Bohuszewicz Franciszek Benedykt (1840–1900), pisarz ludowy białoruski. Pochodził z drobnej, zaściankowej szlachty polskiej, pow. oszmiańskiego, gdzie się urodził z ojca Kazimierza. W r. 1861 ukończył gimnazjum w Wilnie, poczem wstąpił na wydział matem.-przyrodniczy Uniw. Petersburskiego, lecz wkrótce z braku środków musiał przerwać naukę i wrócić do domu. Powstanie r. 1863 zastało go na stanowisku nauczyciela szkoły ludowej w Dowbuciszkach pow. oszm. Zaciągnął się do szeregów powstańczych, w jednej z potyczek ranny, ocalenie swoje zawdzięczał chłopu Białorusinowi. Szczęśliwie uszedł przed prześladowaniem władz rosyjskich i udał się na studja w liceum prawniczem w Nieżynie (gub. czernihowskiej), które ukończył w r. 1868. Dłuższy czas wędrował, przerzucany do różnych urzędów sądowych, aż do Wołogdy, zanim osiadł na lat dziesięć w Konotopie (gub. czernih.) w charakterze sędziego śledczego. Lata 1890–96 spędził w Wilnie w zawodzie adwokata przysięgłego przy miejscowej Izbie sądowej, poczem przeniósł się do swego folw. Kuszlany w pow. oszmiańskim, gdzie 28 IV 1900 zakończył życie, pochowany na cment. Parafjalnym w pobliskich Żupranach. Głęboki demokrata, szczerze przejął się ideą duchowego i materialnego odrodzenia ludu białoruskiego, obudzenia świadomości odrębności narodowej i oporu wpływom rusyfikacyjnym rządu rosyjskiego. Za najodpowiedniejszy do tego środek uważał stworzenie literatury ludowej w jęz. białoruskim i szerzenie jej drogą legalną lub tajną. Władając biegle jęz. białoruskim, rozsypywał dokoła na wsi piosenki, bajki, wiersze żartobliwe i satyryczne, podchwytywane przez lud i przekazywane z ust do ust. Sczasem zaczął je gromadzić w drukowanych swoim kosztem za kordonem zbiorkach pod osłoną pseudonimu »Macieja Buraczka«. Pierwsza wyszła w świat w r. 1891 w Krakowie u Anczyca Dudka Biełaruskaja, której drugie wyd. ukazało się tamże w r. 1896 i doczekało się wyd. 5. w r. 1918 w Wilnie. Skolei w r. 1892 Anczyc wypuścił Tralalanoczkę. W r. 1894 pod innym pseud. »Symona Reuka z pod Barysewa« wydał B. w Poznaniu Smyk Biełaruski, mający do r. 1918 cztery wydania (ostatnie w Wilnie). Szczególną popularnością cieszyły się: Dudka i Smyk. Jego utwory o charakterze wybitnie narodowym łączyły w sobie harmonijnie nacjonalizm z zagadnieniami socjalnemi, występując ostro jedynie w stosunku do ciemięzców – Rosjan, jak np. opowiadaniu wierszem o nawracaniu unitów na prawosławie przez księcia Chowańskiego p. t. Chresbiny Maciuka (Chrzciny Maciejka). Obok wierszy lirycznych pozostawił też utwory epickie, pośród których zwłaszcza poemat Kępska budzie jest najbardziej epicki w poezji białoruskiej. Pisał w narzeczu zachodnio-białoruskim, nie unikając popularnych w mowie codziennej polonizmów. Nigdzie zresztą, mimo licznych wierszy satyrycznych o szlachcie miejscowej, nie zaznaczył wrogości wobec Polaków, z którymi do śmierci był związany serdecznemi nićmi stosunków i pokrewieństwa. Wiersz jego daleko wyprzedził Dunin-Marcinkiewicza, jest płynny, łatwy i mile brzmiący dla ucha.
Historyk literatury ludowej białoruskiej, Harecki, nazywa B-cza »pierwszym białoruskim przywódcą wszechnarodowym, pierwszym białoruskim pieśniarzem-rewolucjonistą, pierwszym białoruskim poetą narodowym – dotychczas jednym z największych pod tym względem«.
Harecki Maksim, Gistorija biełaruskaje literatury. Wyd. 2., Wil. 1921, s. 105–17; Karskij E., Geschichte der weissrussischen Volksdichtung und Literatur, Leipzig 1926, 149–52; »Kraj«, Pet. 1900, nr 17 (data zgonu); »Kur. Warsz.« 1900, nr 119; Gołąbek J., Literatura białoruska (Wielka literatura powsz., W. IV, 543); zapiski własne.
Michał Brensztejn