Chwalibóg Józef (1808–1841), filozof. Urodził się 18 III w Żukowie w obw. złoczowskim, z ojca Stanisława i matki Tekli z Żurowskich, niedoszłej narzeczonej T. Kościuszki. Od dzieciństwa okazywał skłonności do samouctwa, nauczył się sam alfabetu niemieckiego, czytania po grecku i gry na fortepianie. Gimnazjum przerabiał częścią prywatnie, częścią w szkole we Lwowie, podczas studiów filozoficznych na uniwersytecie lwowskim poświęcał się z zamiłowaniem przyrodoznawstwu, a zwłaszcza astronomii, następnie studiował prawo na Uniw. Lwowskim do r. 1829. Z usposobienia skłonny do kontemplacji, patrzył poważnie na życie. Jesienią r. 1829 zdał egzamin na sędziego kryminalnego, w r. 1830 na cywilnego i zaczął praktykę w sądzie szlacheckim lwowskim, w którym odznaczał się samodzielnością w wyrokowaniu. W roku 1835 wziął dymisję. Ożenił się 12 II 1832 z Józefą Lanikiewiczówną, miłością od lat młodocianych. Miał z nią 3 synów, zmarłych wkrótce po urodzeniu. Żonę stracił 18 II 1837. Po tych stratach rodzinnych szukał pociechy w religii i podróży do Ziemi św. W r. 1838 przez Kraków, Wiedeń, Florencję podążył do Rzymu, a stamtąd przez Ateny, Aleksandrię i Jaffę do Jerozolimy. W Ziemi św. bawił od 24 IX do 20 X 1839. Zapoznał się tam i zaprzyjaźnił z ks. Ignacym Hołowińskim, lecz wskutek choroby wnet musiał znów przez Rzym wracać do Lwowa. Zmarł 14 VII 1841 w Olszanicy. Pogrzebany został we Lwowie. Młodociane wiersze od 1820–1832, listy z podróży do Krynicy i Ziemi św. w skróceniu znajdują się w Pismach. Wyróżniają się wśród nich: cykl Do Boga i przekład wierszem miarowym »Turandot« z Schillera. Na polu filozofii reprezentuje kierunek katolicki, opozycyjny wobec ówczesnego idealizmu, nie wolny wszakże od wpływu Hegla. Głównymi jego dziełami są Zarysy myślenia z wiary (P. 1846) i Pisma (Lw. 1849). Hołowiński wspomina także jego dzieło o nieśmiertelności, zaczęte we Lwowie r. 1833, a wykończone w Rzymie, pozostawione tam u niewymienionego z nazwiska przyjaciela.

Enc. Org.; Chmielowski P. w W. Enc. Il.; Chwalibóg P. w Pismach J. Ch., Lw. 1849, 5–283; Korbut, Literatura polska; Hołowiński I., Pielgrzymka do Ziemi Świętej, Pet. 1853, 425, 448–51, 571, 579, 597; Trentowski Br., Panteon wiedzy ludzkiej, P. 1879, II 631; Struve H., Historia logiki jako teorii poznania w Polsce, W. 1911, 248, 343, 345; Gabryl Fr. ks., Polska filozofia religijna w w. XIX, W. 1913, I 231–9; Bystroń J. St., Polacy w Ziemi Świętej, Syrii i Egipcie, Kr. 1930, 136–7, 182–4.

Wincenty Ogrodziński