Radecki Jan h. Pomian (zm. po r. 1582), rotmistrz jazdy. Pochodził ze szlachty kujawskiej osiadłej w pierwszej ćwierci XVI w. na Podolu. Był synem Stanisława, towarzysza jazdy obrony potocznej w l. 1528–52, i Anny z Dąbrowskich, wdowy po Stanisławie Domanikowskim, dziedziczącej dobra po Szczukowskich w pow. kamienieckim. Stryjem jego był Maciej, również towarzysz jazdy potocznej, pisarz, podsędek i sędzia ziemski kamieniecki, żonaty z inną bogatą dziedziczką podolską Anną z Szarawskich.
R. wychowany w Kamieńcu, gdzie ojciec jego posiadał dwór, zaciągnął się do obrony potocznej w r. 1558. Dn. 16 V t.r. został popisany w Trembowli jako towarzysz z siedmiokonnym pocztem husarskim w chorągwi zarządcy zamku kamienieckiego Mikołaja Potockiego. Brał przypuszczalnie udział w walkach chorągwi Potockiego z Tatarami krymskimi na Podolu późnią wiosną 1558, a w rok później z oddziałami bejów tureckich, nie ponosząc przy tym żadnych strat. W r. 1561 zaciągnął się do chorągwi łowczego kamienieckiego, a wkrótce star. chmielnickiego Stanisława Strusia. Pociągnął z nią na Podlasie i został popisany w Łosicach 19 VI t.r. Chorągiew Strusia wchodziła w skład kontyngentu kaszt. lubelskiego Floriana Zebrzydowskiego, który posiłkował hetmana w. lit. Mikołaja Radziwiłła «Rudego» w wojnie z Moskwą w Inflantach. W sierpniu i wrześniu stacjonowała w obozie pod Zelbergiem nad Dźwiną, a w listopadzie została popisana w Kokenhausen.
Po powrocie z frontu lit. R. wstąpił na początku lat siedemdziesiątych na dwór nowo mianowanego woj. podolskiego Mikołaja Mieleckiego. Jako jego «domownik» uczestniczył w wyprawie mołdawskiej 1572 r., mającej na celu odzyskanie tronu hospodarskiego dla Bogdana IV zmuszonego do ucieczki z Mołdawii w wyniku buntu bojarów. Wobec olbrzymiej przewagi liczebnej wojsk turecko-mołdawskich działających w interesie osadzonego przez Portę na hospodarstwie Iwonii, Mielecki zmuszony był cofać się taborem spod Jass pod Chocim. W walkach odwrotowych odznaczył się m. in. R. dowodzący zapewne prywatnym pocztem wojewody. Wg Jana Łasickiego, w błotnistej okolicy w pobliżu Chocimia Turcy sprowokowali zapalczywego R-ego, który «z ostrym czekanem poleciał do boju», a za nim Stanisław Czuryłło ze swoją chorągwią. Wsparci przez chorągiew Macieja Ossowskiego odrzucili oni wówczas znacznie liczniejszego nieprzyjaciela. Nieco później, pod samym zamkiem chocimskim, gdy w szeregach polskich wszczęło się zamieszanie, R. wraz z Zygmuntem Rożenem powstrzymali natarcie sześćsetkonnego oddziału tureckiego. Z Chocimia Bogdan IV wysłał R-ego w poselstwie do Iwonii z prośbą, by ten nie odbierał mu przemocą państwa. Iwonia uwięził posła, oddając go pod straż tureckiego czausza Pyra, a następnie «gwałcąc prawa narodów» odesłał go do sułtana Selima II do Konstantynopola. W Konstantynopolu Pyr przyprowadził R-ego do wielkiego wezyra Mehmeda Paszy Sokollu oświadczając, mimo protestów i wyjaśnień jeńca, że wziął go do niewoli w boju. Przebywający wówczas w stolicy Porty poseł królewski Andrzej Taranowski i tłumacz, uczący się języka arabskiego, a faktycznie pełniący funkcje szpiega, Krzysztof Dzierżek wstawiali się za R-m. Mehmed Pasza jednak, rozgniewany dużymi stratami wojsk tureckich w Mołdawii, skazał R-ego wraz z innymi jeńcami na galery. Mielecki powiadomiony przez Dzierżka nie zaprzestawał starań o uwolnienie swego sługi. Mehmed Pasza dowiedziawszy się w końcu, że R. nie na polu bitwy, lecz w czasie pełnienia poselstwa został uwięziony, rozkazał wydać go Dzierżkowi. Uwolniony R. powrócił do kraju zapewne w r. 1573, jakoby z posłem królewskim Marcinem Broniewskim.
W r. 1575 R., mianowany rotmistrzem, brał udział ze swą stukonną chorągwią w walkach z wielkim najazdem krymskim, który na początku października objął Ruś, Podole i Wołyń. Znalazł się ze swymi żołnierzami w samym środku zagonów tatarskich rozsyłanych z kosza założonego pod Tarnopolem. W Czerniejowie połączył się z oddziałami rotmistrza star. trembowelskiego Jakuba Pretwicza i por. Jakuba Niezabitowskiego. Zamknąwszy się w Zbarażu, oczekiwali Polacy na powrót czambułów tatarskich z łupami i jasyrem. Trzykrotnymi wypadami z zamku rozbijali następnie przez zaskoczenie kolejno wracające watachy liczące po 100–150 koni, uwalniając kilkuset ludzi z jasyru i odbierając łupy. W l. 1580–1 R. uczestniczył w wojnie z Moskwą o Inflanty. Jego chorągiew husarska liczyła 125 koni i w ramach zaciągu hetmana Jana Zamoyskiego została popisana w lipcu 1580 w Łukomli. Wziął więc R. przypuszczalnie udział w zdobyciu Wieliża i w udanym oblężeniu Wielkich Łuków w sierpniu i wrześniu t. r. W wyprawie pskowskiej 1581 r. dowodził chorągwią husarską liczącą 150 koni. O jego służbie w czasie oblężenia Pskowa wiadomo tylko, że w październiku pełnił w 115 koni trzecią straż nocną wraz z rotmistrzami Wojciechem Chocimirskim i Teodorem Bokiejem. Spod Pskowa R. odszedł w lutym 1582 w pułku kaszt. radomskiego Stanisława Tarnowskiego.
Służba wojskowa przysporzyła R-emu popularności (B. Paprocki nazwał go «mężem sławnym»), w życiu publicznym jednak nie odegrał żadnej roli. W maju 1555 wraz z ojcem, matką i przyrodnim bratem Mikołajem Domanikowskim otrzymał dożywocie na częściach «pustych» wsi Kobakowce i Jaromikowce koło Bakoty w pow. kamienieckim, przy czym czwarta część samej Bakoty była dziedziczną własnością matki. Rodzice za życia przekazali R-emu w r. 1568 dożywocie na połowie wsi Ormiany pod Kamieńcem, a on w zamian zobowiązał się do opieki nad nimi i zaspokajania ich potrzeb. Wymienione w rejestrach poborowych z 1569 r. jako własność R-ego Beneszkowce, Kuhajowce, Poteremcze i Tymków należały do jeszcze zapewne żyjącego ojca Stanisława. W r. 1574 Jan Sieniawski kwitował R-ego z 1 000 złp. zapisanych na dobrach Urmań w ziemi lwowskiej, a wkrótce potem z sumy 2 500 złp. R. zmarł w połowie lat osiemdziesiątych.
R. żonaty był z Katarzyną, córką towarzysza jazdy potocznej Andrzeja Sieciecha z Łyczkowiec. Pozostawił dwie córki Jadwigę i Annę oraz syna Marcina, o którym Kasper Niesiecki (mylnie zwąc go Janem) pisał, że do zgrzybiałego wieku był żołnierzem.
W rejestrach popisowych jazdy potocznej z l. 1527–42 występuje inny Jan Radecki, zapewne pochodzący z woj. krakowskiego.
Niesiecki; tenże, Korona polska, Lw. 1740 III 791; Paprocki, s. 362, 436–7, 640 (błędy); tenże, Gniazdo cnoty, Kr. 1578 s. 508; Uruski; – Białkowski L., Podole w XVI w. Rysy społeczne i gospodarcze, W. 1920 s. 119; Górski K., Historia jazdy polskiej Kr, 1894 s. 296, 323; Kotarski H., Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XVII cz. II s. 143, XVIII cz. I s. 78; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Kr. 1906 s. III 139–42; Spieralski Z., Awantury mołdawskie, W. 1967 s. 132; – Arch. Zamoyskiego, III; Bielski, Kronika, II 1215, 1218; Kojalovič M., Dnievnik posledniego pochoda Stiefana Batorija na Rossiju, S. Pet. 1867; Łasicki J., Historia wtargnienia Polaków na Wołoszczyznę z Bogdanem wojewodą, Pet. i Mohylew 1855 s. 18–23; Matricularum summ., V cz. 2 nr 6994; Źródła Dziej., XIX 221–2, 224; – AGAD: ASW 85 nr 62/1 k. 23, nr 64 k. 36, nr 66 k. 27, ASK dz. II nr 31 k. 138, Metryka Kor. nr 85 k. 174–175; B. Czart.: rkp. 2974 k. 50, 53–54.
Marek Plewczyński