INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Rzewuski h. Krzywda  

 
 
po 1733 - 1759-09-17
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rzewuski Jan h. Krzywda (zm. 1759), podstoli litewski. Ur. po 1733 r., był synem Michała (zob.) i Franciszki z Cetnerów, młodszym bratem Franciszka (zob.), starszym Kazimierza (zob.).

Prawdopodobnie R. był już w r. 1754 szambelanem; wydaje się, że to R., a nie jego brat posłował na sejm 1754 r. z Inflant z Korony. W spisie posłów (B. Czart.: rkp. 597) wymieniony jest jako poseł inflancki «szambelan Rzewuski» bez imienia, a Franciszek był od r. 1752 pisarzem polnym kor. Ojciec scedował R-emu (prawdopodobnie w r. 1752) star. kamionackie (Kamionka Strumiłłowa w woj. ruskim), jednak pozostał w dalszym ciągu jego tenutariuszem. W przeciwieństwie do brata, aktywnego stronnika «familii», R. związał się z marszałkiem nadwornym kor. Jerzym Augustem Mniszchem i jego stronnictwem. Na radzie senatu we Wschowie w maju 1755 dostał podstolstwo lit., ale oficjalna nominacja nosi datę 22 XII 1756. W r. 1756 był już bliskim zaufanym marszałka i dworu. Z ramienia dworu wyjechał w końcu kwietnia t. r. z Drezna z misją do Wilna na reasumpcję Trybunału Głównego. Wiózł z sobą listy króla do litewskich osobistości, m. in. obu hetmanów, chorążego lit. Hieronima Radziwiłła, podkanclerzego Michała Sapiehy, podskarbiego Jerzego Flemminga i bpa wileńskiego Michała Zienkowicza, wzywające do zachowania pokoju przy reasumpcji Trybunału. Choć nie miał, zdaniem Marcina Matuszewicza, należytej «powagi ani eksperiencji» powierzono mu trudne zadanie łagodzenia nastrojów hetmana w. lit. Michała Kazimierza Radziwiłła, rozgoryczonego poparciem udzielonym przez dwór J. Flemmingowi i odrzuceniem hetmańskiego kandydata do laski marszałkowskiej trybunału Antoniego Michała Paca. Miał przekonywać o dworskiej neutralności względem Trybunału lit. Od Mniszcha miał zlecenie, by zorientować się w nastrojach panujących w prowincji oraz w sympatiach politycznych i ewentualnej przydatności obywateli Wielkiego Księstwa dla montowanego przez marszałka stronnictwa dworskiego. Rezultatem pobytu R-ego na Litwie i kontaktów z miejscowymi działaczami (m. in. z Matuszewiczem) był przedstawiony przez R-ego raport o sytuacji na Litwie i memoriał o konieczności utworzenia trzeciego stronnictwa, niezależnego zarówno od Czartoryskich, jak i od Radziwiłłów. Przez R-ego starał się o zdobycie przychylności dworu (Mniszcha) w r. 1757 i przed sejmem 1758 r. star. buski Antoni Jabłonowski. Mniszech z kolei polecał R-ego M. Radziwiłłowi, jako ojcu dwóch córek na wydaniu. Był R. współwłaścicielem pałacu w Warszawie przy ul. Zakroczymskiej (w r. 1757).

Na sejm 1758 r. R. posłował z ziemi liwskiej; t. r. odznaczony został Orderem Orła Białego. Brał udział w uroczystości inwestytury królewicza Karola (17 I 1759) i niósł miecz litewski przed księciem Kurlandii. Wkrótce potem wyjechał do Krystynopola, towarzysząc Alojzemu Fryderykowi Brühlowi, starającemu się o wojewodziankę kijowską córkę Franciszka Salezego Potockiego. Z polecenia Mniszcha relacjonował przebieg wizyty, ciekawie przy tym opisując dwór Potockich. Wiosną 1759 zajęty był przygotowywaniem poparcia dla procesu Mniszcha z kanclerzem Janem Małachowskim w trybunale w Lublinie. W maju 1759 był w tej sprawie w Kielcach u bpa Kajetana Sołtyka i informował Mniszcha o wynikach rozmów z deputatami. Podczas procesu na miejscu pilnował jego przebiegu, przekupując deputatów i zjednując ich libacjami, które nadwerężyły jego zdrowie. Zachorował wtedy na płuca i wyjechał na kurację do Włoch (na koszt F. S. Potockiego i bpa Sołtyka) w towarzystwie Ignacego Krasickiego. W drodze zmarł w Wiedniu 17 IX 1759. Wkrótce potem rozpowszechniano w kraju «Kopie listu J. W. Rzewuskiego […] do J. O. Księcia J. Mci Prymasa z Wiednia d. 6 Septembris 1759 r. pisanego»; autor, w przewidywaniu śmierci, za poradą pewnego «zacnego księdza» wyrażał skruchę za swój «nieprzystojny proceder», «światowe nieprawości». List był z pewnością mistyfikacją, uważano go jednak za autentyczny, a protektorzy R-ego przypuszczali, że został zainspirowany przez Krasickiego. W liście do F. S. Potockiego z 19 I 1760 odpierał on te zarzuty a zarazem oburzał się na krzywdę moralną wyrządzoną przez paszkwilanta pamięci «kawalera poczciwych i sprawiedliwych sentymentów».

 

Dworzaczek, Genealogia; Kossakowski, Monografie, III; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; – Goliński Z., Ignacy Krasicki, W. 1979; Konopczyński W., Polska w dobie wojny siedmioletniej, Kr. 1909–11 I, II; Zielińska T., Szlacheccy właściciele nieruchomości w miastach, W. 1987; – Diariusze sejmowe z XVIII w., III; Faliński B., Źródła dziejowe starostwa i parafii Kamionka Strumiłłowa, Kamionka Strumiłłowa 1928; Jabłonowski A., Pamiętniki, Lw. 1875 s. 61, 64, 66; Korespondencja Ignacego Krasickiego, Wr. 1958; Matuszewicz, Diariusz, poza indeksem II 61; – „Kur. Pol.” 1759 nr z 17 I; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V t. 207, 208, 287; B. Czart.: rkp. 2615; B. PAN w Kr.: rkp. 310.

Maria Czeppe

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Józef Rufin Wybicki

1747-09-29 - 1822-03-10
pisarz
 

Jan Dekert

1738-02-13 - 1790-10-04
prezydent Warszawy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Gabriel Rafał Opacki h. Prus

1741 lub 1742 - 1806-02-11
kasztelan wiski
 

Jan Kuźma

1742 - 1822-04-12
konfederat barski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.