INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan (Janusz) Kościelecki h. Ogończyk      Portret Jana Januszowica Kościeleckiego w "Gnieździe Cnoty" Bartosza Paprockiego, 1578, s. 103.

Jan (Janusz) Kościelecki h. Ogończyk  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kościelecki Jan (Janusz) h. Ogończyk (ok. 1544–1600), kasztelan międzyrzecki. Drugi syn Janusza, woj. sieradzkiego, star. generalnego wielkopolskiego, i Gertrudy Danaborskiej. Wraz z bratem Stanisławem (późniejszym starostą drahimskim i nakielskim, zm. 1583) zapisał się w r. 1556 na uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą, latem 1557 brał udział w wyprawie poswolskiej, w r. 1559 był w Wittenberdze, w 1560 w Lipsku, a w r. 1564 w Bolonii. Przebywanie młodych Kościeleckich w wymienionych uczelniach budziło zaniepokojenie w kołach katolickich, a nawet obaj bracia byli posądzani o przyjęcie wyznania luterańskiego. Po śmierci stryja Andrzeja, woj. poznańskiego, K. otrzymał w r. 1565 starostwa bydgoskie i gniewkowskie. Jako starosta bydgoski uzyskał w r. 1570 od króla kasatę wyłączenia mieszczan bydgoskich spod jurysdykcji starościńskiej. Mieli jej odtąd podlegać zarówno pod względem sądowym, jak i przy wyborach burmistrza i rady. K. rozwinął żywą działalność gospodarczą w starostwie, osadzając pustki kolonistami «olenderskimi». Był szczególniejszym dobrodziejem bernardynów bydgoskich, którym na ich bibliotekę i ozdobienie wnętrza kościoła oddał w r. 1574 dochód z tartaku bydgoskiego. Żona jego przyczyniła się do fundowania w r. 1595 bractwa św. Anny w kościele Bernardynów w Bydgoszczy.

W r. 1569 posłował K. z woj. poznańskiego na sejm lubelski. Kasztelanię biechowską dostał w r. 1572. W czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta Augusta w zatargu Stanisława Przyjemskiego ze szlachtą Prus Król., kiedy zanosiło się na interwencję Wielkopolan w obronie interesów swego współobywatela, K., w myśl postanowienia sejmiku kolskiego ze stycznia 1573 r., stanął ze zbrojną gromadą nad północną granicą województwa kaliskiego, gotów do ataku na Prusy. Był zwolennikiem kandydatury Henryka i podpisał akt jego obioru. Po podwójnej elekcji 1575 r. był obok P. Potulickiego, kasztelana przemęckiego, jedynym senatorem obecnym na masowym sejmiku w Środzie 5 I 1576 r. Apelował do prymasa o zgodę, oburzył się jednak i zaprzeczył kategorycznie, gdy go na sejmie koronacyjnym pomawiano o zajmowanie jeszcze przed kilku tygodniami stanowiska neutralistycznego i słanie w tym duchu deklaracji na zjazd łowicki. W. Słupski poświadczał, iż w ten sposób krzywdzi się K-ego, który wszak własnym sumptem zaciągał jazdę dla Stefana Batorego. Istotnie, przyprowadzony teraz przez niego do Krakowa oddział jezdnych wzmocnił siły królewskie.

Kasztelanię międzyrzecką otrzymał K. 26 VIII 1584 r. Po obiorze Zygmunta III sejmik średzki z 19 IX 1587 r. nakazał K-emu, by w niebytności wojewody poznańskiego S. Górki, stronnika Maksymiliana, ruszył zbrojno ku granicy, aby bronić arcyksięciu wstępu do Korony. K. zwołał więc pospolite ruszenie woj. poznańskiego pod Jutrosin na 26 X t. r. Na tym zjeździe, odbytym 28 X, postanowiono iść wraz z woj. kaliskim pod Piotrków do króla Zygmunta. Sejmik przedsejmowy zakończony 3 II 1589 r. obrał go jednym z posłów na sejm tzw. pacyfikacyjny i zalecił względom królewskim sprawę K-ego z opatem trzemeszeńskim W. Mielińskim. Zatarg z tym opatem trwał już od lat 10, a zajmował się nim jeszcze sejmik styczniowy 1600 r., znów prosząc króla o jego załatwienie po myśli K-ego. Brał K. udział w rokoszowym zjeździe części szlachty wielkopolskiej w Kole 10 VIII 1590 r., podpisał tamtejsze uchwały i obok stryja, bpa poznańskiego Łukasza, jeździł stamtąd w poselstwie do króla. Z sejmiku nadzwyczajnego odbytego 1 X 1594 r. delegowano go obok innych do odwiezienia królowi pieniędzy na obronę od Tatarów. Sejm warszawski 1596 r. wyznaczył go na deputata z senatu dla odbierania kwarty. Zmarł na zamku bydgoskim 2 IV 1600 r. i został pochowany u Bernardynów w Bydgoszczy.

K. był po ojcu i stryju Andrzeju, woj. poznańskim, współdziedzicem, obok braci, Kościelca, Dziarnowa i Cieślina w pow. inowrocławskim, Krajenki, Nieżuchowa, Krostkowa i Wysokiej w pow. nakielskim, Dąbrówki i Brzezna w pow. kcyńskim. Miał też kamienicę w Rynku poznańskim, między domami S. Górki i A. Ungera. Ożeniony (ok. r. 1567) z Dorotą Spławską, córką Stanisława, kaszt. międzyrzeckiego, miał synów Janusza i Wojciecha, oraz córki: Gertrudę, za Andrzejem Rozrażewskim, Katarzynę, za Marcinem Wyrzyskim, Annę, 1. v. za Janem Sadowskim, 2. v. za Maciejem Kurowskim.

 

Boniecki; Niesiccki; Paprocki; – Kolankowski L., Posłowie sejmów Zygmunta Augusta, „Reform. w Pol.” R. 5: 1928 I 133, II 124; Lepszy K., Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego (1589–1592), Kr. 1939; tenże, Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III, Kr. 1929; Wotschke T., Polnische Studenten in Wittenberg, „Jahrbücher f. Kultur u. Geschichte d. Slaven” N. F. Bd 2: 1926 s. 172; tenże, Polnische Studenten in Leipzig, tamże N. F. Bd 7: 1931 s. 71; tenże, Polnische Studenten in Frankfurt, tamże N. F. Bd 5: 1929 s. 232; – Akta sejmikowe woj. pozn., I; Arch. Zamoyskiego, I; Hosius S., Opera, Coloniae 1585 II 245; Kronika Bernardynów w Bydgoszczy, Wyd. K. Kantak, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 33: 1907; Matricularum summ., V 3891, 9768, 10397, 10399, 10420, 10429, 10441, 10442, 10528, 10697, 10824; Orzelski, Bezkrólewia ksiąg ośmioro; Script. Rer. Pol., XVIII, XXII; Vol. leg., I 159, 250, 363; – AGAD: Metryka Kor. 129 k. 500, 140 k. 113v.–140v., 143 k. 46v., 47; Arch. Państw. w P.: Bydgoszcz Grodz. 24 k. 66, 231, 237, Kcynia Grodz. 25 k. 36, Nakło Grodz. 21 k. 135, 22 k. 177 v., 361, 24 k. 76, 131, 29 k. 486 v., 36 k. 340, Poznań Grodz. 153 k. 464.

Włodzimierz Dworzaczek

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Stanisław Spławski h. Leliwa

brak danych - 1569 (między 13 II a 24 IV?) kasztelan międzyrzecki
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Kochanowski h. Korwin

1530 - 1584-08-22
poeta
 

Tomasz (Tommaso) Dolabella

ok. 1570 - 1650-01-17
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.