Roliński Ignacy, pseud. Żegota (1885–1957), matematyk, dyrektor szkół średnich, zastępca profesora Uniw. Łódz. Ur. 18 VII w Pruszkach koło Łęczycy, pochodził z ubogiej rodziny.

W r. 1903 R. ukończył w Łodzi Wyższą Szkołę Rzemieślniczą (średnia szkoła zawodowa) i wyjechał na studia, w ciągu 11 lat ucząc się kolejno w Getyndze, Paryżu, Wiedniu, Berlinie, Lwowie i Krakowie (gdzie w l. 1912–14 na UJ uczęszczał na wykłady Stanisława Zaremby, Augusta Witkowskiego, Kazimierza Żorawskiego). W r. 1914 wrócił w rodzinne strony, a w r. 1915 objął kierownictwo szkoły powszechnej w Piątku w pow. łęczyckim. W r. 1919 przeniósł się do Łodzi i rozpoczął pracę w prywatnym gimnazjum męskim Kazimierza Tomaszewskiego, początkowo jako nauczyciel matematyki, następnie zastępca dyrektora, a od r. 1922 dyrektor. Przełożył z języka niemieckiego G. Kowalewskiego „Zasady rachunku różniczkowego i całkowego” (W. 1923), które odtąd służyły studentom jako podręcznik analizy matematycznej. W r. 1924 R. uzyskał dyplom nauczyciela szkół średnich, w r. 1929 na konferencji dyrektorów szkół wygłosił referat Zadania wychowawcze szkoły średniej w świetle filozofii i życia, opublikowany w księdze pamiątkowej „Z aktualnych zagadnień szkolnictwa średniego” (L. 1925). W l. 1923–7 uczył matematyki w Instytucie Nauczycielskim Łódzkiego Koła Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, od r. 1924 należał do stałych współpracowników miesięcznika „Szkoła i Nauczyciel”, a od r. 1928 wchodził w skład komitetu redakcyjnego miesięcznika „Współpraca Wychowawcza w Domu ze Szkołą”. W r. 1929 gimnazjum Tomaszewskiego zostało upaństwowione, a R. objął stanowisko dyrektora gimnazjum i liceum Aleksego Zimowskiego, które zreorganizował i w którym podniósł poziom nauczania. W l. 1926–39 prowadził seminarium z logiki i dydaktyki ogólnej dla początkujących nauczycieli, kierował ośrodkiem naukowo-dydaktycznym przy Bibliotece Pedagogicznej, a w l. 1938–9 wykładał matematykę w Pedagogium. W r. 1936 R. należał do założycieli Tow. Przyjaciół Nauk w Łodzi, w l. 1937–9 był wiceprezesem zarządu, na pierwszym walnym zgromadzeniu Towarzystwa 4 XII 1938 wygłosił odczyt Stara i nowa logika, opublikowany w sprawozdaniu „Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Łodzi 19 XI 1936 – 31 III 1939” (Ł. 1939). Napisał m. in. przedmowę do książki Franciszka Paprockiego „Piątek. Rzut oka na przeszłość miasta i jego stan obecny” (Piątek 1937).

W grudniu 1939 wysiedlony wraz z rodziną do Krosna R. uczył w l. 1940–2 na dwuletnich zawodowych kursach przygotowawczych, a w l. 1942–4 w Publicznej Szkole Zawodowej. Równocześnie pracował w tajnym nauczaniu w zakresie szkoły średniej oraz był członkiem tajnej powiatowej komisji egzaminacyjnej (używał pseud. Żegota), przeprowadzając egzaminy z fizyki, chemii i biologii. W r. 1945 R. wrócił do Łodzi i do r. 1949 uczył na kursie przygotowawczym do wyższych uczelni przy Politechnice Łódzkiej. Od r. 1947 był zastępcą profesora w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi, a następnie także dziekanem Wydz. Matematyki, Fizyki i Chemii. Po przekształceniu Tow. Przyjaciół Nauk w Łódzkie Tow. Naukowe w r. 1946, został członkiem korespondentem Wydz. Nauk Matematyczno-Przyrodniczych. Opublikował skrypt Wstęp do analizy. Wiadomości z arytmetyki teoretycznej (Ł. 1951) i artykuł Prosty dowód twierdzenia o średniej arytmetycznej i średniej geometrycznej („Matematyka” R. 1: 1949 z. 1). W r. akad. 1951–2 R. prowadził wykłady zlecone z historii odkryć matematycznych na Uniw. Łódz. W październiku 1956, po włączeniu Wyższej Szkoły Pedagogicznej do Uniw. Łódz., R. został zastępcą profesora i objął wykłady oraz seminaria na kierunku matematycznym a także zajęcia na Wydz. Zaocznym. Zmarł 15 IV 1957 i został pochowany na cmentarzu na Radogoszczy.

R. był żonaty z Antoniną z Tomczaków (ur. 1887), nauczycielką szkół średnich. Miał jedną córkę (przybraną) Jadwigę, kustosza w Bibliotece Uniwersyteckiej w Łodzi.

Kaszubina W., Bibliografia prasy łódzkiej 1863–1944, W. 1967; Stolarzewicz L., Materiały do bibliografii literackiej Łodzi. Rok 1938–39 i uzupełnienia, L. 1939; Uniw. Łódzki. Skład osobowy i spis wykładów na rok akademicki 1951–1952, Ł. 1952; toż na r. akad. 1956–7, Ł. 1959; Zagórowski, Spis nauczycieli; Katalog polskiej literatury matematyczno-przyrodniczej, t. XXI za l. 1945–9, Kr. 1952; – Chrobaczyński J., Tajne nauczanie na Podkarpaciu 1939–1945, Rzeszów 1987 s. 57; Chrzan B., Działacze podziemia o tajnej oświacie w powiecie Krosno nad Wisłokiem, „Roczn. Kom. Nauk. Pedagog.” T. 17: 1974, Draus J., Terlecki R., Oświata na Rzeszowszczyźnie w latach 1939–1945, Wr. 1984; Gacki W., Z dziejów oświaty w Łodzi (1920–1930), „Przegl. Hist.-Oświat.” R. 2: 1959 nr 2 s. 179; Grzywacz-Świtalski Ł., Z walk na Podkarpaciu, W 1971; Janikowski J., Ignacy Roliński (1885–1957), „Przegl. Hist.-Oświat.” R. 17: 1974 nr 2 s. 202–9 (fot.); Pasławska H., Jawne i tajne nauczanie, w: Księga Pamiątkowa b. Szkoły Realnej, b. Gimnazjum, obecnie Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Krośnie, Krosno 1967 s. 139, 141; – Łódzkie Tow. Naukowe. Spraw. z czynności i posiedzeń 1 X – 31 XII 1946, Ł. 1947 I z. 2 s. 48–9; Tow. Przyjaciół Nauk w Łodzi 19 XI 1936 – 31 III 1939, Ł. 1939 s. 9, 14, 19, 27; Urbankiewicz J., Muzy przy krosnach, Ł. 1970 s. 152; – „Dzien. Łódz.” 1957 nr 90, 91; – Arch. PAN w Kr.: Materiały Zespołu Badawczego Dziejów Oświaty, karta biogr.; Arch. UJ: WF II 359; – Informacje Andrzeja Tomczaka z Tor.

Ryszard Terlecki