Boczyłowic Jakób, poeta i pisarz z drugiej połowy XVII w. ur. 1 V 1652 w Wielkopolsce, 20 XII 1670 wstąpił w Krakowie do zakonu jezuitów, z którego wystąpił ok. r. 1673 w Kaliszu; w r. 1675 był urzędnikiem w kancelarji grodu krakowskiego, poszukiwania jednak podjęte w Archiw. Ziem. w Krakowie nie przyniosły żadnych materjałów; później przeniósł się prawdopodobnie do Torunia i tam zmarł między 1697 a 1699 r. Na zmianę miejsca zamieszkania wskazywać może fakt, że kilka jego dzieł zostało wydrukowanych w Toruniu, jak również że Krystjan Laurer, wydawca Oratora, w dedykacji dla burmistrzów i rajców toruńskich nazywa B-ca mężem dobrze im znanym. Poza wierszami okolicznościowemi B-a zasługują na omówienie jego satyryczne poematy: Cztery części świata natury białogłowskiej we czterech elementach zamknione (W. 1691, II wyd. Toruń 1694), Łowy Apollina i dziewięć dam parnaskich to jest Muz (1694), oraz zbiór praktycznych wskazówek dla mówców: Wymowny polityk (1694), przerobiony następnie i uzupełniony przez autora, a wydany po jego śmierci jako Orator politicus, albo wymowny polityk różne traktujący materje (1699). W obu zbiorkach poezji uwzględnia B. powtarzające się w drugiej połowie XVII w. drukiem »Sejmy białogłowskie« bijące pod różnemi nazwami w płeć piękną. Poeta wyraża się o kobietach wcale dowcipnie ale i rubasznie, porównywając panny z wiatrem dla szybkiej zmiany uczuć – »co wczora było, dziś nie ku jej woli, tu strzyże serce, a tam afekt goli«, mężatki z ogniem, wdowy z wodą – »łzy lejąc obficie i zmarłych płaczą i na swoje życie, że prędko drugi małżonek nie kwapi, więc kogo może, to sobie ułapi« itd., głaszcząc i szczypiąc na przemian. W Łowach Apollina wstawił B. w opis polowania kilka dyskursów za i przeciw na sześć tematów (czem miłość wabić, jak tajemnicę wydostać i in.). Zbiorki musiały być dość poczytne, skoro i wyd. Czterech części rozeszło się w trzech latach. Większe uznanie współczesnych, zamiłowanych w prawieniu długich i kwiecistych oracyj, musiał sobie zyskać B. swym Oratorem, gdzie prócz wzorów listów, mów weselnych czy pogrzebowych, dostosowanych do ducha epoki, zamieścił sporo listów wybitnych osobistości (pap. Inocentego III, magistratu gdańskiego do Polignac’a), mów okolicznościowych i sejmowych (Jerzego Ossolińskiego do pap. Urbana VIII z r. 1633 i wiele innych), zbiorek wierszowanych przysłów polskich, kilka wierszy jak »Pióro orła polskiego wierszem«, wiersz wpisany własnoręcznie przez Jana Sobieskiego córce wyjeżdżającej do męża, elektora bawarskiego, na obrazku N. Panny. Orator jest skompilowany dla warstw posiadających większe wykształcenie. Zna B. języki łaciński, francuski i włoski i często się niemi posługuje; ze wszystkich jego utworów przebija gorąca miłość Ojczyzny.
Estr.; »Bibljoteka Warsz.«, 1842, t. 2, art. Bibljografja s. 698–700; Brückner w Dziejach literatury pięknej w Polsce, cz. 1 (Encyklopedja Polska P. A. U. t. XXI); Enc. Jezuitów; Przyłęcki St., Wojna Chocimska przez Andrzeja Lipskiego, Lw. 1850, s. XV–XVII; Górski K. M., Pisma literackie, s. 172 i 185.
Stanisław Szczotka
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.