Skotnicki Antoni, pseud. Władysław Biernawski (?), krypt. ABS (1841–1897), komisarz rządowy i komisarz pełnomocny Rządu Narodowego Polski 1863–64, publicysta. Ur. w pow. garwolińskim (w Kijowie wg „Czasu”), był synem dzierżawcy dóbr, poczmistrza z Moszczonki (wg nekrologu w „Gazecie Narodowej” ojciec wymieniony został jako Rola-Skotnicki).
S. uczył się w Lublinie. W l. 1858–61 studiował na wydz. historyczno-filologicznym uniwersytetu w Kijowie. Włączył się wówczas do patriotycznego ruchu studenckiego; najpierw należał do kółka literackiego, a następnie do tajnej organizacji o strukturze terytorialnej (nazywanej Związkiem Trojnickim), do Gminy Koronnej (Królestwa Polskiego). Organizacja, w której zarządzie w l. 1861–2 był Stefan Bobrowski, pozostawała w łączności z kołami młodzieży patriotycznej w Królestwie i przygotowywała się do walki o niepodległość Polski. S. działał również jako agent warszawskiego Komitetu Miejskiego.
Po wybuchu powstania styczniowego S. był czynny w organizacji cywilnej podlaskiej (m. in. jako naczelnik pow. łukowskiego); okresowo pełnił obowiązki naczelnika tego województwa w zastępstwie Bronisława Deskura. Od 2. poł. marca do poł. października 1863 sprawował urząd komisarza rządowego woj. podlaskiego. Jednocześnie, do końca czerwca t.r., był naczelnikiem cywilnym. W 2. poł. października został mianowany komisarzem pełnomocnym woj. podlaskiego. W związku z dekonspiracją organizacji podlaskiej, po aresztowaniu 27 IX naczelnika wojewódzkiego Władysława Rawicza i innych członków tej organizacji, Rząd Narodowy na początku listopada przeniósł S-ego na stanowisko komisarza pełnomocnego w woj. kaliskim. Urząd ten ustanowiony dekretem Rządu Narodowego z 14 X 1863 łączył w sobie funkcje dotychczasowych trzech urzędów wojewódzkich: komisarza rządowego, naczelnika cywilnego i organizatora. Okresowo S. przebywał we Wrocławiu, gdzie załatwiał sprawy przerzutu materiałów wojskowych dla powstania. W lutym 1864 na własne żądanie otrzymał zwolnienie z urzędu komisarskiego, ponieważ jednak powołany 19 II do zastępczego wykonywania tych obowiązków płk Franciszek Kopernicki pozostający w Poznańskiem ich nie objął, S. nadal je sprawował. W okólniku z 24 II 1864 wzywał naród do wytrwałości w walce, a duchowieństwo i obywateli, aby usilnie pracowali «nad zjednaniem ludu dla sprawy narodowej, gdyż w ręku tego olbrzyma spoczywają losy Ojczyzny». Zapowiadał, że z wiosną wznowiona zostanie walka. Wzywał też obywateli przebywających za granicą, aby wrócili do kraju. W kwietniu występował pod pseud. Władysława Biernawskiego (?). Na początku maja, tropiony przez Rosjan, wyjechał za granicę, przedtem wyznaczył zastępcę i rozliczył się z wydanych pieniędzy. W raporcie z 23 V 1864 zawiadomił Rząd Narodowy o swej decyzji, obiecywał jednak, że gotów jest wrócić na jego rozkazy.
W Paryżu S. należał do lewicowego Zjednoczenia Emigracji Polskiej; był członkiem zarządu i sekretarzem Gminy Panthéon oraz członkiem zarządu Komisji Świadectw w tymże Zjednoczeniu, zajmującej się m.in. stwierdzaniem udziału w powstaniu tych emigrantów, którzy starali się o wsparcie od rządu francuskiego. W listopadzie 1867 przyłączył się do frondy przeciw Zjednoczeniu, z którego wyłoniła się Organizacja Ogółu Polskiego Wychodźstwa. S. był jej współorganizatorem i jednym z przywódców, uczestniczył w urządzaniu obchodów rocznic powstań narodowych, także Konfederacji Barskiej, co krytykowano w kręgach lewicowych. Gdy w r. 1869 «Ogół» rozpadł się, S. przybył do Galicji i zamieszkał we Lwowie. Ok. r. 1871 wszedł w skład redakcji „Gazety Narodowej”. Pisał głównie o polityce zagranicznej, «ale podobno Jan Dobrzański nie był z jego artykułów zadowolony» (Bolesław Limanowski). W r. 1873 odszedł S. z redakcji „Gazety Narodowej”. W l. 1880–3 był jednym z trzech dyrektorów Tow. Przemysłowego we Lwowie. S. pozostał wierny ideałom walki o niepodległość Polski, czemu dawał wyraz m.in. w dyskusjach urządzanych w l. 1892–5 w Kole Literacko-Artystycznym we Lwowie, którego był wiceprezesem. Referaty tam wygłoszone, m.in. przez S-ego, zostały opublikowane w zbiorach pt.: „Przed Powstaniem Styczniowym. Rozprawa w Kole Literackim we Lwowie nad książką Historya dwóch lat 1861–1862” przez Z.L.S. [W. Przyborowskiego], (Lw. 1894 cz. 1–2), „Stronnictwo Krakowskie o Styczniowym Powstaniu 1863 r. Rozprawa w Kole Literackim we Lwowie o książce p. Stanisława Koźmiana pt. Rzecz o 1863 r.” (Lw. 1895). S. ostro krytykował «tendencyjną szkodliwość» tych książek oraz prostował fakty. Pod inicjałami ABS opublikował w dodatku do „Kuriera Lwowskiego” pt. „Tydzień” (1902 nr 3) artykuł pt. „Ruch” urzędowe pismo Komitetu Centralnego Narodowego i Rządu Narodowego. S. był jednym z inicjatorów „Wydawnictwa materiałów do historii powstania 1863–1864” (Lw. 1888–94 T. 1–5) i brał udział w tej pracy, korespondował m.in. z Marianem Dubieckim. Jednak raczej «trzymał się z dala i mało się udzielał» (B. Limanowski). Jako przedsiębiorca uczestniczył samodzielnie i w spółkach przy budowie i konserwacji dróg oraz kolei. S. był współzałożycielem „Słowa Polskiego”. Zmarł 14 XII 1897 we Lwowie, pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim.
Brak informacji o stosunkach rodzinnych S-ego.
Bibliogr. historii Pol. XIX w., II cz. 3 vol. 2, 3; Kozłowski, Bibliografia powstania; Maliszewski, Bibliogr. pamiętników; Lewak–Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; – Borejsza J. W., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, W. 1966; Galicja w dobie autonomicznej (1850–1914), Wr. 1952; Góra S., Partyzantka na Podlasiu 1863–1864, W. 1976; Kamiński M. K., Skład personalny terenowych placówek organizacji cywilnej w powstaniu styczniowym, „Przegl. Hist.” T. 62: 1971 z. 4; Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, W. 1983; Nicieja S., Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986, Wr. 1989; Przyborowski W., Historia dwóch lat 1861–1862, Kr. 1895–6 IV 204, V 236; tenże, Dzieje 1863 roku, Kr. 1919 V 82; Tabiś J., Polacy na uniwersytecie kijowskim 1834–1863, Kr. 1974; Tomczyk J., Organizacja cywilno-wojskowa powstania styczniowego w Lubelskiem i na Podlasiu, „Roczn. Lub.” T. 6: 1963; – Awejde, Zeznania; Deskur B., Dla moich wnuków, w: Powstanie styczniowe na Lubelszczyźnie, L. 1966; Dok. Rządu Narod.; Dok. władz cywilnych; Dok. Wydz. Wojny; Galicja w powstaniu styczniowym; Janowski J. K., Pamiętniki o powstaniu styczniowym, Lw.–W. 1923–5 I–II; Kopernicki F., Pamiętnik z powstania styczniowego. Notatki z powstania w województwie kaliskim 1863 i 1864 r., W. 1959; Lasocki W., Wspomnienia z mojego życia, Kr. 1933 I (fot. zbiorowa); Limanowski B., Pamiętniki, W. 1958; Oxiński J., Wspomnienia z powstania polskiego 1863–1864, W. 1965; Proces R. Traugutta, II cz. 2 s. 80; Przed Powstaniem Styczniowym. Gawędka polityczno-historyczna, „Gaz. Narod.” R. 32: 1893 nr 149, 151, 152, 158, 159, 164, 168, 174, 182, 183, 184, R. 35: 1895 nr 227; Ruch społ.-polit. na Ukrainie, cz. 1 s. 245; Skotnicki J., Przy sztalugach i przy biurku, W. 1957; Syroczyński L., Z przed 50 lat. Wspomnienia b. studenta kijowskiego uniwersytetu, Lw. 1914; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1880–83; Zeznania śledcze o powstaniu; Zjednoczenie Emigracji Pol.; – „Czas” 1897 nr 287; „Gaz. Narod.” 1897 nr 347, 349; „Tyg. Ilustr.” 1897 nr 52; – B. Jag.: Akc. 11/67 (listy S-ego do M. Dubieckiego z l. 1891–2); B. PAN w Kr.: rkp. 2029, 2159 t. 17; – Informacje Jana Skotnickiego z W.
Franciszka Ramotowska