Braun Dawid (1664–1737), historyk, bibljograf, numizmatyk narodowości niemieckiej, protestant. Ur. 13 IV we wsi Kraplewo w pow. ostródzkim w Prusiech Wschodnich, studja uniwersyteckie odbywał podobno w Albertinie w Królewcu (brak inskrypcji w albumie ) i Frankfurcie nad Odrą (inskrypcja 10 IX 1707 dotyczy zapewne innego członka rodziny). Przebywał od r. 1685 w Norwegji jako wychowawca syna gen. Wedla. Po odbyciu podróży po Niemczech przybył do Warszawy w r. 1687. Został mianowany komisarzem wojennym artylerji kor. i wybrany burmistrzem malborskim. Na rozkaz Augusta II był obecny w Kamieńcu Podolskim przy zawieraniu pokoju, a następnie odprowadził artylerję kor. do Prus. Zjednawszy sobie względy króla, otrzymał na własność wioskę Herrnhagen pod Malborgiem. Podczas wojny szwedzkiej nieprzyjaciel w r. 1704 zabrał artylerję kor., a B. udał się z rodziną do Gdańska, wziął uwolnienie ze służby i wyjechał do Berlina, gdzie wstąpił do służby brandenburskiej. Mianowany w r. 1706 konsyljarzem nadwornym i intendentem zastawionego przez Polskę terytorjum elbląskiego. Na tem stanowisku pozostawał do r. 1720, poczem jako osoba prywatna zamieszkał we wsi Świnie Oko (Eichwalde) pod Elblągiem, gromadząc bibljotekę historyczną i oddając się pracy naukowej.

Drukował kilka utworów religijnych, ale trwalszą wartość posiadają jego dzieła treści historycznej, odnoszące się do dziejów Polski i Prus Królewskich. Pierwszą jego pracą z r. 1719 tego rodzaju, pozostałą w rękopisach (w Archiwum Miejskiem w Elblągu, Bibl. miejsk. w Gdańsku) był zbiór: De privilegiis Prussiae cardinalibus eorumque usu moderno. Item de episcopatibus, saecularisatione, regibus antiquis, succino, gemmis et metallis Prussiae animadversiones. W r. 1722 wydał historję numizmatyki polskiej: Ausführlich historischer Bericht vom pohlnisch – und preussischen Münz-Wesen. (Elbing), z uzupełnieniami i poprawkami, wydanemi w czasopiśmie królewieckiem »Erleutertes Preussen« t. II (1725), oraz dodatkiem: Anfang, ogłoszonym w r. 1726. B. jest chronologicznie pierwszym badaczem numizmatyki polskiej, a dzieło jego, opracowane na podstawie dobrze i szeroko wykorzystanych źródeł, do dziś dnia posiada jeszcze wartość. Wzmiankuje w niej również teorję monetarną Kopernika. W ogłoszonej w tymże roku książce z zakresu prawa publicznego polskiego: De jurium regnandi fundamentalium in Regno Poloniae ratione et praxi moderna. (Coloniae 1722) B. jest wczesnym badaczem parlamentaryzmu polskiego; zestawił też katalog chronologiczny sejmów. Dalsze rozprawy w tem dziele B. poświęcił elekcjom królów polskich, regaljom i t. d. Braun ogłosił również głośne swego czasu dzieło De scriptorum Poloniae et Prussiae historicorum, politicorum et j(uris) c(onsul)torum typis impressorum ac manuscriptorum in Bibliotheca Brauniana collectorum …catalogus et iudicium (Coloniae 1723; są egzemplarze z odmienioną kartą tytułową: Catalogus Bibliothecae Braunianae). Jest to umiejętnie opracowana bibljografja rozumowana, której celem była ocena dzieł, odnoszących się do dziejów Polski i Prus Królewskich, aby dać badaczom i młodzieży wskazówki, czego należy szukać w danej książce, a czego unikać. Surowy i jednostronny sąd B-a spotykał się ze sprzeciwem bibljografów XVIII w.: Janockiego i J. A. Załuskiego, który nazwał go oszczercą. Umarł 5 V 1737. Księgozbiór B-a znajduje się dziś w Sächsische Landesbibliothek w Dreźnie. Charakterystyka jego działalności badawczej domaga się nowego szczegółowego ujęcia i opracowania.

Preussische Lieferung (red. M. Hanow), Leipzig 1755, I 637–41 (bio- bibljografja); N(owakowski) E. art. w Enc. Org.; Br(ykner) W(acław) art. w W. Enc. Il. (najlepszy); Toeppen, Die Elbinger Geschichtsschreiber und Geschichtsforscher w Zeitschr. d. Westpreuss. Geschichtsver. Danzig 1893, z. 32, s. 104–6; Załuski J. A., Bibljoteka historyków, prawn. i polityków polskich, Kr. 1839; Bibl. pism. u Estr., XVII 323–5. Rękopisy w Stadtarchiv i Stadtbibliothek w Elblągu, Stadtbibliothek w Gdańsku. Rkp. anonima toruńczyka: Anmerckungen über einige Stellen des… D. Braun An. 1722 ausgegebenen Berichts vom Pohlnischen u Preussischen Müntzwesen, w Książnicy miejsk. im. Kopernika w Toruniu.

Zygmunt Mocarski