Milewska Aniela Zuzanna Eufrozyna Maria, pseud. i krypt.: A., A. M., An., An… Mil…, Aniela M., Milana…, Ślepowron (1841–1896), publicystka, powieścio- i dramatopisarka. Ur. 25 III w Mikorzynie w pow. konińskim, w rodzinie ziemiańskiej, była jednym z sześciorga dzieci Józefa (1800–1875) i Konstancji z Wierzchlejskich Ojciec M-iej, z wykształcenia prawnik, z zamiłowania rolnik, zwolennik uwłaszczenia chłopów, prowadził ożywioną działalność społeczną wśród szlachty pow. konińskiego. Mieszkała M. w rodzinnym Mikorzynie, kształciła się przypuszczalnie w domu. Wkrótce po powstaniu styczniowym napisała wierszowane «obrazki dramatyczne» osnute na tle walk powstańczych, pt. Zygmunt, wydane dopiero w r. 1878 w Poznaniu pod pseud. Milana. Można przypuszczać, że powstały one pod wpływem autentycznych przeżyć, bowiem rodzina M-iej była silnie związana z powstaniem: w Mikorzynie zorganizowano szpital dla rannych żołnierzy, w walkach powstańczych zginął brat M-iej Celestyn. Debiutem literackim pisarki był ogłoszony w r. 1873 w „Bibliotece Warszawskiej” wierszowany dramat pt. Anna (wyd. osobne W. 1873). Komedia Pan Władysław (P. 1877) wyczerpuje listę utworów dramatycznych M-iej. Od ok. r. 1878 przebywała często w Warszawie lub w majątku siostry, Broniszach koło Warszawy. Nadsyłała korespondencje do czasopism poznańskich („Warta” 1878–82, „Dwutyg. dla Kobiet” 1881–7, „Dom Pol.” 1888–9), z którymi współpracowała do końca życia. Głównym adresatem tych korespondencji było ziemiaństwo wielkopolskie. Propagowała w nich «dobro publiczne» i «utrzymanie bytu narodowego», informowała o procesie rusyfikacji, charakteryzowała sytuacje szkolnictwa w zaborze rosyjskim. W artykułach Pogadanka o wychowaniu („Dwutyg. dla Kobiet” 1885) wskazywała na dużą rolę wychowania domowego. Interesował M-ą problem wykształcenia i przygotowania zawodowego kobiet, rozwiązywany w duchu pozywistycznym. Zagadnienie to poruszała także w niektórych powieściach i nowelach. Twórczość powieściowa M-iej nie zwróciła większej uwagi krytyków. Nieliczne recenzje podkreślały «szlachetne tendencje» i nikłe walory artystyczne. W r. 1879 wydała Matkę artysty (P.) – chybioną próbę powieści o ambicjach psychologicznych, w r. 1881 Rozstajne drogi (tamże), w których apelowała do szlachty o zajęcie się handlem i przemysłem. W r. 1882 odbyła M. podróż do Austrii i Włoch, skąd nadsyłała korespondencje do „Warty” i „Dwutygodnika dla Kobiet”. T. r. wydała dwie powieści: Pamiętnik garbuska („Dwutyg. dla Kobiet”) i Sieroce dzieje (Lw.), a w r. 1886 Na tle małego miasteczka (P.). Osobny dział twórczości M-iej stanowią utwory dla ludu, ogłaszane w „Zorzy”, „Gazecie Rzemieślniczej”, „Oświacie” i „Piaście”. Były to popularne wówczas powiastki historyczne (najobszerniejszą z nich była Wojna szwedzka, P. 1884), idealizujące szlachtę i jej rolę w przeszłości. Współpracowała także z „Kaliszaninem” i „Gazetą Kaliską”. Ok. r. 1890 M. przebywała przypuszczalnie w Mikorzynie, o czym świadczą nadsyłane w l. 1890–3 do „Głosu” korespondencje z Konina i pow. konińskiego. Prowadziła działalność oświatową wśród ludu. Ostatnie utwory M-iej to: Nasze panny (P. 1894), Powieści na tle życia mieszczańskiego (P. 1894) oraz Studentka (P. 1896) – ukazująca sytuację kobiety, która łamie konwenanse walcząc o prawo do niezależności. W r. 1896 przybyła M. do Warszawy w celu przeprowadzenia kuracji i tam zmarła w szpitalu 10 XII 1896. Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim.
Fot.: „Tyg. Illustr.” 1897 nr 5; – Estreicher w. XIX; „Głos” 1886–1899. Bibliografia zawartości, Wr. 1955; W. Enc. Ilustr.; – [Chociszewski J.] J. Ch., Słów kilka o pracach literackich A. M-iej, „Dwutyg. dla Kobiet” 1885 nr 1; tenże, Wspomnienia o Józefie Milewskim, „Dwutyg. dla Kobiet” 1884 nr 25; T. Ch., Z Poznańskiego, „Biesiada Liter.” 1878 nr 152; – „Ateneum” 1897 t. 1 s. 193; „Głos” 1896 nr 51; „Kur. Warsz.” 1896 nr 343, 347; – B. Jag.: rkp. 6521 IV; B. Ossol.: rkp. 13602/I; – Księga parafialna parafii Ślesin za r. 1841.
Wiesława Albrecht