Święcicki Eugeniusz (1896—1961), pułkownik Wojska Polskiego.
Ur. 7 VI w Warszawie (jako miejsce ur. podawał też Petersburg), był synem Henryka (zob.) i Janiny z Majewskich (1864—1905). Miał braci: Witolda (1893—1974, zob.), Henryka (zm. 1912), Karola (1886—1914), prawnika, urzędnika, poległego w pierwszej wojnie światowej jako oficer armii rosyjskiej, i Bolesława (zm. 1940).
Ś. ukończył gimnazjum w Petersburgu, zdając w r. 1914 egzamin dojrzałości. Potem przez dwa i pół roku kontynuował naukę na Wydz. Prawa tamtejszego uniwersytetu. Powołany 1 II 1917 do armii rosyjskiej, odbył przyspieszony kurs wojenny w Mikołajewskiej Oficerskiej Szkole Kawalerii w Petersburgu. Po jego ukończeniu 1 IX t.r. w stopniu korneta (chorążego) został przydzielony do 1. p. ułanów I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Jako dowódca plutonu zimą 1917/18 brał udział w walkach pułku z oddziałami bolszewickimi. Po kapitulacji I Korpusu w maju 1918 został zdemobilizowany i 7 VII t.r. wyjechał do Warszawy.
Dn. 20 XI 1918 wstąpił Ś. do WP; przydzielony 12 XII t.r. do 1. Pułku Ułanów Krechowieckich (1. PUK), został 12 II 1919 zweryfikowany w stopniu podporucznika jazdy (ze starszeństwem z 1 I 1917). Podczas wojny polsko-sowieckiej służył od 24 IV 1919 w Pułku Jazdy Tatarskiej; 16 V t.r. został ranny pod Łuckiem. Dn. 5 VII wrócił jako dowódca plutonu do 1. PUK i przeszedł cały jego szlak bojowy, m.in. 31 VIII 1920 brał udział w boju pod Komarowem; w tym okresie został zweryfikowany w stopniu porucznika. Dn. 1 IX t.r. objął stanowisko adiutanta inspektora w Inspektoracie Jazdy przy Dowództwie Okręgu Generalnego we Lwowie, skąd 1 X 1921 przeniesiono go do tamtejszego Inspektoratu Armii nr V. T.r. awansował na rotmistrza, z tymczasowym starszeństwem z 1 IV 1920 (po 3 V 1922 ustalono starszeństwo na 1 VI 1919). Wrócił 15 VIII 1923 do 1. PUK, stacjonującego w Augustowie; dowodził tam szwadronem liniowym oraz szkołą podoficerską (do 1 VI 1929) i został awansowany 3 IV 1929 na majora (ze starszeństwem z 1 I t.r.). Od 6 VII służył jako kwatermistrz 23. Pułku Ułanów Grodzieńskich w Postawach, a od 28 VI 1933 jako zastępca dowódcy 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie w składzie 3. Samodzielnej Brygady Kawalerii. Na początku r. 1934 awansował na podpułkownika (ze starszeństwem z 1 I t.r.).
W kampanii wrześniowej 1939 r. walczył Ś. z 4. Pułkiem Ułanów Zaniemeńskich w ramach Wileńskiej Brygady Kawalerii, w składzie odwodowej Armii «Prusy»; uczestniczył w boju pod Jedlnią (8 IX) i Maciejowicami (9 IX). Po przeprawie przez Wisłę w nocy z 9 na 10 IX zebrał resztki swojego pułku oraz innych rozproszonych oddziałów brygady i 14 IX, na czele improwizowanego oddziału, podporządkował się dowódcy Kombinowanej Brygady Kawalerii, płk. Adamowi Bogoria-Zakrzewskiemu. W bitwie pod Tomaszowem Lub. (22—27 IX) Brygada została rozbita. W nocy z 29 na 30 IX dostał się Ś. do niewoli niemieckiej, z której zbiegł 3 X. Dn. 11 XI przekroczył granicę i przez Słowację, Węgry, Jugosławię i Włochy dotarł do Francji. Przyjęty tam do WP pełnił kolejno funkcje: od 1 XII referenta kawalerii w Sztabie Naczelnego Wodza, od 20 XII komendanta Stacji Zbornej Oficerów w Marsylii i od 1 II 1940 dowódcy Oddz. Rozpoznawczego (od końca kwietnia t.r. 2. Wil. Dyon Rozpoznawczy) 2. Dyw. Strzelców Pieszych gen. Bronisława Prugar-Kettlinga. Oddział zorganizował od podstaw w miejscowości Thénezay i od 15 VI t.r. walczył na jego czele w kampanii francuskiej; podczas przebijania się (18—19 VI) na południe z rejonu Montbeliard do miejscowości Moutier, dyon został otoczony przez niemiecki oddział pancerny i uległ rozproszeniu. Ś. wymknął się Niemcom i po dwóch miesiącach ukrywania się na terenie nieokupowanej strefy Francji przekroczył 14 VIII granicę z Hiszpanią, a następnie przez Portugalię i Gibraltar przybył 1 IX do Wielkiej Brytanii. Przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych, objął stanowisko dowódcy 1. Oddz. Rozpoznawczego 1. Brygady Strzelców.
Ś. zgłosił się jako ochotnik do tworzącej się Armii Polskiej w ZSRR; 17 X 1941 odszedł z 1. Oddz. Rozpoznawczego i w pierwszej grupie liczącej siedmiu oficerów wypłynął 1 XI t.r. do Archangielska, następnie przez Moskwę dotarł 9 I 1942 do Buzułuku. Objął tam 10 I t.r. dowództwo 7. Dyonu Rozpoznawczego 7. DP; organizował go w Kermine (Uzbekistan), skąd w sierpniu t.r. został przetransportowany do Polskiej Bazy Ewakuacyjnej w Krasnowodzku, a następnie ewakuowany do portu Pahlevi w Iranie. Jednostka, przemianowana 10 XII na 7. p. kawalerii panc., ochraniała od 6 I do 17 IV 1943 pola naftowe w rejonie Naft-i-Shah oraz Naft-Khaneh, a od 30 VII t.r. w Ibny w Palestynie; 31 VII została przemianowana na 7. p. rozpoznawczy. Dn. 23 IX otrzymał Ś. nominację na dowódcę Żandarmerii II Korpusu, w związku z czym odbył (26 IX — 2 X) staż w brytyjskiej IX Armii; pod koniec października anulowano jednak tę nominację.
Ś. zgłosił się ochotniczo na lot do kraju i 11 XI 1943 został skierowany do szkolącej cichociemnych Bazy nr 10 «Impendent» Oddz. VI Sztabu Naczelnego Wodza (Oddz. Szkolenia Spadochronowego we Włoszech), znajdującej się w okolicy Brindisi. Tam ukończył szkolenie (otrzymał Znak Spadochronowy nr 4423), lecz ostatecznie nie został cichociemnym i 30 IV 1944 przeniesiono go do Rezerwy Oficerów Łącznikowych II Korpusu. Od 15 V do 31 VII t.r. odbył staż w 15. Wil. Baonie Strzelców 5. Wil. Brygady Strzelców (5. Kresowa DP), po czym 11 VIII objął dowództwo 3. Pułku Ułanów Śląskich. Zorganizował go od podstaw, m.in. do kadry podoficerskiej pułku wcielił ok. 30 podoficerów z obozu jenieckiego w San Domenico, Polaków, wcześniej służących w Wehrmachcie. W grudniu 1944 pułk wszedł w skład 3. Wpol. Brygady Panc.; przemianowany na Pułk 3. Ułanów Śląskich, został w styczniu 1945 przetransportowany do Egiptu, gdzie od 11 I t.r. szkolił się przez dziesięć miesięcy w obozie Quassasin pod Kairem. Dn. 21 II awansował Ś. na pułkownika (ze starszeństwem z 1 I) i 17 X wrócił do Włoch jako komendant transportu 14. Brygady Panc. (dawna 3. Wpol. Brygada Panc.). Po przekazaniu 13 XI dowództwa Pułku 3. Ułanów Śląskich ppłk. Jerzemu Andersowi został p.o. zastępcą dowódcy 14. Brygady Panc.
W szeregach II Korpusu przybył Ś. do Wielkiej Brytanii i po jego demobilizacji wstąpił 10 IX 1946 do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Podjął działalność kombatancką i 13 VI 1948 został pierwszym prezesem Koła Pułku 3. Ułanów Śląskich (ponownie wybrano go 17 VI 1951); w jego londyńskim domu odbywały się spotkania zarządu Koła oraz redakcji komunikatu „Ułan Śląski”, ukazującego się od r. 1947. Ś. utrzymywał także kontakt z kolegami z 1. PUK; na walnym zebraniu Koła Krechowiaków w lutym 1948 jego opiece powierzono byłych żołnierzy pułku podległych brytyjskiemu Southern Command. Ś. zmarł w nocy z 18 na 19 III 1961 w Brighton, został pochowany 25 III na cmentarzu Brompton w Londynie. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1935), sześciokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1946) oraz Medalem Niepodległości i Medalem Wojska (1946), a także międzysojuszniczym Medaille Interalliée, włoskim Krzyżem Komandorskim Orderu Korony Włoch (1946) i szwedzkim Krzyżem Komandorskim Królewskiego Orderu Wazów.
Ś. nie założył rodziny.
„Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej”. Bibliografia 1956—2000 (numery 1—160), Londyn 2001 s. 306; Przybyszewski S. M., Dowódcy dywizji, brygad i pułków kawalerii Rzeczypospolitej 1914—1945, Kazimierza Wielka 2015 s. 267; Rybka—Stepan, Rocznik; Suchcitz A., „Non omnis moriar”… Polacy na londyńskim cmentarzu Brompton, W. 1992; — Biegański W., Wojsko Polskie we Francji 1939—1940, W. 1967; 2. Korpus w bitwie o Monte Cassino z perspektywy półwiecza, Red. T. Panecki, W. 1994; Działania 2. Korpusu we Włoszech, Red. S. Biegański, Londyn 1963 I 607 (poza indeksem); Głowacki L., Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, L. 1976; Juszkiewicz R., 11 Pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, Ciechanów 1998 s. 96; Kawaleria polska i bronie towarzyszące w kampanii wrześniowej 1939, Oprac. J. Wielhorski, Londyn 1979; Kukawski L. i in., Kawaleryjska Alma Mater w Grudziądzu 1920—1939. Zarys dziejów, Grudziądz 2008 s. 500, 530; Litewski J., Dziewanowski W., Dzieje 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, Oświęcim 2014 (fot.); Mitkiewicz L., Kawaleria samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939 roku, Oprac. J. S. Tym, Kr. 2013; tenże, W Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich 1932—1935, Oprac. W. Rezmer, Tor. 2014 s. 154—5; Porwit M., Komentarze do polskich działań obronnych 1939 roku, W. 1983 II; Suchcitz A., Dzieje 1 Pułku Ułanów Krechowieckich 1941—1947, Londyn 2002; Tym J. S., Pancerni i ułani generała Andersa. Broń pancerna i kawaleria pancerna Polskich Sił Zbrojnych na Środkowym Wschodzie i we Włoszech 1941—1946, W. 2012; tenże, Szkolić… doskonalić… być w gotowości do… Polskie jednostki pancerne w Wielkiej Brytanii w latach 1943—1946, W. 2013; tenże, Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940—1947. Doktryna, organizacja, szkolenie i działania bojowe, W. 2012; Tymieniecki B., Na imię jej było Lily, W. 1984; Wawer Z., Armia generała Władysława Andersa w ZSRR 1941—1942, W. 2012; Wroński M., Ostatni ułani śląscy. Monografia Pułku 3. Ułanów Śląskich (1944—1947), Londyn—Tarnowskie Góry 2004 I; Żebrowski M. W., Zarys historii polskiej broni pancernej 1918—1947, Londyn 1971 s. 483; — Dziennik czynności gen. Władysława Andersa 1941—1945, Oprac. B. Polak, Koszalin 1998 s. 45; Dziennik czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939—1947, Oprac. J. Piotrowski, Wr. 2004 II (w indeksie t. 1: Ś. błędnie zidentyfikowany jako rtm., który odwiedził prezydenta w lutym 1944, w t. 2: błędnie jako Ksawery); Dziennik personalny MSWojsk., 1923 nr 68 s. 547, 1929 nr 11 s. 192, 1933 nr 8 s. 134, 1935 nr 4 s. 19; Ksyk E., W barwach 9 Pułku Ułanów Małopolskich, Oprac. J. S. Tym, Gd. 2012; Nasza droga. 2. Dywizja Strzelców Pieszych Francja—Szwajcaria 1939—1945, Londyn 1960 s. 40—1, 166—9 (fot.); Rankowicz W., Żołnierska dusza. Wspomnienia z lat 1938—1954, W. 2002 s. 215—16, 220; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; — „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1961 nr 70—71; — CAW: Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, sygn. 13210/13608/20176 (akta personalne), sygn. KW 115/S—3657 (Medal Niepodległości 17 IX 1932); IPiM Sikorskiego: sygn. A.XII.67/27 (Zeszyt ewidencyjny Ś-ego [15 V 1947]), sygn. A.XII.27/19a (Wykaz oficerów, którzy mieli dołączyć do Armii Pol. w Rosji).
Daniel Koreś