Kossakowski Jan na Kossakach h. Ślepowron (zm. po 1680), starosta wiski, poseł na sejmy. Był synem Mikołaja, kasztelana czernihowskiego, i Elżbiety Kossakowskiej, starościanki łomżyńskiej. Starostwo wiskie otrzymał po ojcu w r. 1638, chociaż już 9 XII 1636 r. nazywano go na sejmiku «nominatus capitaneus Visnensis». W r. 1645 wyrokiem sądu sejmowego z oskarżenia Jana Kownackiego został K. skazany na infamię i pozbawiony starostwa, nie wiadomo, za jakie przestępstwa, ale wnet musiał oczyścić się z zarzutów, bo w r. n. został przywrócony do czci i starostwa. K. brał bardzo żywy udział w życiu politycznym ziemi wiskiej. Był marszałkiem sejmiku w l. 1640, 1643, 1653, 1655, 1658, 1659, 1666 i 1669. Powierzano mu też różne funkcje obywatelskie, np. w r. 1654 był deputatem sejmiku do odebrania soli, w l. 1668 i 1673 sędzią kapturowym, w r. 1669 deputatem do egzorbitancji, w r. 1670 posłem do króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego. K. posłował na sejmy w l. 1636, 1638, 1640, 1653, 1654, 1658, 1665, 1667, 1668, 1669, 1670, 1673 i 1674, nieraz w ciężkich latach Rzpltej. Zjawiał się też K. na elekcjach w l. 1648, 1669 i 1674; elekcje królów Michała i Jana III podpisał z zastrzeżeniem praw Kościoła katolickiego i Mazowsza. Na sejmach nie odegrał wybitniejszej roli, ale pełnił różne funkcje, np. w l. 1638, 1654 i 1667 był deputatem izby poselskiej do radomskiego trybunału skarbowego, w r. 1638 komisarzem do rozgraniczenia woj. mazowieckiego z Księstwem Pruskim, w r. 1667 deputatem do komisji menniczej, z końcem 1672 r. sędzią i deputatem sądów konfederackich, a w r. 1674 deputatem do paktów konwentów. W r. 1655 wystawił kozacką chorągiew pancerną.

K. był obrotny w interesach. Trzymał dobra Łopuchowo i Laskowiec w pow. tykocińskim, odstąpione zresztą w r. 1648 bratu Władysławowi. W r. 1659 otrzymał dobra Żebry w ziemi wiskiej oraz zwrócono mu i jego bratu Władysławowi miasteczko Dorohinki. Miał też wraz z żoną Marianną Przeczkowską dobra Łopuchowo w woj. podlaskim, odstąpione w r. 1661 Stefanowi Czarnieckiemu, wówczas woj. kijowskiemu. W aktach sądowych nieraz spotykamy nazwisko K-ego, musiał należeć do zadzierzystej szlachty. Znamy jego procesy z l. 1666, 1668, 1678, 1680, kończące się nieraz nawet banicją. Popadał w zatargi z benedyktynkami łomżyńskimi o pewne sumy, w l. 1668–76 prawował się ze starościną gniewkowską Krystyną Korycińską o dobra Bronowo, Bożejowo i Ruda, które włączył na podstawie konstytucji z r. 1647 do swego starostwa wiskiego, przeciw czemu protestowały sejmiki aż tak odległe, jak proszowskie, ale własny wiski wystąpił 27 II 1674 r. w jego obronie. K. był żonaty najpierw z Marianną Przeczkowską, skarbnikówną łomżyńską, a następnie z Ludwiką Mężyńską. Z pierwszej żony miał syna Arnolfa, starostę wiskiego, a z drugiej pięciu synów: Karola, cześnika parnawskiego, Jana, podstolego wiskiego, Mikołaja, łowczego wiskiego, Ludwika i Pawła oraz trzy córki: Mariannę, za Andrzejem Wagą, Annę Aleksandrę, za Hieronimem Lasockim, i Eleonorę, za Teofilem Wińskim. K. zmarł po r. 1680, gdyż jeszcze w t. r. prowadził proces przeciwko Grądzkim.

Boniecki; Kossakowski S. K., Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, W. 1859 I 293, tabl. genealogiczne; Niesiecki; Uruski; Żychliński; – Gierowski J. A., Sejmik generalny księstwa mazowieckiego, Wr. 1948 s. 201; Kołdowski J. K., Spis treści dokumentów dotyczących rodziny Kossakowskich z Akt Głów. Archiwum Królestwa Polskiego, W. 1882, dod. do „Przegl. Bibliogr.-Archeol.” T. 3: 1882; Wimmer J., Materiały do zagadnienia liczebności i organizacji armii kor. w l. 1655–1660, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1958 IV 512; – Akta sejmikowe woj. krak., III, IV; Vol. leg., III 942, 949, IV 93-4, 236, 444, 1003, 1065, V34, 245, 277, 281, 311; – Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Teka Pawińskiego, Lauda wiskie nr 33 z l. 1625–74.

Jerzy Jarowiecki i Adam Przyboś