Rudomicz Bazyli (ok. 1620–1672), rektor Akademii Zamojskiej. Był synem Jana i Anny, pochodził z Wilna lub okolic. W wielu swoich publikacjach dodawał po nazwisku Lithavus, Lithuanus. Zarazem jednak, jak wynika z diariusza R-a, jego rodzice, prawosławni, związani byli z Zamościem, a R. uczęszczał do szkoły cerkiewnej.
W r. 1630 wpisał się R. do albumu studentów Akad. Zamojskiej, 17 IX 1644 został promowany na bakałarza sztuk wyzwolonych i filozofii, po czym natychmiast wysłany do pracy w Ołyce, gdzie znajdowała się akademicka kolonia szkolna. W r. 1645 wrócił do macierzystej uczelni na stanowisko profesora ortografii, a 29 XII t.r. skierowany został też «ad analogiam». W postanowieniu tym występuje z tytułem «venerabilis», w końcu jednak pozostał świeckim profesorem, przechodząc w akademii stopniowo na katedry coraz ważniejsze i lepiej uposażone. Był profesorem poetyki (1646), historii (1647, 30 IX t.r. uzyskał magisterium), matematyki (1649), fizyki (1651), prawa cywilnego (1663). W Akad. Zamojskiej uzyskał doktoraty filozofii (1648) i obojga praw (1663). Od r. 1653 występował R. z rzadko spotykanym w Polsce tytułem kandydata medycyny, a 26 IV 1656 został powołany na profesora medycyny z warunkiem zdobycia doktoratu w tej dyscyplinie, czego jednak nie spełnił; skierował się natomiast ku prawu. Z tytułem doktora medycyny wymieniono R-a jedynie w r. 1669 w przywileju króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, sam R. go jednak nie używał. W r. 1650 R. po raz pierwszy został wybrany na kwestora Akad. Zamojskiej i prowizora drukarni akademickiej, a w r. 1664 ponownie. W l. 1656 (od 21 II), 1667 i 1671 obierany był pierwszym konsyliarzem rektora; w l. 1658–60, 1663/4, 1666/7, 1670/71 był dziekanem, a w l. 1656–8, 1660–2 i 1668–70 rektorem Akademii. Chociaż funkcje akademickie pełnił R. w nie sprzyjających okolicznościach, gdy normalny tok pracy zamąciły wojny i spór o ordynację zamojską, to jednak «obudził Akademię z letargu» (J. K. Kochanowski), porządkując jej finanse, księgozbiór, dbając o obsadę katedr akademickich wykwalifikowanymi siłami. W tym celu miały być urządzane konkursy zamiast dotychczasowego systemu awansowania z katedr gorzej uposażonych na wyższe, zatem uposażone lepiej, w miarę jak tworzyły się wakanse. W r. 1669 zabiegał o utworzenie kapeli akademickiej, a studenci śpiewający w chórze otrzymali dodatkowy zasiłek. Należał R. do nielicznych wówczas profesorów Akademii przygotowujących swoje wykłady; w diariuszu często wspomina o tym zajęciu.
R. był dość zamożny; miał dom przy ul. Ormiańskiej (teraz nr 28), był wójtem, a później burmistrzem Zamościa (1659, 1660). Zapewne wiosną 1668 dostał tytuł sekretarza królewskiego; t.r. był asesorem trybunału zamojskiego (dla miast ordynacji zamojskiej). Był w Krakowie na sejmie koronacyjnym Michała Korybuta i uzyskał od króla potwierdzenie dotychczasowych praw i przywilejów Akad. Zamojskiej oraz nadanie szlachectwa wszystkim jej profesorom, zatem i sobie (26 XI 1669). Jak się wydaje, otrzymał wówczas także tytuł królewskiego historiografa.
R. ogłosił około dwudziestu prac (niektóre są teraz znane tylko z tytułów) oraz wiersze okolicznościowe, rozproszone po publikacjach innych autorów. Syn R-a, Kazimierz Bazyli, który kształcił się w Akad. Zamojskiej, często recytował publicznie teksty napisane przez ojca, stąd niektórzy część dorobku autorskiego R-a rejestrowali pod imionami syna. Z dorobku R-a Compendium monarchiarum mundi (Zamość 1648) ma charakter podręcznika dziejów powszechnych, natomiast pozostałe dzieła to utwory okolicznościowe, pisane od r. 1638 najczęściej po łacinie i utrzymane w tonie panegirycznym. Wśród nich, wyróżnia się Euphrasia Charitum (Zamość 1659) ogłoszona pod imieniem dwuletniego synka R-a, a wyrażająca jego radość z narodzenia siostrzyczki Eufrozyny. Tomik ów nie jest przeładowany obowiązkowymi popisami erudycji akademickiej. Został napisany po polsku, parzyście rymowanym trzynastozgłoskowcem, w którym tu i ówdzie pobrzmiewają echa wierszy Jana Kochanowskiego i Szymona Szymonowica. Częściowo po polsku napisał R. Faces iugales (Zamość 1645). Te próby polskiego wierszowania są mniej pretensjonalne od łacińskich płodów R-a i zdradzają pewne zdolności poetyckie, a przynajmniej kulturę literacką. R. złożył też dowody biegłego posługiwania się pismem greckim i cyrylicą; należał do gruntowniej wykształconych profesorów Akad. Zamojskiej. W rękopisie (B. Narod.: BOZ rkp. 1547) pozostał obszerny dziennik R-a Ephemeros seu diarium privatum…, pisany od początku 1656 r. do 26 I 1672, czyli niemal do ostatnich dni życia autora, a kontynuowany – acz z mniejszą starannością – przez jego pasierba. Diariusz ten, łączący wiadomości publiczne i prywatne, doceniony został przez badaczy, którzy niejednokrotnie z niego korzystali; do wydania przygotowywał go Władysław Froch. Skłonność do spisywania wydarzeń ujawnił również R. w aktach rektorskich (Acta praecipua), które podczas swego urzędowania zapełniał o wiele gorliwiej od swoich poprzedników i następców.
Od r. 1666 R. często notował w diariuszu, że trapią go paroksyzmy i febra, a od początku r. 1672 skarżył się na katar. R. zmarł wieczorem 12 II (nie zaś 13, jak podawano) 1672, a 18 II został pochowany w kaplicy akademickiej kolegiaty zamojskiej.
R. był żonaty (odr. 1656) z Krystyną z Hidmerów, córką sokalskiego patrycjusza, 1. v. Goldt-Główczyńską. Miał syna Kazimierza Bazylego (ur. 1657) oraz córki Eufrozynę (ur. 1659) i Annę (ur. 1665). R. opiekował się też pasierbem Samuelem Antonim Goldt-Główczyńskim, który został promowany na bakałarza filozofii, a w roku 1670 objął w Akad. Zamojskiej stanowisko profesora analogii, jednak wkrótce po śmierci R-a zrezygnował z obowiązków akademickich.
Estreicher; Giedroyć, Źródła do dziej. medycyny; Juszyński M. H., Dykcjonarz poetów polskich, Kr. 1820 II; – Bielowski A., Zamość, w: Album lwowskie, Lw. 1862 s. 238, 240; Froch W., Bazyli Rudomicz rektor Akademii Zamojskiej w świetle jego prywatnego diariusza z lat 1656–1672, „Biul. Lub. Tow. Nauk. Human.” T. 22: 1980 nr 1; tenże, Podróże rektora Akademii Zamojskiej Bazylego Rudomicza w latach 1656–1671, ,,Roczn. Zamojski” R. 2: 1985–6 (druk 1988) s. 47–68; Kochanowski J. K., Dzieje Akademii Zamojskiej, Kr. 1899–1900; Pawlicki M., Kamienice ormiańskie w Zamościu, w: Zamość – miasto idealne, L. 1980; Riabinin J., Profesorowie Akademii Zamojskiej w świetle aktów, w: Szymon Szymonowicz i jego czasy, Zamość 1929 s. 185; Szczygieł R., Ruch budowlany w Zamościu w XVII w., w: Zamość – miasto idealne, L. 1980; Szymański T., Froch W., Materiały do dziejów sądownictwa zamojskiego II. poł. XVII w., „Palestra” R. 24: 1980 nr 7 s. 111–25; Wadowski J. A., Wiadomość o profesorach Akademii Zamojskiej, W. 1899–1900; Witusik A. A., O Zamoyskich, Zamościu i Akademii Zamojskiej, L. 1978 s. 187, 189, 189–200; – B. Narod.: BOZ rkp. 1572, 1598, 1599, 1604; B. PAN w Kr.: rkp. 2382.
Rafał Leszczyński