Olszewski Czesław (1894–1969), artysta fotograf. Ur. 19 VI w Grójcu, był synem Hilarego, urzędnika, i Władysławy z Morchnerów. Gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim ukończył w r. 1912. W l. 1914–19 przebywał na Ukrainie. Po powrocie do kraju pracował dorywczo w różnych instytucjach (m. in. w Banku Handlowym), studiując krótko prawo oraz od r. 1925 przez niecałe cztery lata na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Pochłaniała go już wówczas fotografia, której uczył się sam przy pomocy m. in. Józefa Pełczyńskiego. Od r. 1929 aż po pierwsze lata okupacji był wykładowcą na Miejskich Kursach Fototechnicznych przy ul. Nowy Świat 57. Jako fotograf O. pasjonował się głównie architekturą i pejzażem. W latach trzydziestych wykonał cykle zdjęć zespołów zabytkowych, jak np. Nieborów, Arkadia, Stary Otwock, Mała Wieś. Najwięcej pracy poświęcił Warszawie, będąc obok Henryka Poddębskiego czołowym fotografem architektury miasta. W bliskiej współpracy z wybitnymi architektami swego czasu wykonywał zdjęcia ich realizacji, mające obecnie wartość dokumentu, gdyż wiele z tych obiektów już nie istnieje. O. utrwalił w fotografiach niektóre prace architektoniczne Bohdana Pniewskiego, Romualda Gutta, Macieja Nowickiego, Romualda Millera, Juliusza Żórawskiego, wiele budynków (np. szkół). Większość z nich była publikowana w miesięcznikach „Architektura i Budownictwo” i „Arkady”. Na łamach „Arkad” zamieścił O. kilka artykułów z dziedziny sztuki. W r. 1937 otrzymał nagrodę na konkursie fotograficznym «Piękno Warszawy». W r. 1938 wykonał na wystawę «Warszawa Wczoraj Dziś i Jutro» opracowane własną techniką przeźrocza plastyczne. Technikę tę opatentował w r. 1957. O. wykonał także dokumentację fotograficzną niektórych eksponatów przygotowanych na wystawy światowe w Paryżu (1937) i w Nowym Jorku (1939). Zaprzyjaźniony z wieloma wybitnymi malarzami i rzeźbiarzami, m. in. z Leonardem Pękalskim, Felicjanem Kowarskim, Alfonsem Karnym i Edwardem Kokoszką, O. fotografował ich prace. Niektóre z tych fotografii były umieszczone w Katalogach Wystaw tych artystów. Zafascynowany postacią Stanisława Noakowskiego, jeszcze podczas studiów architektury za życia profesora, przez czterdzieści lat inwentaryzował jego prace, organizował ich wystawy, propagował w artykułach i odczytach. W technice reprodukcji rysunków i fantazji architektonicznych Noakowskiego doszedł do perfekcji.
Okupację niemiecką spędził O. w Warszawie, prowadząc zakład fotograficzny przy ul. Mokotowskiej 73. Wykonywano tam fałszywe «Kennkarty» i inne dokumenty dla potrzeb konspiracji. Uczestniczył aktywnie w podziemnej działalności kulturalnej. W swym mieszkaniu przy ul. Polnej 32 organizował wraz z żoną tajne koncerty. W r. 1942 wydał konspiracyjnie kilka egzemplarzy teki „S. Noakowski, Fantazje Architektoniczne”, zaś w r. 1944 tekę „Droga do Polski Stanisława Noakowskiego” z tekstem Michała Walickiego. Nie przerwał pracy na polu fotografii artystycznej. Po powstaniu warszawskim O. znalazł się wraz z rodziną w Tarnowie, gdzie w r. 1945 został dyrektorem Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego (obecnie Liceum Technik Plastycznych) oraz prezesem Związku Artystów Plastyków. Organizował różne imprezy, w tym «Tydzień Kultury Ziemi Tarnowskiej». Po powrocie do Warszawy (1946) pracował od r. 1947 w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego. Organizował wystawy i koncerty. Z powojennej twórczości fotograficznej O-ego wymienić należy zabytki Tarnowa, cykl przedstawiający ruiny i odbudowę Warszawy (współpraca z tygodnikiem „Stolica”), Wystawę Ziem Odzyskanych we Wrocławiu, zdjęcia do książek „Sztuka Sakralna w Polsce” i „Łazienki” Władysława Tatarkiewicza, opracowanie cyklu „Wojna” Artura Grottgera, dalszą pracę nad Noakowskim. W r. 1947 opracował wspólnie z architektem Janem Minorskim scenariusz filmu Zamość renesansowy. W połowie lat pięćdziesiątych O., który swego czasu zamierzał poświęcić się karierze skrzypka, pracował nad atlasem budowy instrumentów muzycznych. Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników. Zmarł 11 X 1969 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
O. był ożeniony (od r. 1927) z Wandą z Siudeckich, z którą miał jednego syna Andrzeja (ur. 1931), historyka sztuki.
Znaczna część zdjęć O-ego znajduje się w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Zbiory dotyczące życia i twórczości S. Noakowskiego w Muzeum w Łowiczu.
Fot. przez Walentynę Mądroszkiewicz, reprod. w: Szulc M., Materiały do historii fotografii polskiej; – Szulc M., Materiały do historii fotografii polskiej, T. I. Bibliografia 1836–1956, Wr. 1963; Witkowscy T. i S., Katalog wystawy Stanisław Noakowski, Rysunki kredą z wykładów w Politechnice Warszawskiej, ze zbiorów Cz. Olszewskiego oraz Tadeusza i Stanisławy Witkowskich. Muz. Okręgowe w Lublinie, 1969; – Grabowski L., Wśród polskich mistrzów kamery, W. 1964 (toż, „Fotografia” 1959 nr 1); Kopeczek-Michalska K., Jawne i tajne życie koncertowe w Warszawie w latach okupacji hitlerowskiej, „Muzyka” 1970 nr 3 s. 60–1; Minorski J., Film o polskiej architekturze, „Stolica” 1947 nr 24 s. 11; O Stanisławie Noakowskin, W. 1969; W 105 rocznicę urodzin Stanisława Noakowskiego, Wychowanka Szkoły Realnej w Łowiczu, Łowicz 1972; Wallis M., Lata nauki i mistrzostwa Stanisława Noakowskiego, W. 1971; Witz I., Stanisława Noakowskiego kredą na tablicy, „Życie Warsz.” 1970 nr 34; Żdżarski W., Historia fotografii warszawskiej, W. 1974; – „Słowo Powsz.” 1977 nr 103; „Życie Warsz.” 1969 nr 247, 248 (nekrologi); – Art. opracowano na podstawie materiałów dostarczonych przez syna O-ego, Andrzeja.
Red.