INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Józef Antoni Wilhelm Plater  

 
 
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Plater Józef Antoni Wilhelm h. własnego (1750–1832), starosta giełdziański, prezes Izby Sądowej Cywilnej Wołyńskiej. Ur. 13 VI w Szatejkach na Żmudzi, był najstarszym synem Wilhelma Jana (zm. ok. 1769) wojskiego inflanckiego, i Petroneli z Nagórskich (zm. 1790), córki Franciszka, ciwuna Małych Dyrwian, bratem Józefa Konstantego (zob.), z którym bywa mylony. W okresie sejmu rozbiorowego 1773–5 był już starostą giełdziańskim i (używając tego tytułu) prowadził w imieniu swoim i braci sprawę o dobra Szweksznie (pow. rosieński). Jako poseł żmudzki na sejm 1776 r. podpisał 23 VIII akt konfederacji, a na sesji 12 IX, dziękując Stanisławowi Augustowi za powierzenie Andrzejowi Zamoyskiemu kierowania pracami nad kodyfikacją praw sądowych, sugerował, by marszałek Trybunału Lit. 1776 r. Mikołaj Łopaciński przekazał Zamoyskiemu wiadomości o wynikłych podczas jego kadencji sprawach, które wymagają specjalnego objaśnienia. W r. 1780 P., mimo zachęty ze strony króla, wymówił się od kandydowania na posła. W r. 1783 objął starostwo milaskie. Dn. 30 V 1789 został członkiem komisji do wymiaru podatku ofiary dziesiątego grosza w powiecie pińskim. Odznaczony 7 V 1790 Orderem Św. Stanisława, 16 XI t. r. podpisał instrukcję sejmiku pińskiego na drugą kadencję sejmu. W czerwcu 1791 był wśród obserwatorów dyzunickiej kongregacji pińskiej. Obrany w lutym 1792 podkomorzym pow. pińsko-zarzecznego, rychło dostał na ten urząd królewską nominację. W marcu 1792 upewniał Stanisława Augusta, że na lutowych sejmikach w jego powiecie nikt nie uchylał się od zaprzysiężenia Konstytucji 3 maja. T. r. P. otrzymał Order Orła Białego. Był ponoć członkiem komisji cywilno-wojskowej. Podczas wyborów do urzędów gubernialnych, prawdopodobnie w lipcu 1796, P. został prezesem Izby Sądowej Cywilnej Wołyńskiej w randze rzeczywistego radcy stanu. Przy ponownej elekcji, proszony o dalsze sprawowanie tej funkcji, miał się wymówić podeszłym wiekiem.

P. był dziedzicem Pulmy (w pow. łuckim) oraz dóbr zajnowskich (w pow. dziśnieńskim), które sprzedał w r. 1771. Wspólnie z bratem Jerzym miał od ok. r. 1776 Dąbrowicę (pow. łucki), którą od podskarbiego lit. Michała Brzostowskiego trzymał jako zastaw może już ich ojciec. P. podjął pracę nad osuszaniem dóbr dąbrowickich, leżących częściowo na błotach pińskich, oraz nad budową systemu kanałów zabezpieczających przed wylewami Horynia. Z dóbr dąbrowickich wysyłał towary zarówno do portów czarnomorskich, jak i do Gdańska (potaż), Królewca i Kłajpedy. W Worobinie (3 km od Dąbrowicy) wzniósł swą rezydencję; posiadał tam dużą bibliotekę i znaczne zbiory dzieł sztuki (zostały zniszczone w listopadzie 1918; ocalałe fragmenty archiwum gospodarczego znajdują się w Kijowie – w B. Akad. Nauk oraz w Centralnym Państw. Arch. Hist.).

P. należał do ludzi cieszących się dużym autorytetem lokalnym. Był przyjacielem Tadeusza Czackiego, otaczał opieką szkoły pijarskie w Dąbrowicy i brał udział w szkolnych uroczystościach: dla biblioteki szkolnej zakupił wiele książek. Na własny koszt (łożony ponoć sekretnie) miał tam kształcić 12 synów ubogiej szlachty; oficjalnie protokoły wizytacyjne nic o tej hojności P-a nie wiedzą. Fundacją jego był też dom, w którym utworzono pensję dla dąbrowickich dziewcząt. P. zmarł 28 VIII lub 2 IX 1832 w Worobinie; został pochowany w Dąbrowicy.

Z małżeństwa z Teresą z Abramowiczów (1754–1826), córką Jerzego, starosty starodubowskiego, 1 v. Tadeuszową Śliźniową, oprócz trzech synów zmarłych w dzieciństwie miał córki: Annę Julię (1776–1845), która po rozwodzie z Karolem Krasickim wyszła za mąż za rosyjskiego generała Stanisława Szostakowskiego (wg niektórych: Szostaka), Konstancję (1782–1874), żonę Stanisława Manuzziego (zob.), oraz synów: Filipa Nereusza (zob.) i Ignacego Wilhelma (1791–1854).

 

Portret olejny (bardzo zniszczony) w Muz. Narod. w W.; – Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV; Kossakowski S., Monografie historyczno-genealogiczne, W. 1860 II; Słown. Geogr. (Dąbrowica, Wieluń, Zajnów, Zaleszany); Uruski; Żychliński, III; Łoza, Kawalerowie; Chwalewik, Zbiory pol., II 521; – Adolphowa K., Szlachta litewska wobec zbioru praw Andrzeja Zamoyskiego, w: Księga pamiątkowa koła historyków słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Wil. 1933 s. 162; Bańkowski P., Dwa polskie archiwa magnackie w Bibliotece Akademii Nauk w Kijowie, „Archeion” T. 40: 1964 s. 195–6; tenże, Polskie archiwa magnackie w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym w Kijowie, tamże s. 169–71; Horoszkiewicz R., Instrukcje sejmiku pińskiego z czasów Sejmu Czteroletniego, „Ziemia” R. 12: 1927 s. 437; Konarski Sz., Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; Sakowicz E., Kościół prawosławny w Polsce w epoce Sejmu Wielkiego 1788–1792, W. 1935; Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1897; Stecki T. J., Księstwo dubrowickie na Wołyniu, „Wiek” 1878 nr 43, 45; – Andrzejowski A., Ramoty starego Detiuka o Wołyniu, Wil. 1861 II 122, 127–31, III 143, 145; Herbarz szlachty Inflant polskich z 1778 roku, Oprac. A. Heymowski, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II; [Kołłątaj H.], X. Hugona Kołłątaja korespondencja listowna z Tadeuszem Czackim, Kr. 1844–5 II 289, IV 179–80, 239, 278; Księga wizyt generalnych szkoły oo. pijarów w Dąbrowicy z lat 1782–1804, „Roczn. Wołyński” T. 3: 1934 (w indeksie P. mylony z synem Filipem); Mater. do biogr., geneal. i heraldyki pol., V; Mémoires du roi Stanislas-Auguste, II (w indeksie pomieszano różnych Platerów); Ochocki J. D., Pamiętniki, W. [b. r.] V 80, 86; [Plater K. K.], Listy synów posła i konsyliarza, [W.] 1788 VIII 10, 16; Vol. leg., VIII 775, 837, IX 91; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, V 11819, Arch. Tyzenhauzów, G-382, Mater. geneal. W. Wielądka 45, Zbiór z Muz. Narod. 660; B. Czart.: rkp. 683, 729; B. Narod.: rkp. 5568; B. PAN w Kr.: rkp. 3322.

Zofia Zielińska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Stefan Witwicki

1801-09-13 - 1847-04-15
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Leon Mazurkiewicz

1817-02-20 - poł. września 1867
prawnik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.