INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Izydor Pietruski h. Starykoń      Izydor Pietruski - akwarela pędzla Adolfa Nigroniego z 1 marca 1846 - Wystawa Miniatur i Sylwetek we Lwowie 1912, wyd. 2, karta ilustr. 56 - źródło kopii cyfrowej: repozytorium.biblos.pk.edu.pl

Izydor Pietruski h. Starykoń  

 
 
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pietruski Izydor (zm. 1848), działacz polityczny i społeczny. Był synem Ignacego, austriackiego tajnego radcy, prezesa sądów szlacheckich w Lublinie i Stanisławowie, wiceprezesa trybunału apelacyjnego we Lwowie, i Antoniny (Teresy?) z Jabłonowskich. P. był właścicielem Lachowic w obwodzie stryjskim. W ostatnich dniach maja 1809, po zajęciu Lwowa przez wojsko polskie desygnowano go do izby obrachunkowej rządu tymczasowego w Galicji, następnie został jego sekretarzem. Później pracował w administracji austriackiej w Galicji jako jeden z nielicznych przedstawicieli polskiej szlachty, kariery jednak nie zrobił i doszedł tylko do stanowiska komisarza cyrkularnego. Był doskonałym znawcą ustawodawstwa i miał niezłą pozycję zarówno w najwyższych kołach administracji austriackiej w Galicji, jak i wśród polskiego ziemiaństwa. W r. 1824 został powołany w randze komisarza do oceny stanu folwarku Friderikenhof pod Lwowem, w którym Instytut Ekonomiczny Uniw. Lwow. miał zamiar prowadzić wzorowe gospodarstwo rolne. Wraz z drugim komisarzem Kajetanem Uruskim i prof. Michałem Steckerem P. ułożył plan zagospodarowania folwarku.

Po wybuchu powstania listopadowego w Warszawie P. stanął na czele (grudzień 1830) Komitetu Polskiego zawiązanego we Lwowie. Nieco później znalazł się w Warszawie i w marcu 1831 został wysłany przez Adama J. Czartoryskiego do Lwowa jako reprezentant Rządu Narodowego (RN) na Galicję z memoriałem proponującym powierzenie negocjacji w sprawie polskiej gubernatorowi A. L. Lobkovicowi. Rozmowy z tym ostatnim rozpoczął 24 III 1831. P. wierzył w możliwość propolskiej interwencji Austrii oraz odbudowy Polski w oparciu o Wiedeń. Zabiegając o austriacką pomoc dyplomatyczną ułatwiał też korespondencję RN z Wiedniem, Węgrami i Turcją. Dostarczał austriackim kołom oficjalnym informacji o wrogich zamiarach Rosji względem Wiednia. Wysuwał nierealne sugestie przeniesienia do Galicji siedziby RN, sejmu i wojska polskiego. Jako zwolennik austro-polskiego rozwiązania przekazywał RN w gruncie rzeczy punkt widzenia Lobkovica, który istotnie stał się rzecznikiem sprawy polskiej w Wiedniu i pośredniczył między RN a Franciszkiem I z pominięciem Metternicha.

Po internowaniu korpusu Józefa Dwernickiego w Galicji P. bezskutecznie starał się w imieniu RN o uwolnienie oficerów i żołnierzy. Planował zorganizowanie ucieczki Dwernickiego, czemu jednak generał się sprzeciwił. Niektórzy emisariusze powstańczy działający w Galicji oskarżali P-ego, że jest agentem austriackim i działa wyłącznie z inspiracji gubernatora. Znaczną rolę odegrał P. w prowadzonej w Galicji zbiórce funduszy i zakupie broni, koni i wyposażenia dla oddziałów walczących w Królestwie oraz na Wołyniu i Podolu. Początkowo sprzeciwiał się tworzeniu we Lwowie «Komitetu Centralnego» pod przewodnictwem Ksawerego Krasickiego, później ściśle z nim współpracował. Przeciwdziałał natomiast zwolennikom wywołania powstania w Galicji.

Po upadku powstania P. w sejmie stanowym wraz z Leonem Sapiehą oraz Tadeuszem Wasilewskim opowiadał się za oczynszowaniem chłopów. Dn. 18 IX 1845 wybrany został z obwodu stryjskiego do komisji sejmu stanowego, która przygotować miała projekt reformy stosunków pańszczyźnianych w Galicji. W r. 1843 był członkiem komisji rachunkowej (rewizyjnej) Galicyjskiego Tow. Kredytowego Ziemskiego we Lwowie. Był także zastępcą kuratora literackiego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. W r. 1848 został członkiem Rady Narodowej Centralnej we Lwowie i wchodził w skład Wydziału Spraw Krajowych. Opracował i przesłał do Wiednia memoriał protestujący przeciw projektom regulacji stosunków pańszczyźnianych zredagowanych przez administrację austriacką. Ułożył też regulamin Rady Narodowej. Wielokrotnie występował w prasie obcej z polemikami w obronie sprawy polskiej. Zmarł w czerwcu 1848.

Brak informacji o stosunkach rodzinnych P-ego.

 

Uruski; – Białynia-Chołodecki J., Lwów w czasie powstania listopadowego, Lw. 1930; tenże, Lwów w czasie wojen Napoleona Wielkiego w latach 1809–1814, Lw. 1927 s. 7; Dębicki L., Portrety i sylwetki z XIX wieku, Kr. 1907 III 84, 100; Dutkiewicz J., Austria wobec powstania listopadowego, Kr. 1933; Finkel–Starzyński, Uniw. Lwow. I; Kieniewicz S., Konspiracje galicyjskie (1831–1845), W. 1950 (podob.); Łoziński B., Galicyjski sejm stanowy (1817–1845), Lw. 1905 s. 121; Ostrożyński W., Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, Lw. 1892 s. 65; Schnür-Pepłowski S., Z przeszłości Galicji (1772–1862), Lw. 1895 s. 301, 311–12, 315; – Batowski A., Diariusz wypadków 1848 roku, Wr. 1974; Jabłonowski L., Pamiętniki, Kr. 1963; Prek K., Czasy i ludzie, Wr. 1959; Smolka F., Dziennik 1848–1849 w listach do żony, W.–Kr. 1913; Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Kr. 1961; Zwierkowski W., Rys powstania, walki i działań Polaków 1830 i 1831 r., W. 1973; – B. Jag.: Akc. 280/7.

Jerzy Zdrada

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.