INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Buzek      Józef Buzek, wizerunek na podstawie fotografii ze zbiorów NAC.

Józef Buzek  

 
 
1873-11-16 - 1936-09-22
Biogram został opublikowany w 1937 r. w III tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Buzek Józef (1873–1936), statystyk, ekonomista i polityk. Urodził się w Końskiej pod Cieszynem 16 XI z rodziców rolników tamtejszych, wyznania ewangelickiego. Gimnazjum ukończył w r. 1894 w Cieszynie, studia uniwersyteckie na wydziale prawnym odbywał w Krakowie i Wiedniu, doktorat prawa uzyskał w r. 1899 w Krakowie. Od r. 1899–1902 pracował w centralnej komisji statystycznej w Wiedniu. W r. 1902 habilitował się w Uniwersytecie Lwowskim na docenta prywatnego statystyki i objął równocześnie jako suplent wykłady nauki administracji i prawa administracyjnego. W r. 1904 mianowany nadzwyczajnym profesorem tych przedmiotów, objął także kierownictwo biura statystycznego we Lwowie (1904–10). W r. 1907 i ponownie w r. 1911 wybrany posłem do austr. Rady państwa w jednym z okręgów wyborczych m. Lwowa. W r. 1910 mianowany profesorem zwyczajnym, w czasie wojny w r. 1916/17 pełnił obowiązki dziekana wydziału prawnego. Z parlamentu austriackiego wraz z innymi posłami z Galicji Wschodniej przeszedł był w r. 1919 do sejmu polskiego, w okresie zaś 1922–1927 był członkiem senatu Rzplitej. W listopadzie 1918 powołany przez Radę Regencyjną na dyrektora Głównego Urzędu Statystycznego, przeniósł się do Warszawy i pozostał na tym stanowisku do r. 1929, w którym przeszedł w stan spoczynku. Umarł w Cieszynie 22 IX 1936.

B. był samodzielnym i bardzo sumiennym pracownikiem naukowym. Pracę publicystyczną rozpoczął jako urzędnik centralnej komisji statystycznej w Wiedniu, ogłoszając w organie tej komisji (»Statistische Monatschrift«) w okresie 1899–1901 kilka rozpraw, dających pogląd na stan ówczesnego gospodarstwa narodowego w Rosji (Die wichtigsten Tatsachen der russischen Volkswirtschaft), na zamorską emigrację z Austrii (Die überseeische Oesterr. Wanderung in den Jahren 1896–8) i na wpływ zbiorów na ruch ludności w Galicji (Der Einfluss der Ernten auf die Bevölkerungsbewegung in Galizien). W duchu swej habilitacyjnej rozprawy: Podstawy organizacyjne angielskiego samorządu (w »Przeglądzie Polskim«) B. stał się gorliwym wyznawcą idei samorządowej. Niemal równocześnie ogłosił rozprawę (1903) Proces wynarodowienia w świetle nowszej statystyki narodowościowej państw europejskich, drukowaną najpierw w lwowskim »Przeglądzie Prawa i Administracji«. W rozprawie tej zajął się żywiołowym (nie przymusowym) wynaradawianiem się słabszych narodowości na rzecz silniejszych. Odtąd przygotowywał większe dzieło jako owoc swych wykładów z dziedziny administracji i prawa administracyjnego. Pierwszą część wydał już w r. 1905 (Studia z zakresu administracji i wychowania publicznego) o szkolnictwie ludowym, dalszą część dopiero w r. 1913 jako obszerne dzieło o 946 stronicach (Administracja gospodarstwa społecznego). W tym samym okresie czasu ogłosił w wydawnictwie krajowego biura statystycznego we Lwowie (»Wiadomościach Statystycznych«) kilka rozpraw statystycznych, dających pogląd na stosunki społeczne i narodowościowe ludności galicyjskiej (w r. 1905: Stosunki zawodowe i socjalne Galicji wedle wyznania i języka, Własność tabularna w Galicji według stanu z końcem r. 1902 (obszerne studium) i Materiały statystyczne do reformy sejmowego prawa wyborczego; w r. 1909: O rozsiedleniu ludności Galicji wedle wyznania i języka). Nadto pojawiły się w r. 1908 i 1909 dwie historyczne rozprawy autora, a to w r. 1908 w »Ateneum Polskim« rozprawa o antypolskiej polityce Bismarka, a w bibliotece »Wiedza i Życie« w r. 1909 Historia polityki narodowościowej rządu pruskiego wobec Polaków. Jako dyrektor Gł. Urzędu Statystycznego w Warszawie B. zajmował się głównie organizacją tego urzędu, a równocześnie wykładał prawo administracyjne w Uniwersytecie Warszawskim i w Wyższej Szkole Handlowej. W »Miesięczniku Statystycznym« ogłosił dwie rozprawy: w r. 1923 Problemat równowagi budżetu państwa i w r. 1925 Główne zasady programu agrarnego w dziedzinie handlowo-cłowej.

B. przybył do Lwowa w r. 1902 w czasie organizowania się stronnictwa demokratyczno-narodowego pod zaborem austriackim i przystąpił niebawem do tego stronnictwa, które odpowiadało jego kierunkowi politycznemu. Przy pierwszych wyborach do parlamentu austriackiego w r. 1907 na podstawie powszechnego prawa głosowania kandydował z ramienia stronnictwa we Lwowie i ogłosił drukiem swój »program społeczny i polityczny«. Najbardziej charakterystycznym rysem tego programu był projekt uchylenia walki polsko-ruskiej w Galicji wschodniej przez stworzenie kurii narodowościowych dla celów wyborczych oraz dla rozkładu podatków bezpośrednich na Polaków i Rusinów na cele szkół polskich i ruskich. Polacy i Rusini mieliby być wedle własnych zgłoszeń wpisani do katastru polskiego lub ruskiego. Projekt ten, za którym oświadczyło się stronnictwo i kilku wpływowych polityków, np. namiestnik Andrzej Potocki, nie utrzymał się w Kole Polskim z obawy o zbytni rozdział ludu polskiego i ruskiego, zamieszkałego we wspólnych siedzibach. W parlamencie wiedeńskim B. odznaczył się szczególnie samodzielnym opracowaniem w komisji socjalno-politycznej obszernego projektu rządowego o ubezpieczeniu społecznym. Do uchwalenia tego projektu nie doszło z przyczyn finansowych. Przemawiał także w pełnej izbie w sprawie kanałów galicyjskich i w sprawach finansowych. W czasie wojny światowej opuścił stronnictwo demokratyczno-narodowe, nie podzielając jego opozycji przeciw Austrii. W sejmie polskim przystąpił jako hospitant do grupy konserwatywnej tzw. pracy konstytucyjnej, która też podpisała jego projekt konstytucji Rzeczypospolitej. Projekt ten, wydrukowany przez autora i umieszczony w zbiorze projektów konstytucyjnych, wydanym przez Kancelarię cywilną Naczelnika Państwa, nie był przedmiotem dyskusji w komisji ani w sejmie z powodu zbyt daleko sięgającej tendencji autonomicznej i rozdrobnienia kraju. W senacie, dokąd wszedł z ramienia stronnictwa ludowego, B. był referentem generalnym budżetu i opracował szereg sprawozdań o preliminarzach budżetowych. Przemówienie swoje w sprawie gdańskiej z r. 1925 ogłosił drukiem. W chwili ustąpienia B-a z głównego Urzędu statystycznego w r. 1929 wyrazili mu wybitni towarzysze pracy, Ludwik Krzywicki i Ant. Sujkowski, zaszczytne uznanie za zorganizowanie urzędu statystycznego na wysokim poziomie europejskim. Uznanie to podzielali także fachowcy zagraniczni. W r. 1928 B. był powołany na członka i przewodniczącego Rady Instytutu Badań Koniunktur Gospodarczych i Cen w Warszawie. W r. 1929 odbył się przy jego udziale międzynarodowy kongres statystyczny w Warszawie. Przy ustąpieniu z urzędu odznaczony krzyżem komandorskim z gwiazdą orderu Odrodzenia Polski.

 

Hahn W., Kronika Uniw. Lwow. za lata 1896–1910, II 336–8; »Kwartalnik Statystyczny«, 1929, VI z. 4 (krótka autobiografia i spis prac naukowych). Artykuły pożegnalne prof. L. Krzywickiego i Ant. Sujkowskiego (tamże). W »Wiadomościach Statystycznych« 1936, z. 28, wspomnienie pośmiertne; Nadobnik M., Ś. p. Józef B., »Ruch Prawn. Ekon. i Socjol.«, P. 1936, 919.   

Stanisław Głąbiński

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.