Marszewska-Ziemięcka Jadwiga (1891–1968), profesor mikrobiologii Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ur. 30 VI w Warszawie, była córką Mieczysława Marszewskiego (zob.) i Jadwigi ze Skarżyńskich. Do gimnazjum uczęszczała w Warszawie, maturę zdała w Krakowie i studiowała potem biologię na UJ, specjalizując się w mikrobiologii gleby u E. Godlewskiego (seniora) i W. Dąbrowskiego; doktoryzowała się w UJ w r. 1923 na podstawie pracy Występowanie azotobaktera w glebach polskich („Roczniki Nauk. Roln.” 1923), której wyniki referowała na międzynarodowych konferencjach mikrobiologicznych w Pradze w r. 1922 i w Rzymie w r. 1924. W l. 1924–7 z S. W. Winogradskim w Instytucie Pasteura w Paryżu opracowała metodę płytek plastycznych dla oznaczania potrzeb nawozowych gleby przy pomocy azotobaktera (A new Method of the Control of the Azotobacter Activity in the Soil, Washington 1927), nazwaną odtąd ich imieniem i stosowaną dzięki swej prostocie w wielu krajach. Tą metodą przebadano gleby 24 rolniczych zakładów doświadczalnych w Polsce oraz angielskiej stacji w Rothamsted. W r. 1930 M.-Z. habilitowała się w Poznaniu na podstawie pracy Studia nad mikrobiologią gleby („Roczniki Nauk Roln. i Leśnych” 1929) i w r. 1931 zorganizowała w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach Dział Mikrobiologii Gleby (od r. 1950 Zakład Mikrobiologii Rolniczej Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach), którym kierowała w l. 1931–68. W r. 1934 zmodyfikowała metodę Rossi-Chołodnego, co pozwoliło na śledzenie metabiozy drobnoustrojów w glebie; ta jej metoda stosowana jest powszechnie na całym świecie. Swe osiągnięcia przedstawiała wielokrotnie na międzynarodowych kongresach gleboznawczych i mikrobiologicznych.
Okres okupacji przebyła M.-Z. w Puławach, prowadząc dalej swój dział oraz chroniąc z narażeniem życia osoby prześladowane. W r. 1945 M.-Z. wzięła udział w organizowaniu Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie, katedry mikrobiologii rolnej i połączonego z nią zakładu technologii przemysłów rolnych na Wydziale Rolnym UMCS (od r. 1953 Wyższej Szkoły Rolniczej [WSR] w Lublinie) jako profesor nadzwycz., od r. 1948 zwycz. W r. 1956 przeszła na UMCS na katedrę mikrobiologii ogólnej oraz objęła kierownictwo zainicjowanego przez siebie w r. 1948 Studium Specjalizacyjnego Ogólnomikrobiologicznego w Lublinie, jedynego w tym zakresie w Polsce. Na tych stanowiskach pozostała do końca życia. W r. 1952 założyła i do śmierci kierowała czasopismem dla mikrobiologii ogólnej, rolniczej i technicznej „Acta Microbiologica Polonica”. Jej dorobek naukowy obejmuje przeszło 160 publikacji. Dotyczyły one mikrobiologii gleby, szczepienia nawozów, szczepienia roślin motylkowych i niemotylkowych, historii mikrobiologii.
M.-Z. była przede wszystkim znakomitym metodykiem mikrobiologii rolnej i międzynarodowym autorytetem w tej dziedzinie, poza tym interesowała się udziałem drobnoustrojów w kształtowaniu żyzności gleby, mikroflorą nawozów oraz dynamiką mikroflory torfów zwykłych i przesuszonych oraz gleb leśnych, szczególnie Puszczy Białowieskiej. Z mikrobiologii gleby ogłosiła szereg podstawowych podręczników, jak Mikrobiologia rolnicza (W. 1947, 1948, 1958), Mikrobiologia gleby i nawozów organicznych (W. 1958, 1966 I–III), Studia nad mikrobiologią gleby (P. 1929 I–V). Była współredaktorem opublikowanego w Paryżu w r. 1949 po francusku zbiorowego wydania dzieł najwybitniejszego współczesnego mikrobiologa gleby S. Winogradskiego, a jedno z nich: „Mikrobiologia gleby. 50 lat badań” (W. 1961) przełożyła na język polski. M.-Z. zainicjowała w Polsce szczepienie torfów i kompostów bakteriami celulolitycznymi i asymilatorami wolnego azotu; sama uzyskała wzrost plonów owsa i kukurydzy. W r. 1932 rozwinęła też prace nad szczepionkami bakterii symbiotycznych (Rhisobium), podnoszących znacznie plony. W oparciu o te badania uruchomiono przed r. 1939 produkcję własną szczepionek w Puławach (w czasie okupacji wytwarzano w Krakowie «Nitradix», a od r. 1954 uruchomiono fabrykę «Nitraginy» w Wałczu). Dla niektórych traw, roślin krzyżowych i warzyw uzyskała M. pozytywne rezultaty przy szczepieniu roślin azotobakterem. Z historii mikrobiologii rolnej opublikowała M.-Z. różne prace, jak Zarys rozwoju badań nad mikrobiologicznymi metodami oznaczania żyzności gleby („Roczniki Nauk. Roln. i Leśnych” 1937), Szczepionki bakteryjne dla roślin motylkowych („Zesz. Problemowe Postępów Nauk. Roln.” 1964), Mikrobiologia rolnicza w Instytucie Puławskim („Pam. Puławski” 1965) oraz liczne wspomnienia o krajowych i obcych uczonych z tej dziedziny.
M.-Z. miała szerokie zainteresowania filozoficzne, literackie i muzyczne. W czasie studiów w Krakowie kształciła się w malarstwie u M. Niedzielskiej i F. Jasieńskiego. W r. 1960 zapoznała się bliżej w Stanach Zjednoczonych z twórczością W. Kandinskyego i rozpoczęła tworzyć sama lub z H. Kotowicz z Puław obrazy abstrakcyjne; w Lublinie zorganizowano w r. 1966 wystawę jej 40 obrazów, potem wystawianych jeszcze za granicą. Była członkiem rzeczywistym PAN, honorowym Polskiego Tow. Mikrobiologów, zwycz. Polskiego i Międzynarodowego Tow. Gleboznawczych. M.-Z. była odznaczona dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy II kl., nagrodą państwową II stopnia. Zmarła 13 VIII 1968 w Lublinie. Z małżeństwa z Andrzejem Ziemięckim (zm. 1963), dyplomatą, dziennikarzem i wyższym urzędnikiem Min. Spraw Zagran., nie pozostawiła potomstwa.
W. Enc. Powsz., (PWN); – Jurkowski J., Druga pasja prof. J. Ziemięckiej, „Kur. Lub.” 1966 nr 287 s. 2 (fot.); Księga pamiątkowa WSR w Lublinie 1944–1964, W. 1965 s. 120–2; – „Acta Microbiologica Polonica” 1968 nr 17 s. 115–20 (bibliogr., fot.); „Kur. Lub.” 1968 nr 67 s. 2; „Pam. Puławski” 1965 z. jubileuszowy s. 248 (fot.), 1968 z. 31 s. 5–16; „Postępy Mikrobiologii” 1968 s. 287–8 (bibliogr.); „Postępy Nauk Roln.” 1968 nr 3 s. 143–54 (bibliogr., fot.); „Sztandar Ludu” (L.) 1968 nr z 16–18 III; „Tyg. Powsz.” 1968 nr 18, nr 38 s. 5; „Życie Warsz.” 1968 nr 67, 68; – Materiały Red. PSB; – Informacje rodziny oraz W. Maliszewskiej.
Stanisław M. Brzozowski