Leśniowolski (Leśnowolski) Jan h. Kolumna vel Roch (zm. 1596), rotmistrz jazdy kor., kasztelan czerski. Syn Jakuba (zm. 1565), dziedzica dóbr Zawady i Ciszków w ziemi czerskiej, kolejno sekretarza królewskiego i cześnika wiskiego, rotmistrza jazdy kor. na Rusi Czerwonej w r. 1557, przejściowo starosty czerskiego z nadania królowej Bony (1548–58), kasztelana warszawskiego (1564), oraz Doroty Skulskiej, brat Marcina (zob.). L. poszedł w swej karierze w ślady stryja Stanisława (zob.). Najpierw przebywał na dworze królewskim, a potem zaciągnął się do roty jezdnej stryja jako towarzysz, i to już zapewne w r. 1561, pozostając na inflancko-litewskim teatrze wojny co najmniej do r. 1567. W r. 1569 występował już jako rotmistrz jazdy kor. w wojsku kwarcianym stacjonującym na Rusi Czerwonej. Pod sam koniec panowania Zygmunta Augusta posłował na sejm warszawski (marzec–maj 1572) z woj. mazowieckiego. W czasie drugiego bezkrólewia wraz z bratem Marianem podpisał elekcję cesarza Maksymiliana. Dopiero w wojnach za panowania Stefana Batorego zaczął się wybijać. Dn. 5 VIII 1576 zaciągnął się do wojska nadwornego («Exercitus Aulae») jako rotmistrz husarski. Wziął udział w głośnej zwycięskiej bitwie nad Jeziorem Lubieszowskim 17 IV 1577, a następnie w oblężeniu Gdańska. Już wtedy król, oceniając jego zasługi położone w wojnach za Zygmunta Augusta i ostatnio w wojnie gdańskiej, przyznał mu 20 VIII 1577 roczną pensję w wysokości 300 złp. z dochodów starostw: liwskiego i kamienieckiego.
Z kolei L. odbył wszystkie trzy kampanie podczas wojny inflanckiej 1579–82. Jego walory dowódcze oceniał bardzo wysoko Jan Zamoyski, hetman w. kor., i powołał go pod murami Pskowa w początkach grudnia 1581 do 6-osobowej Rady Wojennej złożonej z ludzi «qui aetate, ordine, ac usu rei militaris ceteros antecedebant» (Heidenstein). Po zawarciu rozejmu w Jamie Zapolskim 15 I 1582 L. został oddelegowany jako komisarz do przejęcia Parnawy, obsadzanej jeszcze ciągle przez wygłodzoną załogę moskiewską, ale już bardzo poważnie zagrożoną przez postępy Szwedów. Dzięki stanowczej postawie L-ego udało się tę ważną twierdzę zabezpieczyć dla Rzeczypospolitej. Wkrótce potem mianowano go komendantem polskiej załogi w Parnawie i w tzw. blokhauzie ryskim. W związku z tym był odpowiedzialny za stan obrony części pogranicza polsko-szwedzkiego. Znaczne zasługi wojskowe i nieprzerwana 6-letnia służba dawała mu w myśl obowiązujących w Rzeczypospolitej praw pierwszeństwo do dygnitarstw i różnych nadań. Toteż już 27 III 1582 otrzymał starostwo parnawskie, a w r. 1584 został kasztelanem zakroczymskim. Na sejmie warszawskim 1585 r. został wybrany jednym z czterech komisarzy na rokowania ze Szwecją. Zjawił się w związku z tym 14 IX t. r. w Parnawie, ale wskutek ponownego zaostrzenia się stosunków w ogóle do rokowań nie doszło. Dość aktywną działalność polityczną przejawiał L. na początku panowania Zygmunta III. Został też wkrótce przeniesiony (12 V 1588) na kasztelanię czerską. Uczestniczył w radzie senatu w Piotrkowie w październiku 1588 r., a z ramienia sejmu 1589 r. w licznej delegacji przy zaprzysięganiu traktatu bytomsko-będzińskiego 24 V 1589. We wrześniu t. r. towarzyszył Zygmuntowi III w zjeździe rewelskim z Janem III, królem szwedzkim. W n. r. otrzymał star. brańskie i suraskie na Podlasiu. Zmarł w r. 1596.
L. władał częścią dóbr rodowych w ziemi czerskiej, m. in. Grodzką Wolą oraz częściami Wól: Leśnej i Księżej, oraz Zawad. Ponadto zawiadywał obszernymi królewszczyznami na Podlasiu i w Inflantach. Żoną L-ego była Ewa Podłęcka, z którą miał córkę Helenę, 2. v. za Stanisławem Stadnickim, kaszt. przemyskim, 3. v. za Mikołajem Kiszką, kaszt. trockim (zob.), oraz synów: Adama (zm. 1653), star. brańskiego, Jakuba (zm. przed r. 1608), Marcina (zm. 1628) i Prokopa (zm. 1653), od r. 1646 kasztelana, a od 1652 wojewodę podlaskiego.
Boniecki; Niesiecki; Paprocki, s. 153; Kolankowski L., Posłowie sejmów Zygmunta Augusta, „Reform. w Pol.” (W.) R. 5: 1928 s. 137; – tenże, Roty koronne na Rusi i Podolu 1492–1572, „Ziemia Czerwieńska” (Lw.) R. 1: 1935 z. 1 s. 169; Lepszy K., Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego 1589–1592, Kr. 1939; tenże, Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III, Kr. 1929; Nowodworski W., Stosunki Rzeczypospolitej ze Szwecją i Danią za Batorego, „Przegl. Hist.” (W.) T. 12: 1911 s. 320–3; – Arch. Zamoyskiego, II, III; Heidenstein R., De bello Moscovítico, w: Historiae Ruthenicae Scriptores, Wyd. W. Starczewski, Berlin 1842 II 163, 167,171, 172; Łasicki J., Clades Dantiscanorum, w: Pistorius J., Polonicae historiae corpus, Bazylea 1582 s. Ili; Matricularum summ., V z. 1 poz. 3535; Script. Rer. Pol., XVIII (Diariusz sejmu 1585), XXI (Diariusz sejmu 1591–2); Uchańsciana, II; Źródła Dziej., III, IV, XI, XVII z. 3; – AGAD: ASW dz. 86 nr 18 k. 2, dz. 85 nr 63 k. 101–104, 224–227, nr 64 k. 23, 49, ASK dz. I nr 113 k. 3–5, dz. II nr 28 k. 15–17, nr 31 k. 107–124, Rach. Król. nr 330 k. 216–217v., 219–221 v., 223–226, 253 v.–254 v.
Henryk Kotarski