Szewiński Augustyn, właśc. Augustyn z Szewy (Szewna, von der Schebe, Schefe, Tschefe) i Orzechówka (ok. 1400–1454 lub 1455), członek Związku Pruskiego, wojewoda chełmiński, starosta grudziądzki.

Wg Wojciecha Kętrzyńskiego S. pieczętował się h. Dąb; inni badacze (K. Górski, K. Bruski, J. Pakulski) przyjęli pogląd (m.in. G. A. von Mülverstedta, B. Engela, F. Piekosińskiego), że posługiwał się on h. Godziemba (Godzięba: w polu tarczy sosna o trzech rosochach i pięciu korzeniach). Również identyfikacja wsi, z której pisał się S., jest sporna; wg Kętrzyńskiego była to Szewa w ziemi chełmińskiej, odziedziczona po ojcu, zapewne Bertoldzie (rycerzu działającym na początku XV w.), natomiast wg Karola Górskiego i Mariana Biskupa chodzi o Szewo pod Kowalewem Pomorskim. Klemens Bruski uznał S-ego za wnuka Myślimira z Szewna, występującego w r. 1390 w dokumencie komtura świeckiego Tomasza von Merheyma, i za syna Jaśka z Szewna, chorążego świeckiego (1410–27), właściciela Orzechówka pod Kowalewem w ziemi chełmińskiej, reprezentującego na zjazdach tę ziemię. Pieczętowanie się Jaśka i S-ego h. Godziemba wskazuje na kujawskie lub mazowieckie pochodzenie Myślimira. Filiację tę potwierdza odnaleziona przez Bruskiego pieczęć S-ego z l. 1433–5 z h. Godziemba i imieniem Jaśka w legendzie, podczas gdy w godle Bertolda z Szewy występowały trzy pasy dzielące pole tarczy. Oba stanowiska próbował pogodzić Jan Pakulski, przypuszczając, że na początku XV w. S. być może kupił Szewę chełmińską od Bertolda, swego hipotetycznego krewnego (być może stryja).

S. został wspomniany po raz pierwszy 7 V 1433 w liście komtura grudziądzkiego Bohemuda Brendela. W grudniu t.r. był obecny w Malborku, gdzie w imieniu rycerstwa ziemi chełmińskiej opieczętował dokument rozejmu łęczyckiego, zawarty między zakonem krzyżackim a Polską. Jako rycerz pasowany uczestniczył 24 III 1438 w Elblągu w zjeździe rycerstwa i miast ziemi chełmińskiej z władzami Zakonu, a 24 VIII t.r. tamże w zjeździe ogółu rycerstwa i przedstawicieli wielkich miast pruskich z Zakonem. Wynikłe z tego zbliżenie obu stanów zmierzało do powołania konfederacji, której S. był zwolennikiem. T.r. sprzedał Mirosławowi Jankowskiemu za 700 grzywien wsie Szewę i Salno pod Łasinem, a w zamian nabył wieś Orzechówko (lub jej części). Był obecny 21 II 1440 na zjeździe stanów w Elblągu, na którym zapadła decyzja o powołaniu Związku Pruskiego; 14 III t.r., w gronie rycerstwa ziemi chełmińskiej w Kwidzynie, przywiesił na czwartym miejscu swą pieczęć do dokumentu założenia Związku. W maju w Elblągu wziął udział w zjeździe Związku Pruskiego z władzami Zakonu. Od 19 X uczestniczył w zjeździe w Gdańsku, gdzie wszedł do specjalnej komisji, próbującej bezskutecznie zakończyć spór wielkiego mistrza Pawła von Russdorfa z mistrzem niemieckim Eberhardem von Saunsheim.

Odkąd w r. 1441 urząd wielkiego mistrza objął Konrad von Erlichshausen, S. przez kilka lat nie pojawiał się na zjazdach; wg Biskupa sprzeciwiał się w ten sposób ugodowej polityce prowadzonej wobec Zakonu przez chorążego chełmińskiego Jana Cegenberga, przywódcę rycerstwa w Związku Pruskim. W tym okresie S. brał udział w lokalnych sądach, m.in. jesienią 1445, gdy komtur toruński Johannes von Beenhausen rozstrzygał spór między benedyktynkami chełmińskimi a tamtejszym byłym proboszczem. Prawdopodobnie to S., w źródle wymieniony jak Austin von Orszechow, reprezentował 4 IV 1447 rycerstwo ziemi chełmińskiej na zjeździe w Malborku. Od wielkiego mistrza Konrada von Erlichshausen otrzymał w r. 1448 w dożywocie Nowąwieś w komturstwie pokrzywieńskim. W dn. 31 III – 23 IV 1450 uczestniczył w zjeździe w Elblągu, gdzie (22 IV t.r.) spotkał się z nowym wielkim mistrzem Ludwikiem von Erlichshausen. W Elblągu był też obecny na zjeździe od 29 XII 1450 do 6 I 1451, z udziałem wielkiego mistrza oraz legata papieskiego bp. Ludwika de Silves, starającego się nakłonić stany do kompromisu z władzą zwierzchnią Zakonu. S. na zjeździe w Lisewie uzyskał 13 VII 1451 poparcie rycerstwa ziemi chełmińskiej, osłabiając przez to wpływy Cegenberga. Posłował 24 VII t.r. z Kwidzyna do wielkiego mistrza do Malborka z prośbą o obronę członków Związku Pruskiego przed atakami ze strony książąt Rzeszy; zabiegi nie powiodły się. Z Cegenbergiem pojednał się 26 XII na zjeździe w Radzyniu Chełmińskim i po czerwcowym zjeździe w Kwidzynie w r. 1452 posłował wspólnie z nim do wielkiego mistrza do Gniewa, prosząc o obronę przed cesarzem Fryderykiem III i papieżem Mikołajem V. Dn. 25 VII 1452 przewodził delegacji Związku Pruskiego do wielkiego mistrza do Torunia. Na zjazdach t.r. w Kwidzynie (27 VIII) i Chełmnie (23 IX) uzyskał S. pełnomocnictwa, by przewodniczyć poselstwu stanów do cesarza.

Wraz z innymi delegatami S. udał się 21 X 1452 przez Polskę i Węgry do Wiener Neustadt, gdzie posłowie złożyli formalną skargę przed cesarzem na zakon krzyżacki. Cesarz Fryderyk III w grudniu t.r. zdecydował się rozpatrzyć ją podczas procesu, którego rozpoczęcie wyznaczył na 24 VI 1453. Posłowie kupili również za 5400 fl. podrobione i antydatowane zezwolenie cesarskie dla Torunia i Chełmna na zawieranie związków z rycerstwem. S. pod koniec stycznia 1453 był już w Kwidzynie, gdzie złożył stanom relacje z poselstwa; ponownie uczynił to 25 II t.r. na szerszym forum. Jako członek Tajnej Rady Związku Pruskiego wysłuchał 23 IV w Ratuszu Starego Miasta Torunia skarg od pokrzywdzonych przez Zakon. W Toruniu 26 V wystawił wraz z innymi i opieczętował pełnomocnictwo dla drugiego poselstwa Związku do cesarza. Po napadzie na to poselstwo i uwięzieniu jego członków na Morawach stał się zwolennikiem powstania przeciw Zakonowi i na zjeździe w Lisewie apelował, by na kolejny zjazd do Grudziądza (10 VIII) przybyć zbrojnie. Na zjeździe tym był obecny, po czym 9 IX w Toruniu wystawił pełnomocnictwa dla ponownego poselstwa do cesarza. Na początku października uczestniczył w zjeździe w Kwidzynie, skąd udał się w poselstwie do wielkiego mistrza do Grudziądza, z protestem przeciw zakazowi ściągania podatku na koszty procesu cesarskiego. Potwierdzał długi, zaciągnięte na potrzeby wojenne: przez Toruń, 29 V pożyczkę dla Gabriela Bażyńskiego, 28 IV w Toruniu potwierdził pokwitowanie przez Jakuba Skolima zwrotu kosztów poselstwa na dwór cesarski, 1 X w Kwidzynie skrypt dłużny dla rady m. Gdańska, 21 IX w Toruniu skrypt dłużny dla Ottona Machwica oraz 19 III 1454 w Toruniu skrypt dłużny dla bp. chełmińskiego Jana Marienau. Dn. 29 XII 1453 uczestniczył w spotkaniu z komturem toruńskim Albrechtem Kalbem, któremu przedstawiano postulaty Związku Pruskiego.

Na przełomie l. 1453 i 1454 był S. w Toruniu na obradach Tajnej Rady Związku Pruskiego, dokąd dotarła informacja o wyroku cesarza skazującym konfederację na rozwiązanie. W odpowiedzi Tajna Rada, zapewne przy udziale S-ego, podjęła decyzję o zerwaniu z Zakonem i wysłaniu poselstwa do króla Kazimierza Jagiellończyka. S. wszedł w skład poselstwa, na czele którego stanął Jan Bażyński i 10 II 1454 udał się do Krakowa, gdzie uczestniczył w rokowaniach z królem, zakończonych 6 III t.r. aktem poddania się stanów pruskich Polsce oraz królewskim aktem inkorporacyjnym Prus. W obu tych dokumentach S. został wymieniony tuż po Bażyńskim. Zaangażował się następnie w przygotowania do wojny z Zakonem; werbował zaciężnych, a 4 IV został nazwany star. grudziądzkim. Uczestniczył 15 IV w Toruniu w przysiędze, w której delegaci stanów zobowiązali się wobec posłów królewskich do dotrzymania układów krakowskich i złożenia hołdu Kazimierzowi Jagiellończykowi; za pośrednictwem posłów otrzymał wówczas od króla nominację na woj. chełmińskiego. Wraz z gubernatorem Prus Bażyńskim oraz innymi przedstawicielami stanów, gwarantował tego dnia, że 28 IV biskupi pruscy i kapituły pruskie doślą pieczęcie i złożą przysięgę królowi. Na czele zebranych sił bezskutecznie oblegał zamek w Sztumie; wg Biskupa nie przejawiał talentów wojskowych. W maju uczestniczył w Toruniu w powitaniu i naradach z królem Kazimierzem Jagiellończykiem; 28 V wraz z rycerstwem ziemi chełmińskiej złożył mu hołd przed Ratuszem Starego Miasta i jako pierwszy przywiesił pieczęć do aktu hołdowniczego. Następnie towarzyszył monarsze w podróży do Elbląga i był przy królu 16 VI podczas wystawiania przywileju dla Gdańska; 20 VII był obecny na zjeździe z królem w Grudziądzu. Jako woj. chełmiński wszedł do utworzonej wówczas Rady Krajowej Prus. Dowodząc ponownie oblężeniem Sztumu, zawarł 29 VII z tamtejszą załogą układ o kapitulacji, sfinalizowany 8 VIII. Dn. 24 VIII przebywał przy królu w Toruniu. Ostatnia wzmianka o nim pochodzi z 23 XI. Zmarł bezpotomnie przed 17 II 1455, gdy woj. chełmińskim był już Gabriel Bażyński.

Katalog dokumentów i listów krzyżackich oraz dotyczących wojny trzynastoletniej z Archiwum Państwowego w Toruniu, W. 1998 II nr 10, 35; Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Gd. 1997 I; Słown. Hist.-Geogr. Ziem. Pol., I (Orzechówko, Salno, Szewa); Urzędnicy, V/2; – Biskup M., Augustyn z Szewy (około 1400–1454), działacz Związku Pruskiego i pierwszy wojewoda chełmiński, w: Ludzie pomorskiego średniowiecza. Szkice biograficzne, Gd. 1981 s. 7–12; tenże, Jan Cegenberg, współautor Związku Pruskiego (ok. 1390–1456), „Zap. Hist.” T. 15: 1949 s. 95; tenże, Trzynastoletnia wojna z Zakonem krzyżackim 1454–1466, W. 1967 s. 172, 206; tenże, Uwagi o roli i znaczeniu Towarzystwa Jaszczurczego w latach 1438–1454, „Zap. Hist.” T. 15: 1949 s. 66–72; tenże, Zjednoczenie Pomorza Wschodniego z Polską w połowie XV wieku, W. 1959 s. 326; Bruski K., Lokalne elity rycerstwa na Pomorzu Gdańskim w okresie panowania zakonu krzyżackiego, Gd. 2002; Czaplewski P., Senatorowie świeccy, podskarbiowie Prus Królewskich, Tor. 1921 s. 89; Engel B., Die mittelalterlichen Siegel des Thorner Rathsarchives mit besonderer Berücksichtigung des Ordenslandes, Thorn 1895 II 18, tabl. III nr 196, 197; Górski K., Studia i szkice z dziejów państwa krzyżackiego, Olsztyn 1986 s. 11; Kętrzyński W., O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, Lw. 1882 s. 141; Maercker H., Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn, Thorn 1899 s. 495–7, 662; Mülverstedt G.A., Der abgestorbene Adel der Provinz Preussen, Nürnberg 1874 s. 78; tenże, Zur mittelalterlichen Orts und Adelskunde Westpreussen, „Zeitschr. Marienwerder” 1896 z. 34 s. 22; Pakulski J., Ród Godziębów w średniowiecznej Polsce. Studium genealogiczne, Tor. 2005; Piekosiński F., Heraldyka polska wieków średnich, Kr. 1899 s. 51; Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce, Red. K. Górski, P. 1949; – Acten d. Ständetage Preussens, I–IV; Długosz, Annales, XII; Księga długów miasta Torunia z okresu wojny trzynastoletniej, Wyd. K. Ciesielska, I. Janosz-Biskupowa, Tor. 1964 nr 6–8, 12, 13, 34; Regesta historio-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum, Hrsg. W. Hubatsch, Göttingen 1948 I cz. 1, 2; – AGAD: Dok. perg. nr 532, 533, 1011, 1148 (reprod. pieczęci zob. K. Bruski); AP w Gd.: sygn. 300 D/74 nr 174; AP w Tor.: Katalog III nr 4506 (K. Bruski).

Red.