Poluszyński Gustaw (1887–1959), parazytolog, profesor Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie i Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. Ur. 15 IX w Szeszorach, pow. Kosów, był synem Ferdynanda, nadleśniczego lasów państwowych, i Marii z Karatnickich. Po ukończeniu gimnazjum realnego w Kołomyi studiował w l. 1906–11 nauki przyrodnicze na Uniw. Lwow. i pod wpływem Józefa Nusbauma-Hilarowicza specjalizował się w zoologii; w l. 1909–10 przebywał jako stypendysta w Morskiej Stacji w Trieście. W l. 1911–12 uczył w gimnazjum w Kałuszu, w l. 1912–14 w seminarium nauczycielskim w Jarosławiu. W czasie pierwszej wojny światowej w l. 1914–15 P. walczył jako podoficer w armii austriackiej na froncie wschodnim i dostawszy się do niewoli był internowany (1915–20) w obozie jenieckim nad Irtyszem koło Omska; wtedy uczył też przyrody w pobliskiej szkole. W l. 1920–2 był nauczycielem seminarium w Jarosławiu. Doktoryzował się w r. 1922 na podstawie pracy Untersuchungen über der Golgi–Kopschen Apparat und einige andere Strukturen in den Ganglienzellen der Crustaceen („Bulletin de l’Académie des Sciences de Cracovie”, Classe Mat.-Nat. 1911). W l. 1922–8 był adiunktem katedry zoologii Uniw. Lwow. Uczył też w gimnazjum żeńskim im. Zofii Strzałkowskiej. W r. 1928 habilitował się z zoologii i anatomii zwierząt na podstawie rozprawy Cytologiczne badania nad gametogenezą owadów („Kosmos” 1928 S. A), w l. 1928–30 był docentem Uniw. Lwow. Od r. 1930 do r. 1944 kierował jako prof. nadzwycz. zakładem zoologii, parazytologii i biologii ogólnej Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, a w l. 1937–9 był prorektorem dla spraw nauki tej uczelni.
W l. 1944–5 P. przebywał w Krakowie, zabiegał wówczas wraz z Zygmuntem Markowskim o utworzenie Studium Weterynaryjnego przy UJ, do czego nie doszło wobec sprzeciwu Min. Rolnictwa. Przeniósł się więc w r. 1945 do Wrocławia, gdzie brał udział w organizowaniu Wydziału Weterynaryjnego Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej. W l. 1945–7 był prodziekanem, a w l. 1947–8 dziekanem tego Wydziału. Kierował od r. 1945 do r. 1951 katedrą zoologii i parazytologii na Wydziale Weterynaryjnym (od r. 1946 jako prof. zwycz.), wykładając równocześnie biologię ogólną, zoologię i parazytologię na Wydziale Lekarskim i Oddziale Farmaceutycznym; w l. 1953–5 prowadził też na Wydziale Nauk Przyrodniczych seminarium z zakresu ewolucjonizmu, Wobec wyodrębnienia z Uniwersytetu osobnej Wyższej Szkoły Rolniczej (WSR) pełnił w niej kierownictwo w l. 1952–9 zespołu katedr chorób zakaźnych i inwazyjnych na Wydziale Weterynaryjnym, w l. 1957–9 był prorektorem dla spraw nauki całej uczelni. W l. 1957–9 był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Kadr Naukowych.
P. był umysłem o szerokich horyzontach, umiejętnie łączącym podstawowe zagadnienia zoologiczne z praktycznymi potrzebami medycyny weterynaryjnej. Początkowo interesował się bardziej cytologią (m. in. Hodowla tkanek, „Kosmos” T. 54: 1929 z. 1), rozwojem wachlarzoskrzydłych – co stanowiło dotąd nie znany rozdział embriologii owadów, wreszcie genetyką (m. in. Genetische Analyse der Färbungsvariabilität des Kiefernspinners, „Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres”, Cl. Mat.-Nat. ser. B, 1929), brał w r. 1927 czynny udział w Międzynarodowym Kongresie Genetycznym w Berlinie; do końca życia publikował artykuły na temat dziedziczności, zmienności, problemu genu czy chromosomu. W l. 1929–30 przebywał jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej u K. Nöllera w Berlinie i w bretońskiej stacji morskiej w Roscoff, wtedy też przeważyły u niego zainteresowania parazytologiczne. Już praca o larwach nicieni konia (Morphologisch-biologische Untersuchungen über die freilebenden Larven einiger Pferdestrongyliden, „Tierärztliche Rundschau” 1930) przyniosła mu europejski rozgłos i tematyką tą zajmował się do r. 1939. We Wrocławiu zainicjował prace nad tak zwanym zdjęciem parazytologicznym Polski jako pełnym zestawieniem wszelkich wiadomości o pasożytach zwierząt domowych spotykanych w różnych częściach kraju; podobne badania przeprowadzono następnie dla ryb i niektórych zwierząt bezkręgowych. Współinicjował i organizował prace nad wpływem nawadniania wodami ściekowymi na florę bakteryjną i wirusową oraz na parazytofaunę zwierząt bytujących na poddanych nawadnianiu terenach. Zainicjował zespołowe badanie awifauny jeziornej, w r. 1952 ekologiczno-parazytologiczne jeziora Ptasi Raj koło Gdańska, w l. 1953–7 parazytologiczne ptactwa wodnego jezior Charzykowskiego, Kruszyńskiego, Semińskiego. Wprowadzeniem do tych badań była praca Rola i zadania parazytologii w badaniach biocenotycznych (Gd. 1950). W l. 1955–9 organizował na zlecenie Min. Rolnictwa ogólnokrajowe kursy dla kształcenia terenowych lekarzy weterynaryjnych, we Wrocławiu przewodniczył radzie naukowej Ogrodu Zoologicznego. Znakomity wykładowca i popularyzator, wiele wykładów na Uniw. Wrocł., w towarzystwach przyrodniczych, konferencjach dla nauczycieli szkół średnich poświęcał m. in. ewolucjonizmowi.
P. był członkiem Komisji Fizjograficznej PAU, Lwowskiego Tow. Naukowego, Polskiego Tow. Zoologicznego i w. l. 1939 oraz 1945–50 redaktorem jego organu „Zoologica Poloniae”, członkiem zarządu Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika i w l. 1947–52 jego prezesem, potem wiceprezesem oraz w l. 1945–9 redaktorem jego organu „Kosmos” S.A, członkiem Komitetu Parazytologicznego PAN, współinicjatorem Polskiego Tow. Parazytologicznego i prezesem jego oddziału wrocławskiego w l. 1953–9, członkiem Polskiego Tow. Nauk Weterynaryjnych i Polskiego Tow. Entomologicznego. Namiętnie uprawiał też narciarstwo i turystykę. Odznaczony był oficerskim Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 15 II 1959 we Wrocławiu i pochowany został na cmentarzu Św. Wawrzyńca.
W małżeństwie z Janiną z Pająków (zm. 4 VI 1972), dr. zoologii, nauczycielką gimnazjum oraz wykładowcą w l. 1949–55 na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniw. Wrocł., od r. 1955 na Studium Nauczycielskim we Wrocławiu, dzieci nie miał.
Po śmierci P-ego towarzystwa naukowe we Wrocławiu urządziły wspólnie uroczystą akademię ku jego czci; w r. 1968 imieniem jego nazwano salę wykładową na Wydziale Weterynaryjnym WSR, a w r. 1979 w sali tej odsłonięto jego płaskorzeźbę. W r. 1970 imieniem P-ego została nazwana lecznica weterynaryjna w Prudniku, a w r. 1971 analogiczna lecznica oraz ulica w Zgorzelcu.
W. Enc. Powsz. (PWN); Millak, Słown. lekarzy wet., (częściowa bibliogr.); Peretiatkowicz–Sobeski, Współczesna kultura pol.; Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Rutkiewicz I., Archipelag nauki, Wr. 1966 s. 239; Uniwersytet Wrocławski w l. 1945–1955, Wr. 1959 I 283, 284, 289, II 90, 507; Uniwersytet Wrocławski 1945–1970, Wr. 1970 s. 193, 203, 204; Kalendarzyk Profesorski Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych na r. 1913, Lw. [1913] s. 228; toż na r. 1916, Lw. 1916 s. 116; – „Kosmos” S. A 1959 s. 303–6; „Med. Wet.” 1959 nr 6 (B. Gancarz fot.,) „Przegl. Zoologiczny” 1959 s. 161–71 (K. Sembrat, częściowa bibliogr. prac, fot.), 1968 s. 367–98 (K. Sembrat, bibliogr. prac, fot.); „Słowo Pol.” 1959 nr 38, 39; „Tryb. Ludu” 1959 nr 40, 45; „Tyg. Powsz.” 1972 nr 30 (dotyczy żony P-ego Janiny); „Wiad. Parazytologiczne” 1959 nr 6 (częściowa bibliogr., fot.); „Wszechświat 1959” nr 8 (Z. Jawa, fot.), 1960 nr 1 (K. Maśłankiewicz); „Zoologica Poloniae” 1959 nr 2 (K. Sembrat, fot.); – Arch. AR we Wr.: teczka nr 1511; Arch. Inst. Hist. Nauki, Oświaty i Techniki PAN w Kr.: teczka nr 292; – Informacje Leszka Grzywińskiego i Danuty Nespiakowej.
Stanisław M. Brzozowski