brat - Wojewoda Brzeski kujawski, stryj - Prymas Polski, stryj - Biskup Włocławski, stryj - Podkanclerzy Koronny, prałatury krakowskie, Wojna Księża 1477-1479, matka - starościanka halicka, stryj - Arcybiskup Gnieźnieński, matka - starościanka trembowelska, wuj - Kasztelan Halicki, stryj - profesor, wuj - urzędnik ziemski, stryj - starosta w Woj. Sandomierskim, matka - starościanka ruska, ojciec - starosta w Woj. Brzeskim kujawskim, małżeństwo Zofii Jagiellonki z Fryderykiem Brandeburskim, matka - starościanka pilzneńska, brat - starosta w Woj. Brzeskim kujawskim, sprawa przynależności Ziemi Sochaczewskiej, ojciec - starosta w Woj. Łęczyckim, brat - urzędnik ziemski łęczycki, brat - starosta w Woj. Inowrocławskim, spory o obsadę godności kościelnych, stryj - Kasztelan Brzeziński, stryj - urzędnik ziemski, stryj - Kasztelan Kowalski, stryj - starosta w Woj. Inowrocławskim, stryj - Wojewoda Inowrocławski, stryj - doktor dekretów, stryj - rektor, matka - starościanka śniatyńska, brat - Kasztelan Brzeski kujawski, brat - Kasztelan Kruszwicki, matka - Charbinowska, zamek w Sochaczewie, sejm 1479, piotrkowski, pochówek we Włocławku, katedra we Włocławku, testamenty XV w., fundowanie kaplic, fundowanie altarii, kościół w Oporowie, zamek w Kruszwicy, Pokój Toruński 1466, sygnatariusze Pokoju Toruńskiego 1466, pertraktacje z Krzyżakami, sygnatariusze traktatów międzynarodowych, prałatury kaliskie, dobra w Woj. Łęczyckim, starostwo kruszwickie (Woj. Brzeskie kujawskie), królewszczyzny w Woj. Brzeskim kujawskim, opieka nad paulinami, klasztor Paulinów w Oporowie
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Fryderyk Jagiellończyk

1468-04-27 - 1503-03-14
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.