Kossakowski Jakub h. Ślepowron, przydomek Korwin, krypt. I. K., I. K. K. S. K. (1752–1784), poeta-tłumacz, urzędnik ziemski, komisarz skarbowy, deputat trybunalski. Ur. wg jednych przekazów 12 V, wg innych 7 VIII (zapewne data chrztu). Był synem Mateusza (ur. 1700, zm. przed 1762), strażnika kowieńskiego, i Zofii Gołaszewskiej. Po ukończeniu szkół (do retoryki włącznie), 14 VIII 1765 r. wstąpił do zakonu jezuitów. Dwuletni nowicjat odbył w Nieświeżu, po czym studiował retorykę w seminarium zakonnym w Słucku (1767/8) i filozofię w kolegium nieświeskim (1768/9–1770/1). W l. 1771/2–1772/3 uczył w infimie w Nieświeżu i w syntaksie oraz gramatyce w Mińsku. Kasata zakonu zastała go prawdopodobnie w Warszawie, skoro już w grudniu 1773 r. znalazł się w gronie współpracowników „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”. Zadebiutował wierszowaną parafrazą Mowy Katyliny do żołnierzy z Salustiusza (t. 8 cz. 2 s. 346–56), wkrótce potem ogłosił podobną parafrazę z Liwiusza (s. 371–81). Oba utwory pod osłoną historii starożytnej przekazują sytuacje i myśli aktualne dla Polski z dopiero co minionego okresu barskiego. W połowie r. n. wydal dwa wiersze o tematyce biblijnej (przełożone z niezidentyfikowanego źródła), z których pierwszy, „Żal Abrahama z Chaldei wychodzącego”, wyraża uczucia paralelne do uczuć poety zmuszonego do opuszczenia ojczyzny zakonnej i podjęcia drogi w nieznane. Cztery wymienione utwory wyczerpują znaną twórczość literacką K-ego. Wyróżniają się prostotą i jasnością języka oraz poprawnością wiersza (zawsze 13-zgłoskowca parzystego).
Pozbawionym środków do życia eks-klerykiem, a swoim «imiennikiem», przy tym «człowiekiem cale światłego rozsądku i dowcipu», zaopiekował się Józef Kazimierz Kossakowski, późniejszy biskup inflancki, łożąc «znaczne nakłady… na jego edukacją i opatrzenie» (Kossakowski, s. 128). W r. 1781 wypromował go na podstolstwo kowieńskie, w następnym na deputata do Trybunału Litewskiego oraz na członka Komisji Skarbowej i Emfiteutycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego. W t. r. przed sejmikami elekcyjnymi «zamówił» dla niego u starosty kowieńskiego Michała Paca urząd podstarosty, zgodziwszy się zaś później na odstąpienie go innemu, zamierzał kupić dla «imiennika» od Ludwika Koreywy «sęstwo» grodzkie kowieńskie. W zamian za te starania świadczył K. biskupowi inflanckiemu różne usługi. W r. 1783, w sporze protektora z kapitułą wileńską o posesję Poswola, występował jako posesor i rugowany został z posesji przez tatarów biskupa wileńskiego I. Massalskiego, na co składał pozew w grodzie upickim, uzyskując dwukrotnie wyrok potępiający postępek kapituły wileńskiej. Spodziewane przez protektora dalsze «znaczne» wysługi przerwała na początku 1784 r., w trakcie przygotowań do bliskich sejmików elekcyjnych podkomorstwa, nagła śmierć K-ego. Stratę nakładów «na elewację tego człowieka» (Kossakowski, s. 157) obliczał biskup inflancki na 50 tysięcy złp. Z nie znanego bliżej związku małżeńskiego pozostawił K. nieletnią córkę.
Estreicher; Aleksandrowska E., Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1770–7, Wr. 1959, Książka w Dawnej Kulturze Pol., IX: Boniecki; Uruski; Żychliński; – Catalogi Provinciae Masoviae Societatis Jesu ex a. 1765/6 in a. 1772/3, W. – Nieśwież 1766–73; Kalendarzyki polityczne za l. 1782–4; Kossakowski J. K., Pamiętniki… 1738–1788, Wyd. A. Darowski, W. 1891; – Arch. Centr. S. J.: Lithuanica 32 A f 74 nr 17 (Catalogus primus et secundus Domus primae et secundae probationis Nesviesiensis Societatis Jesu… A. D. 1767) – Wyciągi B. Natońskiego.
Elżbieta Aleksandrowska