Schugt Herman (ok. 1770–1845), filolog klasyczny, profesor Szkoły Głównej Krakowskiej. Ur. w Bonn nad Renem, pochodził ze średnio zamożnej rodziny niemieckiej.
S. kształcił się najpierw w szkołach jezuickich w Kolonii, a po ich ukończeniu, uciekłszy przed rewolucją francuską, studiował na uniwersytecie w Jenie. Jako doktor nauk wyzwolonych został przyjęty w poczet członków Tow. Fizycznego Jenajskiego. Wiele podróżował, najpierw po Niemczech, a potem, chociaż zamierzał wyjechać do Anglii, «los cisnął go aż do Polski» (E. Schugt). Prawdopodobnie pracował jako prywatny nauczyciel w domach szlachty na Podkarpaciu. Dzięki poparciu Józefa Maksymiliana Ossolińskiego otrzymał 13 X 1812 w krakowskiej Szkole Głównej stanowisko zastępcy profesora literatury greckiej i łacińskiej. Dorobek miał niewielki, a mianowicie – jak sam podawał – «ułożoną przez siebie gramatykę do nauczania łatwego języka greckiego po łacinie i tłomaczenie pieśni 6-tej z „Iliady” Homera w łacińskim wierszu – oprócz tego o powinowactwie wielu języków z językiem greckim».
Dn. 3 VII 1813 S. zgłosił dysertację De Ate Homerica (zachowana w Arch. UJ: S I 392, WF I 45) w konkursie na stanowisko profesora zwycz., ale mimo protekcji bpa kieleckiego Wojciecha Górskiego, stanowiska tego nie otrzymał; powierzono mu jedynie w r. 1814 kierownictwo katedry. Profesorem literatury greckiej i łacińskiej został dopiero 19 XI 1817; równocześnie od r. 1817 uczył języka i literatury angielskiej. T.r. został członkiem czynnym Tow. Naukowego Krakowskiego. W l. 1820–3 pełnił funkcję dziekana Facultatis Litterarum w ramach Wydz. Filozoficznego. Mianowany w r. 1828/29 profesorem literatury greckiej, pracował na tym stanowisku do r. 1832/33, kiedy to przeszedł na własną prośbę na emeryturę. Jako powód tej decyzji podał S. zły stan zdrowia; w gruncie rzeczy na decyzję tę wpłynęła ówczesna reorganizacja uniwersytetu („Statut organiczny” z r. 1833), dokonana pod naciskiem mocarstw zaborczych, a sprowadzająca go do roli szkoły przygotowującej do dalszych studiów. M.in. zniesiona została katedra literatury greckiej i lektorat języka angielskiego, co bezpośrednio godziło w S-a. W l. 1815–22 był członkiem loży wolnomularskiej «Przesąd Zwyciężony».
Z pierwszych lat pracy S-a w Szkole Głównej pochodzi broszura Programma (Arch. UJ: WF I 45), zawierająca jego program dydaktyczny. Objaśniał na wykładach Homera, Hezjoda, Pindara, Sofoklesa, Herodota, Ksenofonta, a z literatury łacińskiej – Liwiusza, Tacyta oraz Horacego i Lukana. Prowadził również stylistykę grecką dla zaawansowanych i bezpłatne wykłady z estetyki. Uczniem jego był m.in. Jan Kajetan Trojański.
Prace naukowe S-a poświęcone były głównie językowi i literaturze greckiej. Observationes in Herodoti loca ogłosił w czasopiśmie „Miscellanea Cracoviensia” (1815 fase. 2), w „Roczniku Tow. Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim Połączonego” – Rozprawę o losie języka greckiego (1826) i Rozprawę o powinowactwie języka polskiego z językiem greckim (1831). S. był współredaktorem i współzałożycielem (wraz z J. S. Bandtkiem) w r. 1829 efemerycznego pisma naukowego „Miscellanea Cracoviensia Nova”, gdzie opublikował (fasc. I) In Godofr. Ernesti Groddek animadversiones ad Sophoclis Trachinias. Opracował także Obwieszczenie względem Meletiusza (prawdopodobnie tekst nie został opublikowany). Wygłaszał odczyty na posiedzeniach Tow. Naukowego Krakowskiego: Rozprawa o różnicy między geniuszem Homera a geniuszem Osjana (1820), O językach w ogólności (1825).
S. miał też ambicje literackie, ale jego prace z tej dziedziny prawdopodobnie nie zostały opublikowane. Syn Edmund wspomina o pozostałych po ojcu sześciu tragediach, osnutych przeważnie na tle historii Polski (o Bolesławie Śmiałym, królowej Jadwidze, Barbarze Radziwiłłównie, Władysławie Warneńczyku) i kilku komediach pisanych po niemiecku («ducha języka polskiego – jak to sam z żalem wyznawał – nie znał dokładnie»). Syn wyróżnia też utwór Die Catacumben «piekne dziełko», «pierwszy wzór dla młodzieży». Większość z tej spuścizny znajduje się w B. Jag. (wraz z przekładem kilku tragedii na język polski przez syna Edmunda). W tejże bibliotece znajduje się również przekład S-a Sofoklesowego „Edypa króla” na język łaciński z r. 1811. Został natomiast ogłoszony drukiem, pisany po grecku i łacinie, panegiryk S-a na cześć cara Aleksandra I przejeżdżającego przez Kraków na Kongres Wiedeński (Aleksandro Pio Augusto…, Kr. 1814). Od r. 1835, po niespodziewanej śmierci córki Anny, zaczął S. coraz bardziej upadać na siłach, stracił wzrok, przestał pracować naukowo. Zmarł w Krakowie 13 XI 1845 «przeżywszy 75 lat» (A. Nowolecki).
Z małżeństwa z Teklą Romerówną, córką byłego kapitana wojsk polskich i obywatela galicyjskiego, S. miał przynajmniej czworo dzieci, córki: Annę (1810–1835), poetkę piszącą pod pseud. Anna z Krakowa, żonę Hipolita Terleckiego, lekarza, późniejszego zmartwychwstańca, Helenę, żonę poety Edmunda Wasilewskiego, i Marię oraz syna Edmunda.
Wg syna Edmunda S. miał nadto przygotowane do druku następujące prace: Słoworód wszystkich wyrazów technicznych pochodzących z greckiego, a od europejskich języków we wszystkich umiejętnościach, sztukach i wynalazkach przyjętych, O życiu prywatnym i publicznym Rzymian, w dwóch częściach: Gramatyka angielska dla Polaków, przekład historii polskiej na język grecki. O losie tych prac brak informacji.
Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, Nr 4175–6000, Kr. 1938 s. 217–20; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Nowolecki A., Wykaz ulic, placów, kościołów i domów miasta Krakowa, jego przedmieść i miasta-Podgórza wraz z nazwiskami właścicieli…, Kr. 1878 s. 161–2; – Chamcówna M., Mrozowska K., Dzieje UJ w latach 1765–1850, Kr. 1965 II cz. 1 s. 186–7; Dutkowa R., Uniwersytet Jagielloński w czasach Księstwa Warszawskiego, Wr. 1965 s. 171; Haecker E., Wstęp [do:] Wasilewski E., Poezje, Kr. 1925 s. XII XV; Madyda W., Z dziejów filologii klasycznej w Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, Historia Katedr, Kr. 1964; Majer J., Pogląd historyczny na Towarzystwo Naukowe Krakowskie z czasów jego związku z Uniwersytetem Jagiellońskim, Kr. 1858 s. 130; Ptaszek I., Herman Schugt – Niemiec, który w czasach Księstwa Warszawskiego był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Filomata” 1992 (411) s. 482–91; Szornel B., Z prac Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 25: 1980 s. 175, 180; – Girtler K., Opowiadania i pamiętniki z lat 1803–1831, Kr. 1971 I–II; – „Roczn. Tow. Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim Połączonego” T. 11: 1826 s. 262–306, T. 14: [1831] s. 155–8, T. 18: [1847] s. 337; – Arch. UJ: S I 392, WF I 45 (korespondencja S-a), Index lectionum… (Spis wykładów UJ l. 1814–33); B. Jag.: rkp. 2526, 4918–4935, 8144, 9983 (Schugt E., Nekrolog życia Hermana Schugta, nauk wyzwolonych i filozofii doktora, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, członka wielu Towarzystw Naukowych).
Kazimierz Korus