INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Rudolf Raczyński      Jan Raczyński, frag. obrazu Stanisława Wyspiańskiego.

Jan Rudolf Raczyński  

 
 
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Raczyński Jan Rudolf (1865–1918), profesor pediatrii Uniwersytetu Lwowskiego, Ur. 16 XI w Nowym Sączu, był synem Jana, kupca, i Anieli z Bulgiewiczów, bratem Bolesława (zob.).

Po ukończeniu gimnazjum w Nowym Sączu R. studiował w l. 1883–9 medycynę na UJ (dodatkowo w l. 1886–8 prawo) i doktoryzował się z medycyny w r. 1889. Odbył roczną służbę wojskową jako lekarz garnizonowy w Krakowie, po czym pracował w l. 1890–6 jako sekundariusz Szpitala Dziecięcego Św. Ludwika w Krakowie, a zarazem w l. 1892–7 jako asystent kliniki pediatrycznej UJ u Macieja Jakubowskiego, którego był najwybitniejszym uczniem. W r. 1894 specjalizował się w pediatrii u Adalberta Czernego we Wrocławiu, dodatkowo na UJ w bakteriologii u Odo Bujwida i w patologii ogólnej u Antoniego Gluzińskiego. W r. 1896 habilitował się z pediatrii na UJ na podstawie pracy Wpływ jadów drobnoustrojowych na narząd krążenia (Kr. 1896, także po niemiecku w „Deutsches Archiv für Klinische Medizin” 1897). W r. 1902 został profesorem nadzwycz. i kierownikiem oddziału niemowlęcego kliniki UJ. W l. 1900–4 organizował dla lekarzy kursy pediatryczne i szczepienia ospy, w r. 1900 współorganizował w Krakowie IX Zjazd Polskich Przyrodników i Lekarzy i redagował „Dziennik” tego zjazdu, w l. 1893–1904 wchodził w skład redakcji „Przeglądu Lekarskiego”, a w l. 1902–4 w skład zarządu Zachodnio-Galicyjskiej Izby Lekarskiej w Krakowie.

W r. 1904 przeniósł się R. do Lwowa na katedrę pediatrii oraz został dyrektorem Szpitala Dziecięcego Św. Zofii przy ul. Głowińskiego; w jego sąsiedztwie wybudował w r. 1909 przy poparciu namiestnika Galicji Andrzeja Potockiego niewielką, ale nowoczesną klinikę pediatryczną. W r. 1905 zainicjował „Lwowski Tygodnik Lekarski”, który następnie współredagował, w r. 1908 z Józefem Brudzińskim założył „Przegląd Pediatryczny” i wraz z nim go redagował. W r. 1909 zainicjował we Lwowie Tow. Ochrony Dziecka i był jego przewodniczącym, zaś na uczelni pełnił funkcję kuratora Wzajemnej Pomocy Medyków. W r. 1913 został profesorem zwycz. W czasie zajęcia Lwowa przez Rosjan w l. 1914–15 pozostał na miejscu i zarządzał także klinikami internistyczną, chirurgiczną, okulistyczną i położniczą.

Badania R-ego dotyczyły patologii przewodu pokarmowego niemowląt, niestrawności u dzieci (m. in. Kwaśna niestrawność jelitowa u dzieci, Kr. 1902, O zapaleniu płuc powstającym u dzieci na tle chorób przewodu pokarmowego, „Przegl. Lek.” 1896), błonicy (m. in. Przegląd prac dotyczących błonicy, Kr. 1897, Surowica przeciwbłoniczna, Kr. 1898, Uwagi kliniczne i bakteriologiczne nad błonicą, Kr. 1895), zapalenia opon mózgowych (m. in. Na czem polega usposobienie dzieci do nagminnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, „Lwow. Tyg. Lek.” 1908 nr 8, Doświadczenia w leczeniu nagminnego zapalenia opon mózgowych za pomocą surowicy Jochmana, tamże 1907 nr 79 oraz w „Wiener Klinische Wochenschrift” 1907 nr 52), gruźlicy i chorób płuc (m. in. W sprawie gruźlicy u dzieci, „Przegl. Lek.” 1900 i po niemiecku, Berlin 1901, O tak zwanym wrzodliwym zapaleniu gardła , Kr. 1898, Kilka słów o leczeniu ropotoku opłucnowego u dzieci, Kr. 1892), płonicy (m. in. Leczenie płonicy wielowartościową surowicą przeciwpłoniczą Masera, „Lwow. Tyg. Lek.” 1906 nr 1–3, O zachowaniu się chlorków w płonicy i jej powikłaniach, „Przegl. Pediatryczny” 1908 nr 1), czerwonki (m. in. Badania nad etiologią czerwonki, „Przegl. Lek.” 1904, także w „Wiener Klinische Wochenschrift” 1904 nr 33), związku pląsawicy z gośćcem, leczenia przewlekłego wodogłowia (m. in. O nakłuciu lędźwiowym przy przewlekłym wodogłowiu, Kr. 1897, także „Wiener Klinische Rundschau” 1898 nr 8), wartości tłustego mleka (Doświadczenia kliniczne z tzw. mlekiem tłustym Gaertnera, Kr. 1897, 1907, także „Wiener Medizinische Presse” 1897 nr 41, 42). Swe osiągnięcia nad leczeniem wodogłowia referował w r. 1897 na XII Międzynarodowym Zjeździe Lekarskim w Moskwie, swe cenne badania nad etiologią krzywicy u dzieci z l. 1910–11 na I międzynarodowym zjeździe pediatrycznym w r. 1912 w Paryżu, gdzie stwierdził jako pierwszy, że przyczyną tej choroby jest brak słońca i świeżego powietrza; to ważne odkrycie przeszło początkowo niedocenione, aż w r. 1919 ustalono, że najlepszym środkiem na krzywicę jest naświetlanie lampą kwarcową, a później – dzięki Kazimierzowi Punkowi – stosowanie także witaminy D. Uczniami R-ego byli Stanisław Progulski i Robert Quest.

R. muzycznie i literacko uzdolniony przyjaźnił się ze Stanisławem Wyspiańskim, Lucjanem Rydlem, Janem Kasprowiczem, Jackiem Malczewskim, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim oraz z jego ojcem, muzykiem Władysławem Żeleńskim. Zmarł nagle na wylew krwi do mózgu 1 VIII 1918 i pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

W małżeństwie z Marią z Pareńskich, córką Stanisława (zob.), miał R. syna Adama, chirurga, i córkę Annę, 1. v. Jankową, 2. v. Michałowską, żonę Emila, profesora urologii UJ. Wdowa wyszła powtórnie za mąż za profesora interny we Lwowie Jana Greka (zob.), z którym dzieci nie miała i po storturowaniu została wraz z nim rozstrzelana przez Niemców w masakrze lwowskich profesorów 4 VII 1941 we Lwowie.

W r. 1962 z inicjatywy Franciszka Groera (następcy na katedrze) odbyło się jubileuszowe posiedzenie Warszawskiego Oddziału Polskiego Tow. Pediatrycznego ku czci R-ego w 50 lat po odkryciu przezeń etiologii krzywicy. Także w r. 1962 miało miejsce na X Międzynarodowym Zjeździe Pediatrycznym w Lizbonie osobne posiedzenie poświęcone R-emu jako odkrywcy krzywicy u dzieci.

 

Portret R-ego (pastel) przez Stanisława Wyspiańskiego (1904) w Muz. Narod. w Kr.; Portret R-ego pędzla Leona Wyczółkowskiego ofiarowany przez żonę Instytutowi Matki i Dziecka w W.; – Albert Z., Zamordowanie 25 profesorów wyższych uczelni we Lwowie przez hitlerowców w lipcu 1941 r., „Przegl. Lek.” 1964 nr 1; Beck A., Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie podczas inwazji rosyjskiej w roku 1914/1915, Lw. 1935 s. 4, 17; Hahn W., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego 1898–1910, Lw. 1912 II 410–14 (bibliogr.); Księga pamiątkowa wydziału lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza, Lw. 1920 (fot.); Pięćdziesięciolecie odkrycia przyczyn krzywicy, „Życie Warszawy” 1962 nr 291; Polska Akademia Umiejętności 1872–1952. Nauki lekarskie, ścisłe, przyrodnicze i o Ziemi, Wr. 1974; Schmidt-Pospuła M., Profesor Jan Raczyński (1865–1918) i jego wkład w rozwój pediatrii, „Przegl. Pediatryczny” 1978 nr 3 s. 303–8 (fot.); Wystawa Jubileuszowa 1907–1957. Stanisław Wyspiański 1869–1907, Kr. 1958 I 55; Zwoździak W., Wydział Lekarski Uniwersytetu Lwowskiego, „Arch. Hist. Med.” 1905 s. 315–16; – „Arch. Hist. Med.” 1948 nr 1 s. 82; „Czas” 1918 nr 334, 338; „Gaz. Lek.” 1918 nr 35 s. 380; „Jahrbuch für Kinderheilkunde und Psychologische Erziehung” Bd 88: 1918 s. 386 (J. R. Meisels); „Med. i Kron. Lek.” 1918 nr 35 s. 251; „Przegl. Lek.” 1918 nr 32 s. 233, nr 35 s. 245–6; „Służba Zdrowia” 1962 nr 24 s. 3; „Tyg. Ilustr.” 1912 nr 21 s. I (fot.); – Arch. UJ: S. II 514, 619, WL II 133, 271; – Informacje Anny Michałowskiej.

Stanisław M. Brzozowski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Bolesław Zygmunt Raczyński

1879-07-12 - 1937-03-19 muzyk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Emil Sommerstein

1883-07-06 - 1957-05-25
prawnik
 

Adam Pakulski

1884-12-19 - 1942
kupiec
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.