Młocki Jan Karol z Młocka h. Prawdzic (zm. ok. 1675), starosta helmecki i piński, dyplomata, poseł sejmowy. Był synem Wojciecha i Zofii Pieniążkówny, podstolanki przemyskiej, bratankiem Andrzeja (zob.). Przyjęty w młodości na dwór kanclerza W. Ks. Lit. Albrechta Radziwiłła, stał się jego zaufanym sługą. Po stryju był tytularnym starostą helmeckim w Inflantach. Dzięki protekcji swojego patrona został przez Władysława IV mianowany sekretarzem królewskim Metryki Litewskiej większej. Prowadził jedną z ksiąg zapisów obejmującą l. 1651–5. W listopadzie 1648 uczestniczył w sejmie elekcyjnym i podpisał akt wyboru Jana Kazimierza, który mianował 24 XI 1649 M-ego podstolim ciechanowskim (urząd ten pełnił M. bardzo krótko). Z polecenia Albrechta Radziwiłła pełnił parokrotnie funkcję gońca dyplomatycznego do Moskwy. Po raz pierwszy pojechał z listem królewskim do cara Aleksego Michajłowicza przed samą śmiercią Władysława IV, jednak w drodze zachorował i doczekał się w kraju bezkrólewia. Powtórnie wysłał go król Jan Kazimierz do cara z Krakowa 14 II 1649 z listem zawiadamiającym o swym wstąpieniu na tron i zapowiadającym przybycie wielkiego poselstwa. M. znów zachorował i wyruszył dopiero 1 IV t. r., do Moskwy dotarł 13 V, a 19 V uzyskał pomyślną odpowiedź cara, że oczekuje posłów i gotów jest potwierdzić pokój wieczysty. M. powrócił w lipcu t. r. do kraju. Wysłanie poselstwa do Moskwy wstrzymano jednak, gdyż car prowadził jednocześnie rokowania z Bohdanem Chmielnickim.
W styczniu 1653 M. zawiadomił króla, że Radziwiłł nie przyjmie województwa wileńskiego, a w czerwcu t. r. towarzyszył swemu panu Radziwiłłowi w podróży do Cieplic położonych na Śląsku koło Jeleniej Góry. Ok. 15 XI t. r. wysłany został w czasie wyprawy żwanieckiej z obozu jako ostatni już goniec polski do cara przed wybuchem wojny. Powrócił z tej misji 21 II 1654. Obrany został posłem kowieńskim na sejm nadzwycz. warszawski, a Radziwiłł – sam nie mogąc jechać – powierzył mu 9 VI nadzór nad swymi sprawami w toku sejmu. W czasie «potopu» M. wziął udział w przygotowywaniu powstania antyszwedzkiego na Żmudzi, które wybuchło w kwietniu 1656. Radziwiłł wyznaczył go jednym z czterech egzekutorów swego testamentu i zapewne wyrobił sobie u króla prawo przekazania starostwa sądowego pińskiego, które M. objął po jego śmierci (1656). Posłował na sejm 1658 r., z którego został delegowany do Trybunału Skarbowego Lit. Ponownie był posłem w r. 1661 i wyznaczono go wówczas do komisji «labugowskiej» powołanej dla ustalenia szczegółów (sprawa ceł w Libawie, zatargów granicznych) w związku z realizacją postanowień traktatu welawsko-bydgoskiego. W maju 1667 zajął się w Ołyce pogrzebem wdowy po A. S. Radziwille, Krystyny z Lubomirskich, i wykonaniem postanowień jej testamentu. Dn. 18 I 1669 sejmik piński wyznaczył M-ego jednym z 22 posłów na sejm elekcyjny i polecił w instrukcji wystąpić m.in. przeciwko łączeniu buławy polnej z pieczęcią mniejszą lit. i nadawaniu urzędów dysydentom. Należał zatem wówczas do stronnictwa Paców. Podpisał elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego z woj. brzesko-litewskim. Dn. 8 IV 1673 wyznaczony został przez sejm do rady wojennej przy królu Michale Korybucie; na tymże sejmie był deputatem wielkiego księstwa litewskiego do układania konstytucji sejmowych. Podpisał następnie elekcję Jana III Sobieskiego (1674). Żył jeszcze w r. 1675. Stosunki rodzinne M-ego nie są znane.
Niesiecki, VI 426; Uruski, XI 155, 156; Elektorowie; – Golobuckij V., Diplomatičeskaja istorija osvoboditelnoj vojny ukrainskogo naroda 1648–1654 gg., Kiev 1962 s. 342; Kubala L., Szkice historyczne, S. I–II, Wyd. 5., W. 1923 s. 129, 150, 382; Lappo J., Pinskij sejmik pošle otrečenija Jana Kazimira, Žurnal Ministerstva Narodnogo Prosveščenija, 1910 II 284–300; Lyzlov G. M., K voprosu o vstuplenii Rossii v vojnu s Pol’sej v 1654 g,. „Učenyje Zapiski Kazachskogo Universiteta” T. 39 (20), S. istoričeskaja, vyp. 5 (1), Alma-Ata 1959 s. 103–13; tenże, Pol’sko-russkije otnošenija v 1648–1654 g. (do Zborovskogo mira), „Kratkije Soobščenija Instituta Slavjanovedenija” T. 24: 1958 s. 75, 79; – Akty Juž. i Zap. Ross., III nr 239, 246; Akty Vil. Archeogr. Kom., XVIII, XXXIV; Giedroyć W., Skarbiec Starożytnych klejnotów, Wil. 1666; Michałowski J., Księga pamiętnicza, Kr. 1864 s. 79, 400, 700; Radziwiłł, Memoriale, I, IV (podzielony na dwie osoby: Jana i Karola, mylnie nazwany starostą chełmskim!); Vol. leg., IV 209, 554, 797, V 35, 103, 166, 321; – AGAD: Arch. Radziwiłłowskie, dz. V teka 205 nr 9814, Metryka Kor. 191 k. 246–246v.; B. Kórn.: rkp. 755; B. Ossol.: rkp. 215 k. 240.
Tadeusz Wasilewski